Zgoda : Wydania dla niewiast. [volume], December 20, 1900, Page 3, Image 3

About Zgoda : Wydania dla niewiast. [volume] (Chicago, Ill.) 1900-1913

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
**> WIKTOB BUBO.
NĘDZNICY.
:E= O "W IEŚĆ.
(Ciąg dalszy.)
Ateby mieć wyobraftenie o tej walce, należałoby przedsta
wić sobie ogiefi podłożony pod stóg odwagi strasznej, i patrzeć
na pożar. Nie była to bitwa, było to woątrae rozpalonego og
niska; neta oddychały płomieniem; twarie były niezwykłe.
Kształty ludskie zdawały sią tam niemożebne, walatąoy mienili
sią jak płomienie i był to straszny widok, gdy ta salamandry
chodziły i wraoały wśród dymu ozerwooego. Nie bądsiemy o
pisywali soen, które nastąpiły i odbywały sią jednooześnie na in
nych punktaoh, w tej krwawej wojnie. Jedynie epopea ma pra
wo zająć dwanaśoie tysiąoy wierszy opisem bitwy.
' Rzekłbyś, te to piekło braminismu, najstraszniejsze ae
siedmnastu otohłani, które Veda nazywa Lasem Mieozów.
Walczyli człowiek na człowieka, na każdym kroku, na pis
tolety, na pałasse, na piąśoie, s dala, s bliska, a góry, s dołu, ae
wssąd, s dachu domu, z okien szynkowa!, s otworów piwnicy.
Walcsyli jeden prseoiw sseiódsieeiąoiu. Nawpół sbursona fa
cjata Koryntu była strassną. Okna possoserbione kartaozami,
■traoiły szyby i ramy i były tylko niekształtnymi otworami, za
tkanymi brukiem. Boasuet zabity, Feuilly zabity, Cooifeyrao
sabity, Joly zabity; Combęforre trzy razy pihuiąty w pierś bag
netem, w obwili gdy podnosił zranionego żołnierza, nie miał osa
Su spojrzeć w niebo i skonał. Marjusz sswsse walosąoy był tak
poraniony, zwłaszosa w głową, te twarz znikała mu we krwi,
jakby miał ją zakrytą ohustką czerwoną.
Tylko Eajolras nie był raniony. Gdy wypadła mu broń,
wyotągał rąką na prawo i lewo, a powstańcy podawali mu świę
ty, nabity karabin. Teras miał tylko w rąk u kawałek z oatereob
pałaszy; o jeden wiąoej, nil Franciszek 1. pod Marignan.
łlomer powiada: „Diomedee dagi Axyla, syna Tbeuthraoiaa,
mieszkańoa azozęśliwej Arieby; Earyales, eyn Mooyatesa, zabija
Dreeoaa i Opheltioaa, Ksopa i tego Pedasnsa, którego najada A*
barbarea pocięła od beznaganoego Buoolioua; Ulyeeae powala
Pidyta i Peroosa; Aotilok Ablera; Polypaetes Aetyala; Polida*
Otosa s Cyleooy; a Feacer Aretaooa. Megaotbiot umiera
pod oioeami dzidy Euripyla. Agamemoon, król bohaterów po*
wala Klatoaa, urodzonego w mieśo.e akalistsm, które omywa
dźwięczna rzeka Satnoia”. W naszych starych poematach Espla
dian rzuca się a drągiem od ognia na markiza olbrzyma a Swao*
Wbore, który broni się kamionująo ryoerza wieżami, które wyry*
Nasze starożytne fretki ścienne, ukazują nam dwóoh kaią*
ląt; de Bretagne i de Bourboo, oznrojooyoh, uherbowanych i o*
dzianych na wojnę, konno nderzająoyck na eiebie a aiekierą w
dłoni, w żelaznyoh maskach, w Żelaznem obnwin, w żelaznych
ręhawioaoh, jednego w gronostajach, drugiego w draperjaoh la*
żurowych; kaięcia de Bretagne ze swoim lwem między dwoma
rogami korony, kaięoia de Bourbon a olbrzymim kwiatem lilji na
prayłbioy. Lecz ażeby byó wspaniałym, nie potrzeba noaió, jak
Yzon, oznak kaiążęoyob, mieć w dłoni jak Ksplandian płomień
*r»y. *lbo jak Phylea, ojoieo Po'ydamaaa, nosić dobrą zsroję a
Ephyrn, dar króla Lapheta; dość oddać twa życie aa przekona*
nie lub wierność. Oto mały żołniera naiwny, wosoraj jeezoze
wieśniak a Limousin, który kręoi się z tasakiem o bokn około
nianiek w Luksemburgu; oto młody student, blady, poobylony
nad anatomioznym preparatem albo nad ksążką, młodzienieo go
ląoy się nożyczkami, weźoie ioh obydwóch natobnijoie obowiąz
kiem, postawoie naprzeoiw siebie na placu Boucberat albo w za
ułku Planohe-Mibray, i niech jeden z niob walczy aa swój satan*
dar a dragi aa twój ideał, i niech wyobrażają sobie obydwaj, że
walosą za ojozyznę; walka będsia koloealaą; i oiefi jaki nozynią
na to wielkie pole epiokie, gdaie się azamooe lndzkość, to daieo
ko i ten karabin, wyrówna cieniowi, jaki riuoa Megaryon, król
pełnej tygrysów Lyoji, gniotący p erś o pierś olbrzymiego Aja
xa, równego bogom.
Krok za krokiem.
Gdy s żyjącyob dowódzców pozostali tylko Eojolras i Mar
Jum na dwóch kofioach barykady, środek, którego tak długo
bronili Courfeyrao, Joly, Bosauet, Feuilly i Combefjrre, tył po
dał. Armata wprawdzie nie wybiła wyłomu do przejęcia, ale
szeroko wyszozerbiła śr dek reduty, atozyt mor^ zaobwiał się i
aa walił; szczątki osuwająo się na wewnątrz i na zewnątrz, utwo
rayły po obu stronach rodzaj wału, łatwego do przejśoia.
Ras jcozoae prsypussczony szturm, teraz sią udał. Ma&sa
najeżona bagnetami, rzuciła sią skokiem gimoastyosnym i csoło
kolumny ukazało się w dymie na szozyoie wyłomu Już było po
barykadzie. Gromada broniąoa środka oofaęła się w nieładzie
VV ówczas obudsiło się w niektórych ponure prsy wiązanie do
życia. Wystawieni na strsały niechybne tysiąca karabinów,
wielu nie ohoiało umierać. W takiej obwili instynkt sacbowaw
osy wyje i zwierzę ukazuje się w człowieku. Pesyparoi sostali
do sseśoiopiętrowego domu w głębi reduty. Dom ten mógł ich
ooalić. Ale był zabarykadowany i zaryglowany od góry do do
łu. Nimby wojsko linjowe weszło wewnątrs barykady, drzwi
mogły się otworzyć i zamknąć, jedna obwiła była dostateczną, a
drzwi tego domu otwarte nagle i ztras samknięte, były tyoiem
dla tyoh srozpaozonyoh. Dostawszy się do tego domu, można
było uoieo na inoe ulice. Zaosęli stukać do tyoh drzwi kolba
mi, nogami, wołająo, krsyoząo, błagając, załamując ręoe. Nikt
oie otworzył. Tylko z okienka trzeciego piętra patrsjła na niob
głowa niebossozyka.
Al« Kajolras, Marjusz i siedmio lub oimio innych nooiło się
Im o* pomoc; Kajolras zawołał os tołoierzy:— Aoi kroku os
prs<Vll • ponieważ ofioer nie osłuobsł, Kojelraz zabił go. Był
lera* teras w wewnętrznem podwórka reduty, oparty o dom Ko
ryntu s pałaszem w jadnem ręko, dubeltówką w drągiem i ta
gród sił oblegającym drogę do styokowoi. Zawołał oa zrozpa
osooyob: — Maoia to drswi otwarte!— I tasłaniająo własoem
olałem, sam jeden atawiająo csoło bataljooowi, pri«putoił lob sa
sobą. Wssysoy nucili się do drswi Kojolras wywijająo młyfloa
dubeltówką jak kijem, odbijał bagnety dokoła siebie i wssedł
ostatol. Nastała strassna chwila; żołnierze dnieli wejłó, po
wstaftoy cboieli aamknąć. Zatrzaśnięto drzwi z taką gwałtowno
loią. te jednemu iołniersowi, który się iob oobwyoił, odcięto
paloe u ręki.
Marjost pozostał sswnątrs. Wystrzał karabinowy ałamał
mu obojoayk; ozuł te obwieje się 1 opada. W obwili gdy zamy
kał oosy, doznał wstrsąfoleoia jakby go chwytały .silna ręce,
omdlewając wspomniał ras oetstni o Cozsoie I pomyślał:
— Dostałem się de niewoli. Będę rosetrzelsny!
Knjolraa nie widsąo Marjussa pemiędty zbiegłymi do esya
kowni, to samo o nim myAlał. Ale w tej obwili kaftdy miał le
* lwie osas pamiętać o własnej imierol. Kajolras zaryglował i za
barykadował drzwi, do któryeb wioiekli dobijali się Żołnierze
tolbami e aa peny toporami. Oblegający zebrali się wszysoy pod
irtwiami. Zsosynało się oblęftenie ssyakowni.
I .
iłaUrie, wysnać trzeba, byli rozgniewani. Rozdrałolis ich
śmi«ró sierisnta artylerji a pciytem, co jeet strassniejszem, mó
wili między sobą, te powstafioy pastwili sią nad raooymt i te w
■zyskowni Ulał trup tołoiersa bes głowy. Takie fatalne pogłos
ki zwykle towarsyszą wojnom domowym; podobna fałssywa po
sprawiła pćiaiej katastrofą na nliey Tranenosain. Gdy
drzwi zostały zabarykadowane, Kajolras rzekł do towarzyszy:
— Drogo sprzedajmy tycie!
Potem zbliżył aią do stołu, na którym lelsli Mabsof i Gav
rooba. Widziano pod osaroem snknem dwie postacie sztywne,
jedną wiąkssą, dragą mniejszą, ł dwie twarze rysowały sią nie
eyniais pod zimnomi fał lami oałunu. Z pod śmiertelnego na
kryoia zwieszała sią ku ziemi rąka starca. Eajolras schylił sią i
pocałował tą rąką szanowaą, jak wozoraj całował czoło. Były to
dwa jedyne pooałnnki, jakie dał w tyoin.
Skróćmy opowiadanie. Barykada walczyła jak brama te
bańaka; szynkownia jak dom Saragossy. ,Tego rodzaju opór jest
osobliwszym. Nismoźeboe tam przebaczenie, soi perlamento
wsoie. Katdy ohoe umierać byle sabijaŁ Gdy Suoh-t mówi:
Poddajoie sią! Palafox odpowiada: Po wojnie na armaty, wojna
na notę! Nio nie brakowało przy wziąolu szturmem ssynkowm
Iluoheloup; ani kamieni spadających gradem s okien i dachu na
oblegająoyok i przyprowadzonych do rozpaozy toła ersy, których
smiatdżały, ani wystrzałów z otworów z piwnioy i poddaszy, ani
wśoiekłośoi ataku, ani szału obrony, ani nakonieo gdy drzwi u
stąpiły, wściekłego znąoania sią nad swyoiątonymi. Oolegający
oisoąc zię tłumnie do ssynkowni, z nogami zaplątane mi w osąioi
drzwi wyłamsnyob i rzuconych na siemią, nie aastali tam nikogo.
Schedy odoiąte toporami Ulały na środku, kilku rannyoh dego
r7wt^°» ktokolwiek tył jeszcze, sohronił sią na pierwsse piątro i
ztamtąd przez otwór w suficie, miotano straszny egiefi as obie
8*jk07°k. Były to ostatnie ładunki. Gdy jut oi grcźai kona
jąoy nie mieli ani prochu, ani kul, katdy porwał po dwie butelek
które zarhował Kcjolras i niemi stawiał ozoło oblegająoym. By
ły to butelki s witryolem. Opowiadamy jak zassły te straszne
rzeczy rtezi. O tlegaoy, niestety, nie przebiera w broni. Ogiei
gregorjafiski nie zbafibił Archimedeaa, ani smoła wrjąos Bzy ar
,da.
Wszelka woja* sieje postrach, nie ma tam oo wybierać.
Strzały oblegająoyoh oboó s dcłu do góry i oboó niewygodne,
były i a bójcie. Wkrótoe brzegi otworu otoosooe zostały głowa
mi poległyob, s któryoh ioiekały ozerwone dymiąoe strumienie.
Wrzawa była nie do opisania; dym zamknięty i paląay zaoiem
niał izbę i otaozał nocą tę walkę. Słów braknie do opisania zgro
zy, dossłej do ostatniego stopnia. W tej waloe piekielnej, ju*
nie ludzie, nie olbrzymy pasowali się z sobą Podoboiejsze to
było do Miltona i Din ta, niż do Homera. Szatani napastowali,
widma stawiały opór.
Było to bohaterstwo potworne.
Orest naczczo, Pylade* pijany.
Nakonieo z pomooą drabinki, wspiąwszy się na szczątkach
schodów, osepiająo Iciaoy i pułapu, rąbiąo ostatnich, którsy sta
wili opór w otworze ze dwudziestu oblegająoyoh żołnierzy i
gwudiiwów narodowych i muoioypalnych, osspeoeni ranami na
twarzy, oślepieni krwią, wśoiekli i dzicy, wdarli się do sali na
pierwszem piętrse. Tam ozekał ioh tylno jeden ozłowiek, lin
jolrat. Bez ładunku, bez szabli, trzymał tylko w ręku lufę od
dubeltówki, której kolbę strzaskał na głowie tyob, oo wobodzili.
Zagrodził się bilardem od oblegająoyoh, oofoął w róg sali, i tu
se spojrzeniem dumnem, wyniosłem osołem, i kawałkiem broni w
pięioiaoh, był jeszcze tak straszny, że nie śmiano się zbliżyć. Ja
kiś głos zawołał.
— To dowódzoa. On to zabił artylerzystę. Kiedy tam sta
nął, więo dobrze. Rozstrzelajmy go na miejeou.
— Rozstrzelajcie! — rzekł Kojolras.
1 rzuoiwszy na ziemię lufę dubeltówki, założył ręoe i pierś
nadstawił.
Widok mężnie przyjmowanej śmierci zawsze wzrusza Indci.
Gdy Eojolras założył ręce agadaająo się na śmierć, umilkła
wśoiekła wraawa w sali i odmęt aciszył aię nagle a uroczystością
grobową. Zdawało aię, że wpływ Kajolrasa bezbronnego i nie
ruobomego, oiążył na tym tłnmie, i tylko apokojna powaga tego
młodzieńca bez ran, świetnego, krwawego, saohwyoająeego, i o
bojętoego, jakby oioa z ręki ludzkiej dosięgnąć go nie mógł,
zmuszała zabijać go z uszanowaniem.
1’iękność jego, w tej obwili poiwyiazona damą, jaśniała w
oałym blasku, jakby nie mógł być ani znużonym, nie tylko ran
nym; po atraaznych dwudziestu czterech godsinaoh, miał lica ru
miaoe i usta koralowe. O nim to zapewne jeden ze świadków
mówił przed sądem wojennym: „Był tam powstaniec, którego
nazywano Apolinem**. Gwardzista narodowy, który osiował do
hajolrata, spuścił broń mów ąo: „Ziaje mi aię, że mim zastrze
li' kwiat , Iiwuoastu ludzi stanęło plutonem w przeoiwoym
końou sali i milcząc nabijali karabiny.
Potem sierżant zawołał: Cali
Oficer aię wmięszał.
~ Zaczekajcie! — I obróoiwizy się do Kajolraaa rzekł: _
Zawiązać panu oozy?
— Niet
— Więo to w iatooie pan zabiłeś sierżanta artylerji?
— Jat
Od kilka chwil Grantsire aię rosbudził.
Grantaire, jak sobie przypominaoie, spał od wczoraj w sali
szynkowej na górze, siedząc na krześle i oparty na atole. Był on
w osłem znaczeniu tego wyrazu pijany jak bela. Szkaradna mię
azanina piołunówki i alkoholu wprawiła go w letarg. Stolik j#.
go był mały, nieprzydatny dla barykady, więc zostawiono go w
pokoju. Leżał o ągle w jednej postawie, piersią powalony na
stół i > głową opartą na rękach, otoczony szklankami, butelkami
1 kwartami. Spał gnąbiąoym snem odrętwiałego niedżwiedtia 1
oasyooaej pijawki Nic go nie rosbudsiło, ani kartaose wpada
jąc* do '*b7» •traszoa wrzawa ssturmu. Niekiedy tylko chra
paniem odpowiedsiał na wystrsał armatni. Zdawał się osekać a«
kula oezosędsi mu fatygi obudzenia się. Kilka trupów leżało
dokoła niego i na perwssy rsut oka nio go nie odróżniało od
tyoh głębokich śpioobów śmierci.
Wrzawa nie budzi pijanego. al* go budzi milczenie. Niarat
jot sauwaiono tę osobliwość. Walenie się wasystkiego dokoła
Graotaire usypiało go tylko, rumowisko ogólne kołyaało go do
głębszego sou. Nagłe milczenie, jakie szpanowało wobeo goto
wego przyjąć śmierć Kojolraea, watraąsoąło ten een ołowiany.
Zupełnie Uk tamo, jakby owałojąoy powóz nagle aią zatrzymał
uśpieni w nim aią budzą. Graetaire zarwał aią. wyciągnął rąoe,
praetarł aobie ooay, apojraał, siewnął i aro-umiał.
Wytrzeźwione pijaństwo podobne jest do rosdartej saałony.
Widzisz odraza jednym rzutem oka waayatko oo osłaniała. Na
gle waaystko wraca do pamiąol 1 pijak nie wiedząoy o niozem z
tego oo aią atało od dwadaiaata oatereoh godsio, ledwie otworzył
oozy, jot wie o wssyatkiem Myśli wraoają mu a nagłą jaaeoś
eią 1 niby łuska z des spada mgła pijaństwa s mózgu i uatąpuje
misjsoa jasnemu pcjąoiu rseozywistośoi.
Żołnierze nie spostrzegli Grantairs, który siedział w drogim
końcu jakby sakryty bilardem, sisrtant sabierał aią powtórsyć
komendą: eell gdy eagle nsłyazał obok siebie silny głoo woła
iw?
Nitoh kyja rzse*poapolit»: neletę de oi»j.
Niezmierne światło cełsj walki, której ni* był świadkiem,
ukauło się w błyszozącem spojrzenia przeobietonego pijaka.
Powtórsył: „Niech tyją rzeczpospolita!" prsestedł salę pewnym
krokiem i itaoął obok £ajolraaa.
— Zabijcie oaa obydwóch razem! — rzekł. 1 obreoająo się
do K ijolraaa, dodał łagodnie:— Wszak poswalasz.
K. ljolraa śoianął mu rękę z uśmiechem.
I tmiech był jeszcze na jego uaiach, gdy rosległy aię wy
•*rwł7- tiojolraa przeszyty o4<nia kulami poaoetał oparty o ioia
“*» jakby kule go przybiły. Tylko pochylił głowę.
Graotaire zdruzgotany, powalił się u nóg jego.
W kilka ohwil potem kołnierze wyrzucili ostatnioh powataó
oów, którzy się schronili na górne piętra domu. Po przez kratę
drewn.łcą strzelano aa atryeb. Walczono na wierzeba domn.
Wyrzucano oiała pn*z okna, niektórych jeazoze tyjących. Dwóch
wolty karów, gdy ohoiało podnieść strzaskany omnibaa, padło
tropem od atrzałów dubeltówki, wymieraonych s poddasza. Strą
oony stamtąd osłowiek w blazie, s ostrzem bagnetu we wnętrz
ooloiaoh konał na ziemi. 2>łniers i powstaniec staezsli się ra
zem po pochyłości dachu, i nie chcieli aie pościć, i apedali w tym
dzikim ofcieku. Podobna walka w piwnicy. Krzyki, strzały,
aapaay. Potem milozeoie. Barykada została wziętą.
Żołnierze poczęli poszukiwać w domach sąaiedniob i śoiiraó
sbiegów. R
Więzień.
Marjusz w istocie był wi^aiem. Wi<* liem Jana Veljean.
Iłęka, która cbwyoiła a tyła w chwili gdy upadał, i którą ozał
omdlewając, była ręką Jana Valjeao.
Jan \ aljeau nie brał ładnego uJaiału w walce z wyjątkiem,
te zię narażał. G lyby nie on, w ostatniej godzinie konania ba
rykady, niktby oia pomyślał o rannych Ol, wszędy jak opatrz
nośó obeony podczas rzazi, podnosił upadających i sznióałazy do
zby dolnej, opatrywał. W przerwach, naprawiał barykadę Ale
ani razu nie podniósł ręki do ataku, a nawet do własnej obrony.
4iicsaf i pomagał. Zresztą ledwie był kilka razy draftjięty. Ko
le go nie obo!%ły. Jeżeli m/i. szmobójttw* łączył* się s jego
marzeniami, gdy woh »dził do teg » grobo, w takim razie się za
wiódł. Wątpimy jednak by on, człowiek relgijay, myślał o sa
mobójstwie.
W gąatej mgl » walki Jan Valjeao zdawał się nie widzieć
Marjnzza, a jednak nie zpusiosał go t oosó*. G ly strzał kara
binowy obalił Mzrjisst, Jan V*ljean ekoozył z szybkością ty
PJ®*1 rsnoił s*.ę na oirg i jak na łop i uniósł. Ntzało^ta strass
oł w tej obwili skupioną była około Kajoirasa i drzwi szynków
ni; nikt nie widział, jaz Jan Valjean, unosząc na rąkarh omdlałe
go Mzrjuisa, przeszedł n'ebrokowaną ozęlć barykady i zniknął
za węglem domu Koryntu.
Przy pominą o e sobie ten róg, który tworzył rodzaj przyląd
ka na nlioy; zasłaniał od kol i kartaozy i od lodzkiob spojrzeć
kilka stóp kwdaratowyoh ziemi. B/w* w osasie pożaru izba, któ
rej pożar nie zajmuje a podczas najgwałtowniejszej burzy morskiej
jaki kąoik spokojny wśród skał podwodnyob. W tern to sagięoin
wewnętrzne70 trnpesu barykady, akoneła Kpooioz. Ta zatrzy
mał a:ę Jan Valjean, ostroźn.e złożył na ziemi Marjuzze, weparł
się o mur i spojrzał dokoła
Położenie było straszne.
Na chwilę, na kilka minut najdłużej, ten kawałek moru był
sohromeniem, ale jak wydostać s:ę a tego miejsoa rzezi? Przy
pomniał tobie, w jakiej śmiertelnej trwodze był na ulioy Polon
oeau przed ośmiu laty, i w jaki sposób aię wydobył; wówczas
było to trudne, teras niepodobne Miał przed sobą nieubłagany,
głuohy dom sseśoiop ętrowy, którego jednym miesskańoem zda
wał s'ę być ów zmarły człowiek wiaząoy a okna. Po prawej ztro
nie miał barykadę dość nizką, zamykająoą nlioę Petits Traande
rie; przeskoczyć tę zawadę było rzeosą nie trndoą, ale w tyle aa
oią starczał szpaler bagnetów. Wojsko bojowe «tało na ozataob
w tyle barykady. Przejść barykadę, było to oozywiśeie narazić
się oz ogiań plutonowy, każda głowa, któraby wysnoęła tię za
mor barykady, byłaby oelsm dla sześćdziesięciu strzałów karabi
oowyob. Po lewej atronie m ał pole bitwy, śmierć była w tyle
moru. Co pociąć?
Tylko ptak mógłby tę stąd wydobyć.
A jednak należało sdeoydować aią natychmiast, wyualeść
sposóo i otyć go taras. O kilka kroków od niego wrzała walka,
atoaąioiam wazyaoy wśoiekle rauoili aią aa jeden punkt, do drswi
aaynkowni; ale gdyby ohcć jednemu żołnieraowi prayasło do
głowy obejść dona lub udertyć s bok a, wasyatkoby przepadło.
Jan Valjean spojrzał na dom naprzeciwko, spojrzał na bary
kadą obok, potem na ziemią, z gwałtownośoią ostatniego wysila
nia; jakby cboiał prseświdrowaó ją ooayma. Tak wpatrająo aią,
w tern konania, dottrzegł jakieś niewyraźna kas tał ty u nóg awo
iob, jakby potągą wzroku dobył to, ozego pragnął. O kilka kro
ków od a a da ujraał n stóp barykady nieubłaganie strzeżonej a
zewnątrz, pod atosem kamieni, na wpół nkrytą kratą żelazną, la
żącą poziomo. Ta krata słoźona a kilka prątów poprzeosnyeb,
miała około dwóoh at5p kwadratowych. Osada braku, utrsymu
jąoa tą kratą, była wyrwaną. Przez prąte żelazna widać było o
twór oiemny, ooś podobnego do rury komina, lob cylindra sta
dni. Jan \ aljaan rzuo.ł aią ka krsoie. Stara jago amiejątność
aoiaotek, jak błyakawioa udersyła ma do głowy. Uaanąć braki,
podnieść kratą, włożyć na swa ramiona Marjaass bezwładnego,
jak oiało trupa, pomagając sobio łokciami i kolanami spuścić aią
z tern brzemieniem w rodzaj stadni, ssoząieiem nie bardzo głą
bokiej, pooiągnąć za sobą oiążaą kratą żelazną, na którą poruszo
na braki znowa spadły, stanąć na graooie wyłożonym taflą ka
mienną, trzy łokcie pod ziemią: wszystko lo dokonał jakby w
gorączce, z silą olbrzyma i ssybkośoą orła: trwało to ladwie kil
ka minut.
Jan \ aijean był teras s Marjassem, ciągle o>epriytomnym,
w jakimś długim korytarzu podziamoym. Ta, głąboka spokoj
ność, zupełna cista, aoo. Wrócło mu wrażenie, jakiego niegdyś
doświadosył doatawssy aią do klaestoru. Tylko dziś unosił a to
bą nie Coaettą, lecz Marjcaza. Teraa saledwie dochodził go a
góry samar niewyraźny strasznej wrzawy w aiyakowni, tatar
mem zdobytej.
KSIĘGA DRUGA.
Błoto, lecz dusza.
Młotka i jej nieapAdziaiiki.
J»n Valjean znajdował aią w kanałaoh Paryż*.
Jedno wiąoej podobieństwo Paryża do morsa. Narok może
w jago śoioka zniknąć jak w ooeaoia. Praejśoie było gwałtowna.
W samym środka miasta Jan Valjnan wyasadł a miasta i w jed
nam mgnieniu oka — tyle tylko osaen, ile potrseba go było do
podniaaiaoie pokrywy i samkoigoia jaj — przeesedł s jaeoego
ima do sapełnej ołemooioi, s południe do północy, s wrsewy da
oiaty, od boku piorunów do apokojo grobu i, prasa nagłą zmianą
dałwoiejsaą jasaoae od tej, która zaaała na ulioy Polonosau, a
oajwiążango niebeapieosańat wa do anpałoej pewności. Było to
nagła wpadniąoio do piwnioy; snikniąoie w oiemnicy Paryża. O
pa^olć ulicą, na której śmierć panowała aa wosyetkioh atron, i
dottaó tią do rodaaja grobu, gdtia kryło aią żyoie, była to obwi*
la dalwna.
(Ciąg dalsty nastąpi.)
P^araij ♦ 'g^lnimm poriaci
rialnc t rijraęo*Io Bt>>touu.
K' i»j W R^ssh wysyła na t«*j prz»»
ptrjfni dwa pociągi sypialne dla tu
rystów, które wychodzą z Ciucagn w
poniedziałek i ezw.łrt“k o godz. W'^5
raoo, a przybywają do Jiastunu o
5.c0 po południu następnego dnia
Podr^ioi do Ne"* Yorku mogą jo*
cha-' tvos pociągiem ai Ho Rotter
dum Jet., V gdzie pociąg przy
bywa o 11 godzinie rano. u docliyJ/.i
ło New Yorku o 8.15 po południu. |
l>opłaca<‘ me potrzeba. Piszcie i za*
mawiajcie miejsca. Tickot Ofłioe* ^
ó~ Adarue st., Chicago, 111.
Czy sa cuda na świecie.
Pytań.* to stawiają ludne, którzy, rzec można, cudownym sposobem
■oetali wyleczeni * rozlicznych ciężkich chorób.
NIE BIŁY TO CUDA, LECZ TYLKO UMIEJĘTNOŚĆ! *
Kto cierpi na jakakolwiek chorobę a chow się z niej wyleczyć i kto
chce przewrócić sobie nadwerężone zdrowie, siłę i rzezkość, niechaj uwa
żnie przeczyta tych kilka wierszy.
CZY SŁYSZELIŚCIE JUŻ NIECO O PROFESORZE COLLINS?
Zapraa de, że tak, ponieważ jego sława i glośue imię znano są w ca
łym śniecie. ntudyował ou wlełe uietylko na slawnycu europejskich me
dycznych urn w eraytetach, lees także i w Ameryce. Długie lata bawił o*
iia doświadczeniach, a doskonalił się w lekarskiej umiejętności szybko, po
nieważ przyroda obdarzyła go nadzwyczajną zdolnością, bystrym rosa
inolu a nadto wielkim taleutem.
Dziś jest profesor Collins sławnym na całym świecie a nie tylko zwy
czajni ludzie udają się do niego o pomoc na wypadek choroby, ale i naj
lepsi lekarze uciekają się do jr.cgo z prośbą o radę i wyświetlenie, jeżeli
nie mogą zrozumieć jakiegoś przebiegu słabości,
śmiało twierdzić można, że kogo on nie wyleczy, temu luż nikt u
świecie nie przywróci zdrowia.
Profesor Collins przewodniczy lekarzom w laboratoriom
T®nl° *rfc**»y a aławny lekarz założył lekarski instytut pod imieniem
„The Professor Collius New York Mcdical Institutc”, 140 West 34 nliea
C IIaby lem *ilw,ei <pte«ayć z pomocą cierpiącej
W instytucie tym zostało już tysiące a tjziące wyleczonych a miedzr
tymi setki Słowiaków i Polaków. J J
Z powodu braku miejsca podamy tu tylko niektóre krótkie li»ty.
nsługujące na wzmiankę.
I oungstown, O. 1 września, 1900.
Panie Profesorze Coli: na'te!
Pobyłam Panu swoją fotografie,
abyś Pan zobaczył, te juz wyzdrt
wiałem. Przez L
łat znosiłem cho
robę. Jeden lekarz
utrzymywał t e
mam jądra nie
zdrowe, drugi, że
mięśnie stwardnia
ły, trzeci, żc pę
cherz mam w nie
porządku i tak d.
Wielka sumę me
niydzy wydałem aa kompanie lekar
skie, a i długi czas byłem w szpita
lu. Pan jednak odraza rozpoznałeś
moja chorobę, a pańskie leki za dwa
miesifce przywróciły mi zdrowie.
Z bratnim szacunkiem,
WASYL 11 KICH.
Detroit, Mich.. 13 sierpnia, 1900.
Profesor Collins w New Yorku.
Wielmożny Panie!
Pańska sława szeroką fal§ płynie
po świecie, lecz gdyby królowie i
cesarze świata zna
li głęboką Pańską
wiedzę, zaprawdę
nie daliby Panu le
czyć biednych Ju
dzi, lecz zatrzyma
liby Pana dla sie
bie. Ja miałem to
nieszczęście, że
Bpaufeui ze scho
dów i pokaleczyła™ *>ę ciężko Mia
łem wzruszone k'^ci i ciężko się
okaleczyłem, a lekarze, którzy mię
leczyli oie robili mi nadziei wyle
czenia. Pan jednak mię zupełnie
uzdrowił. Żałuję tylko, że nie jestem
w stanie godnie to Panu odpłacić.
Na wieki Pauu wdzięczny,
JAN PILARSKI.
Scraaton, Pa., 5 lipca, lyOO,
I Wielmożny Profesorze Colima*sie«
Sama nie wiem, jak mam wygło»
4i<i Pauo rn.y podziękę, za oswobo*
urenie mię od cięż*
kich boleści, Cier
piałam Bzalone bó
le w mięśniach,
kłuło mię w boku
i krzyżach. Ach!
utrasanie cierpią*
łam Kadziłam «f
u wielu lckurzów
w kraju, leczyli
mie profesorowie
z i orz tu, lecz wszystko bez skutku.
Myślałam, że już nie będę uleczony
ale przyszedłszy za synem do Ane<
ryki, za poradę drugich, udałam się
o pomoc do Fana. Lekarstwa, która
mi pan dwa razy zasłał, sprawiły
ten cudowny skutek, żem dziś dzię
ki Bogu — zdrowa. *
Z podziękę i szacunkiem,
MARYA KORESZKAst
Pocahontas, W. Va., 6 maja, lMOlsj
Kochany Panie Profesorze!
Niechaj Panu Bóg zapłaci za patii*
ską pomoc. Sześó łat byłam chora.
udawałam się do
doktorów, ale bes
skutku, bo 01 nie
1 mogli rozpoznać
choroby. Każdy
mówił inaczej. By
łam j uź na śmierć
$ przygotowany. A
In w końca chcia*
łam jeszcze
raa
aprobować, a dziś Boga dziękuję, >
że się do Was udałam. Wasze leki
usunęły bóle, a dziś jestem tłusta,
zdrowa i silna, a ludzie mówię, te o
10 lat odmłodmałam.
Z pięknym pozdiowieuiem.
ANNA KOVACIK.
WIELKA ZRĘCZM»6Ć PROFESORA COLLINSA ^ i
w leczeuln mężów, kobiet i dzieci znajdujących się w od legi ości)
tysięcy mii. .
W umiejętności lekarskiej znane pewne symptoma, które opisaneęl
pozwalają całkiem dokładnie poznać jakąkolwiek chorobą. Jeżeli chowy
wypełnią następujące pytania i przyszłą je profesorowi Collinsowi, o*,
pozua dokładnie ich chorobę, a szybko ich wyleczy.
wać podróZy do New Totku — napiszcie tylko.
Nie potrzeba odbjej
Czy kamlecie?
Wymiotujecie?
Chudniecie?
Macie upławy?
/ Źle się czujecie?
Macie neuralgif?
Boli wae w bokn?
Macie biegunkę?
Boli wae cale ciało?
Bolę wae uszy?
Czujecie aię znużonym?
Ciecze wam z uszu?
Macie zly apetyt?
Cierpicie na białe upławy?
Czujecie aię przygnębionym?
Piecze wat w gardle?
Macie słaby wzrok?
Lękacie eię rychło?
Rozczulacie eię prędko?
Męcie twardy stolec?
Macie krótki oddech?
Boli was po jedaeniu?
Macie zawrót głowy?
Swędzi *u skóra?
Marie obłożony język?
Trzę«ą się wam iyca?
Bije wam mocno serce?
Czujecie ucisk na sercu?
Czy męczy was sen?
Czy czujecie oól w kościach?
Macie boleści w plecach?
Czujecie boi po moczeniu?
Birczy wam w kieskach?
Macie zbyt miękkie ciało?
Macie chorobę mancy?
Zaziębiacie się asybko?
Cuchnie wasz pot?
Czujecie gorgi $ kr** ?
Cierpi a na zakaźny chorobę?
Obrzydza się wam jedzenie?
C rzędowe godziny od 10 do 1 po poł od 2 do 5 wiecz.
W niedzielę Jedynie od 10 Jo ’ po poł.
Lekaratwa bywają zasyłane przez ekapre* do którejkolwiek rnif]*e«a
wości w Stanach Zjednoc zonych.
Motecie pieać w jakimkolwiek języku.
Listy adreaujcie:
Professor Collins New York Uedical Institntfc
140 West 34th Street. NEW YORK.