Newspaper Page Text
■ .. , <"VV(V ry I . Ę pl • • jg| | I & KJR* ''TELEGRAF' GAZETA CODZIENNA 32-31 Market St. cor. Randolpli St. CHIOAOO, ^IX-iXj^ No. 85. "TELEGRAF11 ■^POLISH POLITICAL DAILh Published every afternoon at 3 o'clock. The "Telegraf" Publishing Go. 32-34 MARKET ST. COR. RANDOLPH ST. TELEPHONE MAIN 1672. Piątek, dnia 9go Września, 1892 r Cholera w Hamburgu. STRASZN V OBRAZ KLĘSKI... OKROPNE oSCENY NA ULIOACHI W SZPI TALACH. Reporter jednej ?. gazet londyńskich zwie dza Hamburg. [Specyalny telegram.) Londyn, 8 września. — Reporter jednej z gazet tutejszych udał się •pecyalnie do Hamburga, aby zoba czyć na miejscu rezultaty strasznej, szerzącej się w nieszczęśliwem mie jcie zarazy. Podajemy tu w skróceniu jego o pis, dający pojęcie o niesłychanych rozmiarach klęski. Oto co telegrafu je raporter z Hamburga: "Hamburg, to miasto zwykle w obecnym sezonie najweselsze w Eu ropie, miejsce pobytu książąt ary stokracji handlowej, pełne ruchu i blasku — dziś jest miastem śmierci i rozpaczy, żałoby i nędzy, miastem trumien i karawanów, matek, opła kujących dzieci, wdów w żałobie po mężach i mężów — po żonach. Ogromny handel Hamburga z ca łym światem jest dziś w zastoju. Wzdłuż długich linii doków i wy brzeży portowych stoją podwójne i potrójne szeregi bezczynnych parow ców i okrętów żaglowych. W porcie żadnego ruchu. Tylko od czasu do czasu przemknie się jakie czółno lub mały holowniczy parowiec.... Wszystkie zamożniejsze rodziny Hamburga uciekły z wspaniałych dzielnic Hohenfelde i Uhlenhorst z jednej strony, z Harvetshude i Do therbaum z drugiej strony. Hotele są puste, szkoły milczące, teatra i hale koncertowe zamknięte. Już po drodze, w Belgii reportera, jadącego do Hamburga, witano ze zdziwieniem.... Sama nazwa ,,Ham burga" na jego kolejowym tykecie zdawała się budzić przerażenie ofi cjalistów kolejowych. Sam jeden tylko przyjechał do Hamburga w pociągu ekspresowym. Stacya ko lejowa, na którą przybył, była pra wie zupełnie pusta i napół tylko o świetlona. Wspaniały ,,Hotel de l'Europe", na Alsterdam gdzie sta nął, miał oprócz niego dwóch tylko i to stałych lokatorów. Takie same pustki w pozostałych, olbrzymich, przepełnionych zwykle mrowiem ludzkiem hotelach. W hotelu1,, Kron prinzen" było tylko dwóch gości, w ,,Hotel Street" jeden. Ulice opróżnione. W kawiarniach i piwnych ogródkach pustki... Wie czorem przy piwie zbiera się jeszcze parę osób, ale siedzą krótko, mówią po cichu i szybko odchodzą, przesu wając się pod murami Zaraza szaleje.... Nie szczędzi nikogo! Poprzednio zabijała tylko biedaków zamieszkałych na przed mieściach Hamm i Hammersbrodt oraz w zacieśnionych ulicach w po bliżu Spitalerstrasse i Steinstrasse wzdłuż zatrutej nieczystościami El by. Ostatnio przeniosła się i do mia sta bogaczy, między pałace i wspa niałe wille, na szczęście w znacznej już części opróżnione. Straszne tu opowiadają epizody tej niesłychanej klęski. Bogaty ku piec hamburski, któx*ego życiem i cała nadzieją było trzech chłopców w wieku lat 7, 8 i 10, widział ich w niedzielę wszystkich trzech umiera jących w pięć godzin jeden po dru gim. W ciągu zeszłego tygodnia zmarło dwóch redaktorów bismarc kowskiej gazety "Hamb. Nachrich ten". Sześciomiesięczna dziecina, która przeżyła ojca, matkę oraz czwo ro sióstr i braci, będzie jedynym spadkobiercą milionów. Pewien cie śla, któremu cholera zabrała żonę i troje dzieci, strzelił sobie w łeb... Żona bogatego obywatela utopiła się w Aussen Alster po śmierci męża... W samym przytułku dla sierot zmar ło już 1]Q dzieci.. .. Okropne, roz dzierające to szczegóły!.... Jedną z najstraszniejszych rzeczy do oglądania są pogrzeby. Ciągną one po ulicach nieprzerwanera, zda je się, pasmem -Bogatszych wio zą w karawanach, uboższy wo zach rzeźnie:;ych, piwowarskich i ja kie si§ zdarzpj.... Za temi wozami cięgna bladei zrozpaczone rodziny. Najbardziej jednakowoż ponurym pogrzeb nęd;;arzy, któijzy poumiera li w szpitalach. Trumnjy czarne, pro ste naładowane na wóz dziesiątka mi.... Na każdej trumnie numer, odpowiadajmy numerowi regestru szpitalnego, Iz którego można się do wiedzieć nazjwiska ofiary.... Trum ny naładowane niedbale, bo służba zmęczona, nieliczna;-śpiąca.... Nie daiej jak onegdaj był wypadek, że trumna z tak napchanego wozu spa dła, rozbiła się — i thip wypadł na bruk.... Całe miasto przeszło zapachem śro dków dezinfokcyjnych.... Nikt nie jada żadnego pokarmu, który nie był wy go to van y w 130 stopniach gorąca. W hotelach, restauracyach, u balwierzy, wszędzie — dezinfek cyjne płyny. Reporter zwiedzał szpitale i tru piarnie —i opowiada o nich straszne rzeczy.. . .Rozpaczliwym jest widok przy wożenia chorych do szpitala. 0 twiera się wielka brama i z hukiem wjeżdżają, wozy lazaretowe, z któ rych wyglądają blade, zrozpaczone twarze nieszczęśliwych pacyentów... , Za znaczna i ;h częścią grania szpita la zamyka śi \ z łoskotem — na za wsze. U wrót tych fatalnych stoją najdrożsi chorych, którzy przybie gli tu lub przyjechali za wozem z daleka, pragi ąc wiedzieć, jakim bę dzie los ich s ióstr, mężów, matek, synów ibrasi Żebrzą, ażeby ich wpuszczono do szpitala. Napró żno!.... Przepisy są, żelazne. Inni pragną, wiadomości o tem, co się stało z ich dawniej jnż oddanymi do szpitala krewnymi. Strażnicy nie mają odwag: powiedzieć im, że — zmarli...... Sceny rozdzierające serce! Równie o cropnym jest w szpital nej sali widok dwóch długich szere gów ofiar zarazy; z szeregów tych co chwila prawie ktoś w męczarniach kona — i ubywa. W trupiarniach leżą długie i szeregi trupów, już przy branych w ubrania dezinfekcyjne, l podobnych do-mumii..L. Najcięż sze jednak urażenie zrobił na repor terze widok 120 trupów ludzi,którzy dopiero co skonali Trupy te leżą w strasznych kontoisyach z wy trzeszczonemi oczyma, jak je śmierć zaskoczyła; pomiędzy nilemi uwijają się posługacze, prostujący i układa jący równo te niesłychar e, tragiczne karykatury śmierci. Okropne to obrazy!.... Wstręt i rozpacz bierze na ich widok. Chole ra — kończy reporter — zabiła już w Hamburgu 6000 ludzi! Ilu jeszcze zabije? — nikt nie wie. dTo BI A ZOL. ....W Stanach Zjednoczonych jest 30 miasto noszących nazwę "Wa shington". I jedenaście o nazwie "Warszawaj' (Warsaw). Dość!.... .... W Montbrison we Francyi żyje chłopiep 11-letni, który niema jeszcze ani Jednego.... zęba. Muszą go żywić płynami i papką. .... Płótnem, które ćo rok wyra biają, w Anjglii, możnaby obwinąć kulę ziemskja — siedem ... .W Pekinie, stolicy Chin jest 80.000 żebraków. .... Miedziana mone ;a w r. 1727 sowa, wybi mieć takiej cut, jest dziś warta 830. Wartoby , dziesię niby - chrz Sto czterdzieści różnych sekt liczą Stany ;a trzy-pen w Connecti $ kop. sściańskich Zjednoczone. W tej liczbie jest 27 gatunków samych .... metodystów. .... Byłe to na Zachodzie Pe wien redaktor napisał li^t do drugie go redaktora, w któryn^ nazwał go "osłem,'; a na końcu "Pański kolesra" tyczne! podpisał się: Auten 'rzybyŁr okręty: Do New Yorku: "Obdlm" i "Dub bcldam" z Ratterdamu Do Queen jtown: "Germanie" z New Yorku Do Rotterdamu: "Amsterdam" z New Yorku. Do Bremen: "Havel" z New Yorku. Telegramy z Europy. SZCZEPIENIE CHOLERY. Pasteur chce robić próby ze skaza nymi na śmierć Syamczykami. Londyn, 8 września.— Bawi tu obecnie dr. Hankin, inspektor lekar ski w Indyach i znany bakterjolog. Dr. Hankin powraca z Paryża, gdzie razem z drem Haffkine i zna komitym wynalazcy leczenia wściek lizny przez szczepienie, Pasteurem pracowali nad kwestyą zabezpiecza nia ludzi od cholery za pomocą szcze pienia zarazków cholerycznych. Pomysł ten należy do Pasteura. Rozwinął go i robił nad nim liczne próby dr. Haffkine, który nawet za szczepił sobie, drowi Hankinowi i innym osobom jad choleryczny. Szczepienie to nie spowodowało śmierci żadnej z poddanych mu osób.... Pasteur i jego współpracownicy tak są przekonani o skuteczności no wego systemu zapobiegania cholerze, iż wkrótce zamierzają, uczynić sta nowcze z nim doświadczenia. Mianowicie pragną uzyskać od króla Syamu w ludo-Chinach pozwo lenie na zaszczepienie zarazku chole rycznego kilku jego poddanym, ska zanym na śmierć— a następnie będą się starali zarazić ich cholerą azy atycką .... Są przekonani, że szcze pienie uchroni ich od choroby — i śmierci. Pasteur wprowadzi we wnętrznoś ci syamczyków, którzy będą podda ni doświadczeniu, najgwałtowniej szy jad choleryczny — i zapewnia że ! nic im mimo to nie będzie. Rzecz ta budzi wielkie zaintereso wanie w świecie naukowym i lekar skim. Gdyby środek zapobiegawczy Pasteura~okazał się praktycznym, cholera przestałaby być straszną dla ludzkości.... Z DAHOMEYU. Amazonki pierzchają przed Francuzami. Paryż, 8 września. — Depesze z Katonou z Afryki donoszą, iż pułk. Dodds dowodzący wojskami francu skiemi w Dahomeyu, idąc w górę rzeki Oueme, doszedł aż do Kode. Wojska Dahomeyczyków pierz chają przed nim; tak samo nieustra szone oddziały Amazonek. Plemiona spotykane po drodze witają Francuzów, jako zwycięzców i wyrażają w obec nich gotowość pod daństwa. Siły francuzkie składają się z 3300 ludzi wojska i 2000 tragarzy, niosą cych pakunki. Z Berlina Cholera.—Odwołane manewra. Berlin, 8 września. — Kobieta, która przybyła wczoraj do Berlina, została dotkniętą cholerą,; odwiezio no ją, do szpitala w Moabit. — Z po wodu cholery ces. Wilhelm odwołał znów wielkie manewra wojskowe, które miały się odbyó w i Wirtem bergii. Wypadek J Alpach. WiEDEń, 8 września. — Donosz% tu, że turysta nienjliecki z Stuttgar tu Schuckler i jego przewodnik,zwie dzając Alpy w pobliżu Landro, spa dli z wierzchołka Dolomite Funer fenger Spitze w przepaść — i obaj zostali zabici na miejscu. Poezye dla— panien. W ciemnym gaju biega jeleń. i.. Dziewczę za maż wyjść się nie leń! Wiosna, lato, jesień, rima ' Nic lepszego, jak maż, niemal! Róża uczuć jest wyrażeni Ach Najlepiej z mężem razem Są doliny są i gfry.... \ Skarbem mąż dla Ewy córy! Góry są i są doliny Maż jest skarbem dla dzięwczj Tak dziewczęciu zawsze, wszgizie '' "Mąż" najlepszym.. rymem będzie!! Wojtuś. "l-; "•''i": >•*•.<* S'-U-ib.- . *'i-■ 'i" J;\ : r ' i'- T ny! .• ir. Telegramy Krajowe. Cholera w kwarantannie. Cztery śmierci; 9 nowych wypad ków chofoby. New York, 8 września. — Cho lera nie przestaje się szerzyć pomię dzy pasażerami i załogą,, Normanii" i„Rugii". . i Dziś znów zmarły cztery osoby. Nazwiska zmarłych są: H. Fren kel i J. Kessler, obaj majtkowie z ,,Normanii" oraz dwoje dzieci z „Rugii" 10-letnia Oh. Hansen i 8 letnia Elfrida Schultz. Zachorowało dziewięó osób, a mia nowicie 6 z ,,Normanii", trzy z „Rugii". W liczbie tych ostatnich znajduje się 44-letni Jan Radotski(?) zapewne Polak. Ne Swinburne Island znajduje się w tej chwili 67 chorych na cholerę; zmarło już w porcie 15 osób; zmarło podczas podróży 31. NOTATKI TELEGRAFICZNE Z AMERYKI. — Z Altoona, Pa, donoszą, iż niedaleko ztamtąd na odnodze kolei pennsylwańskiej nastąpiła fatalna kolizya pociągów roboczego i pasa żerskiego. Zabitych zostało Y-miu ludzi, a w tej liczbie jeden robotnik polski niewiadomego nazwiska. Pięó osób jest ciężko rannych. — Grover Cleveland w towarzy stwie b. pocztmistrza jeneralnego Diekinsona przybył do New Yorku. — Piotr Loquelli siedzi w kozie w Mount Airy, O. za to, że wyna lazł sobie zabawkę polegającą na.... podrzynaniu nóg krowom swoich są siadów. — W Atchison,Kas. niejaki Tur ner zastrzelił na ulicy wuja swej żo ny J. W. Gilmore'a. Powodem za bójstwa złe stosunki familijne. — Corbett wygrał na onegdajszej, historycznej bójce z Sullivanem coś $45.000. — W pobliżu Ashland, Wis. po ciąg rozbił drezynę, w której znajdo wało się kilku oficyalistów kolejo wych .... Jeden z nich Ferguson został zabity, pozostali są ciężko ranni. — W więzieniu w Jolliet, 111. M. B'irke skazany za udział w morder stwie draC ronina, jest umierający. — W Logansport, Ind. pani Ma urgo wytoczyła pięknej wdowie pa ni Connolly proces o $10.000 od szkodowania za przywłaszczenie so bie miłości jej męża. — W Jacksonville, Fla. odebrał sobie życie pastor protestancki J. E. Julien. Podobno uczynił to, będąc pijanym. Pyszny pastor! POLACY NA OBCZYZNIE. I We Wrocławiu zmarł na nosaciz nę mieszkaniec W arszawy zamożny o bywatel p. Lucewicz. Był on w dro dze do wód, u których bawiła jego żona. Nosacizny dostał od jakiegoś konia.... Kiedy i jak? wiedzieó trudno. | W Wielkiej Kikindzie na Wę grzech odbył się w tych dniach po jedynek na pałasze między kadetem ks. Radziwiłłem a porucznikiem Os sarozy. Obaj służą, w huzarach. Ks. Radziwiłł dobrze został pokiereszo wany. Powodem pojedynku jakiś bogatelny spór. | Ojciec św. obdarzył p. Józefa Kościelskiego, członka izby panów i posła, orderem św. Grzegorza. X Dr. Adam Miodoński, profesor filologii klasycznej na uniwersytecie we Fryburgu w Szwajcaryi, został powołany na wszechnicę do Krako wa na profesora tegoż samego przed miotu. Na wyścigach. Rozmawiają dwaj widzowie: — Ten to musi byó bardzo gorący jeździec.... .... :— Dla czego? — Bo przesadził przeszkodę o kil ka sekund wcześniej, aniżeli jego.. . koń. Wiadomości Miejskie. Sprawa o $10.000. Sprawa o $ 10.000 wy toczorja przez p. Jana Malinowskiego prze3iw bi skupowi katolickiemu w Chicago, o czem donosiliśmy wczoraj, wynikła w następujących okolicznościach: Malinowski, jako kontraktor, zbu dował polski kościół w Partu So bieskiego (West Hammond, Ills.), który jak wiadomo, całkowicie śię zawalił. OtóżJ. Malinowsk. twier dzi, że nastąpiło to bynajmniej nie z jego winy, lecz z powodu złe?o fun damentu, który był już poprzednio zbudowany przez kogo innego; Z te go powodu p. M. żąda $10.^00 za budowę. Jak z tego widać, sprawa odnosi si§ właściwie do parafii pol skiej w Parku Sobieskiego, a tylko dla formalności prawnych skierowa ną została przeciw biskupowi O ile się zdaje, kontraktor zyska niewiele, bo choćby nawet fundament tył zły, to nie powinien był na nim wać.... W każdym razie jejst, bar dzo przy krem, że sprawa podobna nie została załatwiona polub lecz przechodzi przed sądy.. Od „Sokoła" nr. 2. )wnie, Sokół polski nr. 2 odbędzie swe posiedzenie półroczne w niedzielę d. 11 września o godz. 8 wieczorem w w hali p. Groenwalda p. n. 668 na Holt ave. Wszyscy członkowie po winni koniecznie być obecni, gdyż będą bardzo ważne sprawy do zała twienia. Również zaprasza si \ tych, którzy mają chęć przystąpić do nas, ponieważ wstęp teraz jeszcze bardzo ułatwiony. O liczne zebranie upra sza w imieniu Tow. ,,Sokół polski" nr. 2 E. Jankowski, sekr. jirot. Nowa gazeta. Słyszeliśmy, , że nowa gazeta pol ska ma zacząć wychodzić w Chicago. Nazwisko jej ,,Gazeta hadnlowa", ukazywać się będzie d\ra ra zy na miesiąc. Pierwszy numer wyjść ma w końcu września. Nowe piśmo, jak wskazuje jego nazwa, zajmować się będzie specyalnis spra wami handlowemi i ekonomicznemi. Drobne wiadomości. * Tow. „Kościuszko" w New Yorku złożyło na pomnik dla nasze go bohatera $10.00. * Nowy gmach SS. Nazaretanek na W. Division doprowadzony jmż został do wysokości trzeciego pię tra. Przedstawia się bardzo bnie!.... ozdo - oto * „Król Sobek swatem" tytuł sztuki, która zostanie odegra ną, w hali przy ul. Bradley na obcho dzie 209ej rocznicy odsieczy Wie dnia d. 18 września. W sztiice tej wystąpi po raz trzeci p. Modrze jewska. * Do parafii św. Stąnisławla Ko stki przybyli dwaj młodzi kipłani ks. Eug. Siedlaczek i Józ. Gie&oro wski, obaj wyświęceni w,Rzymie. * W par. św. Wojciecha na połu dniowej stronie miasta; odbędzie się wkrótce w nowo budowanej nzkole „fair". Takowy rozpocznie się pra wdopodobnie 25 września. * Tow. Drukarzy Polskich im J. Jg. Kraszewskiego zamierza wkrótce urządzić przedstawier ie te atralne. Komitet wyznaczoiy do zajęcia się tą sprawą stanowią pp Migęlalski, Reichel, Szop iński, Szczepański i Kaleta. * Wielki „fair" ną dochcd ko ścioła polskiego na Bridgepercie roz pocznie się 11 września w nielzielę i trwać bedzie do 25-go września. * Z Europy przybył i do Gł icago nowy polski nauczyciel p. Kowalski. Obejmie on. obowiązki nauczyciel skie w szkole parafialnej św. Stani sława Probc wieki, Kostki. * Wtoiedzielę wspaniałe poświę cenie nowego kościoła polskiego św. Michała Archanioła w jS. Oh: cago. szczem parafii jest ks. A. Np 1 ilejjr ^-'' '*-■*'*"* y Ma sko wania za po syn sędziego biegania się wyrzucony z i na miejscu * Dotychczasowy współredakto^ "Wiary i Ojczyzny" p. Ignac chnikowski opuścił to stanowi i obejmuje obowiązki nauczyciela w par. św. Michała Archanioła w S« Chicago. * Katarzyna Holpuch, Czeszka, wytoczyła Franciszków i Prucha pro ces o §10.000 odszkodo bicie. * Frank D. Kettele, Kettele, wskutek ro konia został wczoraj buggy na Belmont ave zabity. Jego towarzysjJ odniósł cięż kie uszkodzenia.... * Wściekły pies Highland Parku i pjogryzłj wiek psów. * W jeziorze zualeziono butelkę, a w niej taki list: ,,4 września Wskoczyłem do jeziora u stóp Donieść mojej żonie. Jos^Campbell". Czy to tylko nie.. .. żart?! * Koleje w Chicago raj trzech ludzi, w tej liczbie dwóch niewiadomego nazwisku.. * James Sullivan, majtek na pa rowcu ,, Wissahickon' własno wolnie w jezioifze. Cierpiał podobno na obłęd. ukazał zabiły się w 1892. 12 ul. wczo Zagadka historyczno-archeologk zna. znale Na nagrobku starożytnym ziono następujący zapewne łaciński napis. Co takowy znaczy?.. .NOMINA BIS MARKAMUS : JALAPA N.. . . JESIEDORES Z. TY VICIO N . . . . GNAC T ERASMUS ISTA RUS ZEKJS C08TATE C. Z. N JEDOLUS Z . . . . KANAVY PC ZYNE K. (•^u -.izoodAitó. "bu op amzc a^^so ^azsniB^s isnra zvidi iofcuJmojfA A^zsaj op 3is 'aiued 'Bfeisnm -3ig Buim 'o^j) — :9iiwzbiaizoyr OX I ONA. On. O czem pani, panno Juljo, myśli?..., Ona. O niczem.... On. Ach! .... Więc zapewne o .... mnie. Ostatnie Telegramy. Znów dwa okręta z choler^ "Wyoming" i "Wielandl'. New York, 9 września. — Przy był tu okręt linii hamburskiej j"Wie land" ze 157 pasażerami pierwszej i drugiej klas. Żółta flaga oznacza, że iaa on cholerę na pokładzie. — Na okręcie "Wyoming", znajdującym się już dwa dni w kwarantannie, u l:azała się cholera. —j "Monvia", na której niema nowych wypa wkrótce zostanie wypuszczona rantanny. 300.000 marek na walkę z cholerą. łków, z kwa Berlin, 9 września.—Rada miej ska wyznaczyła wczeraj 300.000 ma rek na środki zapobiegowcze przeciw cholerze. Cholera w Hamburga. Hamburg, 9 września.— Wczoraj było 393 nowych wypadków cholery i 2i5 śmierci. Sprawa „Mala Vity". I Neapol, 9 września. — Dziś w Trani rozpoczęła się głośna sprawa członków tajemnego {.zbrodniczego stowarzyszenia ,,Mala Vita". Dla ofiarZcholery. Hawr, 9 września.—' Dla ofiar cho» lery i biedaków, którzy wskutek epidemii utracili pracę, zebrano tu ze składek w dwa dni—185.000 fr. Petycya pasaz'erdw „Ńormanii", New York, 9 wrześr.ia.—Pasaże rowie pierwszej i drugiej klasy na ,,Normanii" wystosowali pttycyę do gub. Flowera, w któ ńa zatrzymywanie ich i[ia pok zakażonego okrętu. t'" ., -V, ej skai 'żą się adzie