Search America's historic newspaper pages from 1756-1963 or use the U.S. Newspaper Directory to find information about American newspapers published between 1690-present. Chronicling America is sponsored jointly by the National Endowment for the Humanities external link and the Library of Congress. Learn more
Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL
Newspaper Page Text
— byli crliześcijauami. Ci zaś, którzy mówili "nie" — byli poganami. Znać dobrze zrozumiano tam duclia wiary Chrystuso wej. Późniejsi misyonarze zna leźli już glebę nieco urobioną <llu Chrystyanizinu. Pierwszy kościół zbudowano w Honolu lu w 1839 r. Ludność — roz rzucona na wyspach — dzi ku, ale łagodna i spokojna. W* takim stanie, ogólnie, przedstawiały się wyspy, kie dy tam przybył O. Damian. Zabrał się do pracy energi cznie. Spostrzegł u tubylów chęć poznania Chrystusa. A że sam nie mógł co niedzielę i święto być we wszystkich zakątkach, wykształcił prze to kilka osób świeckich, któ re posyłał w różne strony dla uczenia katechizmu, modlitw i śpiewów wspólnych. Przede wszystkiem zaś nauczył się j ę zy k a m i e j sc o w ego. Ponieważ wielu było trędo watych na tych wyspach, przeto rząd hawajski przed sięwziął środki bardzo suro we, celem umiejscowienia za razy, a przedewszystkiem wyznaczono dla tych niesz częsnych jedną wyspę, Molo kai, na miejsce stałego, odo sobnionego pobytu. Dobrowolnie lub też siłą przewożono tam chorych, skoro tylko spostrzeżono u kogokolwiek oznaki tej stra sznej choroby. Biedni chorzy rozpaczliwie bronili się przed rozłączeniem przymusowem z przyjaciół mi, rodziną, znajomymi, wie dząc, iż wywożą ich na cmen tarz trupów żywych. O. Damian cierpiał niez miernie, widząc sceny podo bnej rozłąki. Wiem nowobmo go, by towarzyszył biskupo wi swemu, k.s. Maigrct, który jo chał wizytować po raz pier wszy wyspę Molokai. (Jdy tylko wylądowali, i O. Damian rzucił okiem na stra szny obraz cierpienia w tym "Kaju śmierci", nagle po czuł niezwyciężony chęć po święcenia się dla tych nie szczęśliwych, by ulżyć ich do li. "Tu znajduje się praca twego życia" — mówił mu głos wewnętrzny. Bez wahania tedy prosi O. Damian biskupa o pozosta wienie go na tej wyspie na zawsze. Żaden biskup nie mógłby dać takiego rozkazu, gdyż do jego spełnienia trze baby było heroizmu, a tego nikomu nakazać nio można. Ks. Maigret, dawszy swe zezwolenie, przed swym od jazdom zwrócił się do ludno ści ze słowami: "Odt$d, dzie ci moje, nie będziecie już sa motni. Oto jest ten, którego zostawiam poóród was, by stal bib on waszym ojoem i bra tem, któremu dobrobyt wasz ziemski i szczęście dusz wa szych nieśmiertelny cli są tak drogie, iż nie walia się 011 pro sić, by się stać jednym z was, by żyć i umrzeć z wami". O. Damian pozostał w Ka lawao, na wyspie Molokai, w maju Miał on wówczas [»!) lata, był w pełni sił... ir. Wyspa Molokai, wybrana przez rząd hawajski na miej sce pobytu dla trędowatych, hojnie udarowamj, została przez naturę: Klimat — łagodny, ciepły; niebo — czyste, lazurowe; ro ślinność — bogata, podzwrot nikowa. Od strony północnej — na równinie, odgrodzonej od drugiej części wyspy nieprze bytymi stromemi skałami, w 2 wsiach: Kalawao i Kalapa upa osiedli trędowaci. Rząd hawajski, nakazując wyszukiwać i siłą wywozić chorych do tej części, kiero wał się dobrem ogółu. Nawet bliska krewna królowej tych wysp musiała uledz temu roz kazowi. A • 1 ' ^ i\a mi przyoycia w. uamia na nie było tu ani pomocy re ligijnej, ani jakiegokolwiek dozoru sanitarnego. Pijaństwo, choroba, rozpu sta królowały tu wszechwła dnie. Ciuła i dusze gniły bez radnie — triu Ino opisać to istno piekło na ziemi. W chwili przybycia O. Da miana chorych było 800— 100U osób, z nich połowo stu nowili katolicy. Śmiertelność wśród nich wynosiła 10—Y1 osób na ty dzień. a liczba ta ciągle wzra stała, ponieważ ze wszystkich wysp zwożono tu chorych. Straszne rozgrywały się sceny, gdy okręt przybijnł do brzegu, miedzy stałymi mie szkańcami, a nowoprzybyły mi: chorzy wyszukiwali tu znajomych, krewnych, któ rzy wspólnie odtęd dzielić mieli to okropne życie. Ryło to istne cmentarzysko żywych trupów. Mieli oni chaty ciasne, niezdrowe. Re ligia nie wywierała na nich żadnego wpływu. Wszyscy u pijali się aż do szału likierem z rośliny miejscowej, zwanej "ki"; poczem oddawali się najgorszemu rozpasaniu. Zna ne tam przysłowie: 'Hu niema żadnych praw" — stanowiło jedyny kodeks życia zbioro wego. Czysta dusza młodego ka płana w?/drygała się na wi dok tych okropnych obycza jów i takiej nędzy moralnej. Nadto śmierć, gdyby cień natrętny, chodziła w 61 ad za nimi nieodstępnie. j' i> i T . , . (Dokowi ozem i o nafitąpi). JUANSZIKAJ JAKO WY SOKI KAPŁAN CHIŃ SKI. 24 grudnia 1914 obchodzo no po raz pierwszy od ustą pienia dynasty i mandżurskiej święto słońca. Nabożeństwo odbyło się w świątyni nieba w Tieutan. Religijne ceremo nie celebrował w tym roku prezydent republiki chińskiej Juanszikaj. .Icst to pierwszy wypadek — pisze "Times" iż czynności kapłana spra wowała osoba cywilna, która nie ma żadnego historycznego prawa do tronu chińskiego. IMimo to .Juanszikaj czynność swą sprawował z niezwykłą godnością. Obawiano się za machu na je*»o osobę i z te<*o powodu zarządzono wszelkie środki ostrożności. Ten wy braniec ludu, który uwolnił £o od dynastyi mandżurskiej znajduje się codziennie w wie'kiem niebezpieczeństwie. AY takich rozmiarach nie za grażało żadnemu z panują cych zdetronizowanej dyna sty i. Prezydent obawia się zemsty młot lo-ch i ńczyków, którzy na wszelki sposób sta rają się go usunąć. Zamknię ty i strzeżony mieszka Juan szikaj w tym samym pałacu, w którym przy jego pomocy więziono cesarza Kuany-Hsu. ()puszczając gmach, czyni to w ukryciu i stara się jak naj prędzej wrócić. Wszędzie to warzyszą mu żołnierze z ba gnetom w ręku. Żadnych środków ostrożności nie po minięto, by uchronić go przed nieprzyjaciółmi. Dlatego zre zygnował podczas uroczysto ści słońca z luksusu. Do świą tyni jechał Juanszikaj w au tomobilu pancernym. Pr/oz świątynie do ołtarza szedł o toczony wojskiem, jakby sio udawał na polo bitwy. Wzdłuż drogi od jogo pa łacu aż do świątyni ustawio ne były gęste szpalery woj skiem, a automobil mknął niezwykle cliyżo. Dopiero z zmierzchem dnia powrócił do Pekinu. Przed i za nim pędzi li uzbrojeni jeźdźcy. Na uli cach jednak, przez które on przejeżdżał nie było ani je dnej żywej duszy... Oto ży cie prezydenta republiki Śro dka... * SKUTKI OGŁOSZENIA. Pewien jegomość ogłosił, żr* potrzebuje stróża nocnego, tej samej nocy złodzieje wł;v mali się do jego składu. SEBASTOPOL, PA. Bawiąc się zapałkami, dzieci Jana Milińskicgo wznieciły po żar, który dom cały obrócił w perzynę. Szkoda zrządzona o irniem wynosi około $3.000. Tort biały prosty. Jedną, filiżankę cukru, pół filiażnki mleka, ćwierć filiżanki masła, jedmj i pół filiżanki mąki, białka z dziesięciu jaj, łyżecz k ęproszku <ł<> pieczenia (bak in# powder). Dodać trochę soku cytrynowe^<», pomarań czowego, wiśniowego i t. p. Białka ubija się dobrze i do daje na ostatku. NIE ODBIERAJĄ ORGANU. Następujące członkinie z powodu przeprowadzenia sic/ nie odbierają organu Głosu Polek: CHICAGO. ILL. Marya Kaniewska lł 12 Division St Ant. Kaniewska 1412 Division St Agnieszka Hekla 11)45 Dickson St Józefa Gorczyńska 1420 Iilackhawk St ,foan. Dert*npows\a 1440 C'leaver St Kat. Hudzilek 1404 Dickson St K. Bloch 1417 N Ashland Ave Marta Kufa 1728 Luli PI Zofia Lata 122(> N' Marshfield Ave J. Pajak 1441 .V Ashland Ave Józefa Rochowicz 1 117 N Ashland Ave K. Ta nla n 1728 Luli PI. Mar. Wilkalis 1334 Holt Ave M. Witkowska ^ 1923 N Wood St Czarnecka Marya 2881 Milwaukee Ave Anast Czarnecka 2555 Fullerton Ave Konwent Roz. 2943 Grepham Ave Ilejza Kat. 2713 N Central Pk Av© C.ronek Anna P.niri Greshara Ave Chmielowska Anna 2322 Montana St Smial^k Anastazya 2122 Coblentz St Patka M. 2010 NT Avers Ave. Nowakowska Anna 2f>"i Fullerton Avo Kr. Lehman 2f»nfl Webster Ave Mary a Labaj 2fi 40 — *f> St Rozalia Molenda 1017 Newberry Avo Niedzialek W. 2017—10 St Anna Stanula .lefforson—10 St Ant. Jabłonowska ;;2łJ S Ashland Ave Marya Świercz 8002 Escanaba Ave Julia Karpinska 8".'»7 Superior Ave M. Morzynska 1—20th Place Marya Borek 4r5r»,9 S Sacramento Avo CLEN/ELAND, OHIO Czarnowska K. GG08 Fleet Ave GARY IND. Nowicka Mary 1701 Virginia St PLYMOUTH, PA. Taraaiewici Ror.alia 32 Plymouth Pawłowska Marya 758 Meacalf St