Dziennik narodowy. [volume], November 29, 1907, Image 1

About Dziennik narodowy. [volume] (Chicago, Ill.) 1899-1923

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
DZIENNIK
No 278.
Chicago, 111., Piatek dnia 29-go Listopada, (Nuv.) 1907 ? Bok YI1I
W siedmdziesiata Sz?sta Narodowa Rocznice
Po raz siedmdziesiaty sz?sty meczenstw narodowych wzej- W calej Polsce rosnie swiadof?
powtarza sie dzis bolesna roczni- dzie kiedys na ziemiach i w ser- mosc narodowa, wzmaga sie na
ca bohaterskiego powstania Na- cach polskich plonem niezawod- rodowa praca,
rodu. nym?, obfitym. Na czele naro<lu stanal lud,
Obchodzimy ja z pietyzmem Dziesiatki lat minely, lat zme- zerwal sie z wiekowego uspienia
wszedzie, gdziekolwiek dzwoni czen i zwatpien okropnych, w z wiekowych krzywd w Kr?le-,
mowa polska,w rozpamietywaniu, trzydziesci dwa lata po Grocho- stwie i na Litwie, w Wielkopol
w skupieniu ducha, z czcia i po- wie trysnal raz jeszcze z rany na- sce i w Galicyi i na Szlasku.
dziwem dla bohater?w. rodu strumien krwi i znowu przy- * I tu u nas w Ameryce on dzwi-l
I czujemy wszyscy, ze olbrzy- szly lata straszne. gnal wysoko sztandar narodowy,
mie wysilki acz chwilowo bezsku- Przyszla noc b?l?w serdecz- Ogromne, wspaniale Obudze
tcczne, nie byly daremne, ze po- nych, zlowroga, grobowa, czar- nie!
toki krwi ofiarnej nic poplynely na. Rocznice Belwederu, rocznice!
w morze zapomnien, zc posiew Ale na widnokregu swita. Grochowa obchodzimy dzis z
serdeczna wiara \v przyszlosc na- Bodaj rozpamietywanie swie- listopadowa przesyla Wam, Bra
szej Wolnosci. tych chwil, bodaj przypomnienie cia Polacy, "Dziennik Narodo
Po olbrzymich przestrzeniach meczenstwa Narodu rozbudzilo wy uroczyste pozdrowienie, ja
Stan?w Zjednoczonych, kedy w ich sercach serdeczne zapaly i ko Wasz Brat i razem z Wami
rozsialy sie osady naszych wy- zrozumienie potrzeby solidarno- sluga Narodu,
chodzc?wl wszedzie odbywaja sie sci. ?-?
dzis i w dniach najblizszych ob- Bodaj poczuli sie oni wszyscy Redakcya umieszcza ponizej
chody listopadowe. dziecmi jednej Matki i zrozumie- wspaniala modlitwe meczennika
Posylamy tym patryotycznic li, ze tylko wsp?lna praca, ze tyl- narodowego, Lukasinskiego,
manifestujacym braciom naszym ko ogromnym wysilkiem, bez- Jest ona tak wspanialym wy
polskic pozdrowienie. I zyczymy wzglednym zaparciem egoizm?w, razem milosci Ojczyzny, taka
im, aby z obchod?w tych czer- przyczynic sie potrafia do odbu- wielka jest i taka swieta, ze sa
pali i nauke dziejowa i ukocha- dowauia gmachu Wolnosci. dzilismy. iz ogloszeniem jej uczci
nic Ojczyzny ii pokrzepienie serc. W bolesna i dostojna Rocznice my najgodniej Swieta Rocznice.
MODLITWA LUKASINSKIEGO.
Kto byl, jak sluzyl krajowi, jak
cierpial i zginal Lukasinski? ? o tern
niebawem jak najszczeg?lowiej zdana
bedzie sprawa og?lowi polskiemu *).
Bedzie to skromne i sp?znione wywia
zanie sie z dlugu wdziecznosci, jaki
na kilku juz z rzedu pokoleniach cia
zy wzgledem tego nieszczesliwego,
znanego prawie tylko z imienia, me
czennika sprawy narodowej. Albo
wiem, jak pieknie wyrazal sie Rzad
Narodowy, podejmujac w 1831 r. da
remne usilowania celem uwolnienia
Lukasinskiego, "nalezy miec w naj
wiekszem uczczeniu czyny i uslugi pa
tryotyczne, aby do nich zachecic; i
kt?zby sluzyl gorliwie niewdziecznej
Ojczyznie, kt?raby zapomniala naj
wierniejszych syn?w swoich w wie
zach?" * )
Na tern miejscu starczy przypom
niec pare dat i szczeg?l?w najgl?w
niejszych. Major IV pulku piechoty
wojska polskiego, Waleryan Lukasin
ski, zalozyciel Wolnomularstwa Naro
dowego (1819 r.) i pierwszy naczelnik
Towarzystwa Patryotycznego (od 1821
r.), aresztowany zostal na rozkaz w.
ks. Konstantego (w 1822 i\), skazany
wyrokiem Sadu Wojennego Armii (w
1824 r.), zatwierdzonym i nieco zlago
dzonym przez Aleksandra I, na siedm
lat twierdzy, i zrazu zamkniety w Za
mosciu. Nastepnie, skutkiem uczestni
ctwa w pr?bie ucieczki, mial sobie (w
1825 r.) termin uwiezienia zdwojony
przez w. ksiecia, i wieziony byl odtad
kolejno w G?rze Kalwaryi, oraz w
Warszawie w areszcie przy mennicy,
potem w koszarach rosyjskich. Wre
*) Rzecz o "Waleryanie Lukasin
skim" w 2 tomach, znajduje sie w
druku we Lwowie.
**) Rzad Narodowy do Naczelnego
Wodza, Warszawa, 3 marca 1831 r.;
proponowana tu byla wymiana dw?ch
wzietych do niewoli jeneral?w rosyj
skich za Lukasinskiego.
szcie, po wybuchu rewolucyi listopa
dowej, zabrany przez uchodzacego z
Kr?lestwa w. ks. Konstantego, zostal
na osobisty rozkaz Mikolaja I zam
kniety w podziemiu twierdzy schlues
selburskiej i tu w bezwglednem odoso
bnieniu celkowem trzymany az do swe
go zgonu (w r. 1S68 r.). W ostatnich
latach tej bezprzykladnej, czterdzie
stoszescioletniej tragedyi wieziennej
(1822?1868 r.), Aleksander II, trzeci
z kolei panujacy, pod kt?rego berlem
widziec dnia dziennego nie bylo da
nem Lukasinskiemu, na skutek wsta
wiennictwa milosiernych dostojnik?w
rosyjskich, miedzy innymi samego ko
mendanta twierdzy schluesselburskiej,
oraz jenerala - gubernatora petersbur
skiego, ks. Suworowa, zaprzyjaznione
go z wieloma Polakami, a zwlaszcza
z oficerem sztabu Sierakowskim, acz
kolwiek nie uznal za mozliwe zgo
dzic sie na przywr?cenie wolnosci Lu
kasinskiemu, zezwolil przecie na pew
ne przynajmniej folgi, na niejakie zla
godzenie okropnej jego doli pod wzgle
dem fizycznym i moralnym. Odtad tez
litosciwi a wplywowi Rosyanie trafiali
nieraz do samotnej celi wieznia, udzie
lali mu wiadomosci ze swiata zywych,
od kt?rego dotychczas byl odciety, ni
by w grobie, przynosili wiesci o kraju,
kt?rego losy od lat kilkudziesieciu by
ly dlan zgola tajemnica, dostarczali
mu troche lektury, pi?ra, papieru.
Osmdziesiecioletni przeszlo starzec,
zywcem pochowany o'd blisko p?l wie
ku, pod koniec swej meki ciezko za
padl na zdrowiu, a nawet, jak wynika
z niekt?rych dochowanych w Archi
wum schluesselburskiem, a teraz do
piero szczesliwie odnalezionych, naj
p?zniejszych pism jego wlasnorecz
nych, kreslonych przed sama smiercia,
popadl w stan umyslowy szczeg?lny,
napoly dziwnie jasny, napoly przery
wany cichem, zrezygnowanem oblaka
niem. Alisci zawsze, czy to przyplywy,
czy odplywy swiadomosci w tej wyni
szczalej, wymeczonej duszy dokonywa
ly sie pod przemozna, sila przyciagaja
ca jednej idei naczelnej, kolatajacej
sie az do ostatniego tchnienia w tym*
bez konca konajacym zywym trupie:
niepokonanej, nawet nieoslablej milo
sci ojczyzny. Wstrzasnely go zwlasz
cza, wytracily z agonii, powolaly do
przeblysk?w odrodzonej mysli i czu
cia, a wreszcie znowuz rozpacznej od
daly depresyi, dochodzace go zdaleka
odglosy wybuchu i zgniecenia powsta
nia styczniowego 1863 r.
Wtedy to, w miare, jak do jego
cmentarnej celi wpadaly tamte burz
liwe echa, zrazu zwiastujac pomysl
nosc, naostatek kleske doszczetna, Lu
kasinski za krata wiezienna rzucal na
papier drzaca reka starcza goraczko
we, nieporzadne przypomnienia, roz
myslania, widoki, zapowiedzi, nadzie
je, jeki i modly, jakie tloczyly sie na
przemiany w jego zbiedzonej, stroska
nej, macacej sie glowie.- "Ja nie je
stem juz ? pisal tutaj ? z tego swia
ta... Przeszlosc jest moje stanowisko,
w kt?rem gotuje sie do dalekiej po
dr?zy w nieznane kraje przyszlosci...
Usposobiony wkr?tce stanac przed
tronem Wszechmocnego, poniose... akt
oskarzenia przeciw niesprawiedliwosci
i tyranii". Tak powstal w?wczas, po
czynajac od wrzesnia ' 863 r. szereg
pism przedsmiertnych, skreslonych w
Schluesselburgu wlasnorecznie przez
Lukasinskiego: rodzaj ' Pamietnik?w",
"Testament polityczny". "Modlitwa"
i inne. Z tych szanownych, drogocen
nych pamiatek wyjmujemy na razie
jedna, nie najmniej wzruszajaca, w
mniemaniu, ze szersza publicznosc
polska chetnie uslyszy ten glos zagro
bowy Lukasinskiego:
MODLITWA.
"Boze Wielki! Ty podzieliles ziemie
miedzy narodami i jezykami, zeby ka
zdy nar?d zyl w oznaczonom mu miej
scu i skropiwszy te zien.,!e, na kt?rej
sie uroazil, potem swoim za zycia, po
mieszal po smierci swoje popioly i
przydal jej plodnosci. Z tej przyczyny
- koczujace a nav."?t dzikie ludy szanu
ja i kochaja te ziemie, na kt?rej mo
dlili sie i wzrosli i na kt?rej zyli i u
marli ich przodkowie. Narody osiadle
jeszcze wiecej maja -przyczyn kochac
swoja ojczyzne i poswiecac jej swoje
istnienie, gdyz od dziecinstwa praco
wali nad jej polepszeniem i zostawili
tam w wielu miejscach slady swoich
trud?w i czesto broniac ja, skropili
krwia swoja. Stad wiec pochodzi, ze
straciwszy swoja ojczyzne, czlowiek
przestaje prawie hyc czlowiekiem, zli,
chciwi i niesprawiedliwi, mieszaja ten
przyrodzony porzadek, tak jak miesza
ja go codziennie we wszystkich spole
czenstwach zloczyncy.
Wzrastaja i kwitna spoleczenstwa,
skoro Twoja opatrznosc daje im jed
nosc, zgode i dobra rade, i oddalajac
straszne porywy ludzkich namietnosci.
Chyla sie i upadaja, jezeli im usuniesz
swojej pomocy, odbierzesz im rade i
jednosc, wystawiajac ich na igrzysko
zywiol?w i namietnosci ludzkich. To
sie stalo z nieszczesna ojczyzna moja!
Twoja opatrznosc zesiala na ziemie
wielkiego bohatera, kt?ry nam wskrze
sil czesc ojczyzny i razem oddal nam
kr?la zyczen naszych W osobie madre
go i cnotliwego Fryderyka Augusta.
Takowe dobrodziejstwa wlaly w ser
ca nape nadzieje, ze cierpienia nasze
wkr?tce skoncza sie i zacznie sie po
myslna przyszlosc. Niestety, niedlugo
trwalo to omamienie. Straciwszy mo
cnego protektora, zostalismy sierota
mi wobec naszych dawnych nieprzyja
ci?l, nie wiedzac, gdzie zwr?cic obla
kany wzrok nasz.
W tej niepewnosci zjawia sie nam
Aleksander, ofiarujac nam pomoc i po
tezne swoje ramie. Podobny cud uwa
zajac, dobry Hoze, jako znak Twojej
litosci, skladalismy Tobie dzieki, ze
skloniles na nasza strone serce nio
narchy narodu, kt?ry byl odwiecznym
i strasznym naszym nieprzyjacielem.
Ujrzelismy p?zniej, ze ten monarcha
nie zasluzyl byc naszym protektorem i
ojcem, i dlatego odm?wiles mu swojej
madrosci, wytrwalosci w dobrem i blo
goslawienstwa. Twierdzono nam o u
miarkowaniu i rozsadku Mikolaja I.
Lecz w samej rzeczy 011 pokazal, ze
podobnych monarch?w daja niebiosa
na ukaranie narod?w. Zadziwiajace
dziela, kt?re zaczal dokonywac, wie
dziony madroscia i ludzkoscia Aleksan
der II., obiecywaly nam pomyslna
przyszlosc. Jednak pod panowaniem
jego zlaly sie na nas najwieksze kle
ski, jakich tylko moglismy kiedys do
swiadczac.
Zgrzeszylismy moze, ze az nadto po
kladalismy nadziei w ludziach, z kt?
rych chociaz niekt?rzy z nich sa pote
zni i madrzy, jednak nie przestajac
byc ludzmi, sa tylko slepemi narze
dziami Twej woli. Doswiadczywszy az
nadto niestalosci ludzi i straciwszy
w nich zaufanie, obracamy serca i u
mysly nasze do Ciebie, Hoze powszech
ny! Twoja opatrznosc, kt?ra nie za
pomina o najmniejszem Twojein stwo
rzeniu i kt?ra slyszy glos malej w
gniezdzie ptaszyny, wolajacej o zyw
nosc, i zadowalnia ja, uslyszy glosy
milion?w biednych ludzi.
Blagamy Cie, milosierny Hoze! Od
dal od nas ten kielich, z kt?rego z
obrzydzeniem i wstretem tak dlugo pi
jemy, lub daj nam odrazu wypr?znic
go az do dna i uleczyc nasze bolesci.
Lecz jezeli zechcesz jeszcze doswiad
sci naszych, przedluzajac bolesci na
sze, wlej w serca nasze ufnosc w To
bie, a ta ufnosc da ufnosc, da nam od
wage, wytrwalosc i cierpliwosc i ra
zem zachowa nas od rozpaczy.
Uzbrojeni ufnoscia w Tobie, my nie'
boimy sie rad i checi naszych przesla
dowc?w, z kt?rych jedni chca nam
wydrzec religie ojc?w naszych, a dru
dzy zetrzec nas z powierzchni ziemi.
Jeki i placz zyjacych, krew drogich o
fiar wylana i poswiecona dla dobra
ojczyzny, modly dusz poleglych jej cno
tliwych syn?w, kt?re sa juz przed o
bliczem Twojem daje, nam nadzieje,
ze koniec cierpien naszych zbliza sie.
Jezeli bedzie wols Twoja, to podnie
siesz z prochu wybawiciela, dasz mu
madrosc i potege jego slabej rece, i
on uzbrojony p?jdzie w imie Twoje i
zawstydzi moznych i zmusi ich do
wyznania, ze jeszcze jest cos wyzsze
go w g?rze, kt?re miesza zamiary
smiertelnych. II y a quelque chose en
haut que derange les desseins des
mortels".
To jest, jak sie . zdaje, ostatnie,
przedzgonne pismo Lukasinskiego.
Miesci sie ono bowiem, nakreslone
wlasna jego, widocznie oslabla juz
reku, na koncowych kartach poszytu,
jaki z laski zostal mu udzielony przed
smiercia. Sam on na tych kartach po
lozyl nadpis: "Modlitwa". Zapewne
wiec odmawial ja sam sobie, p?ki za
chowal przytomnosc w dniach powol
nego konania. Szczeg?lniejsza to zai
ste modlitwa, prosba i skarga zara
zem, nieomal obrachunek z Bogiem.
Szczeg?lniejsze to skojarzenie kornej
wiary chrzescijanskiej z wypomina je
cz prawa i krzywdy narodu argumen
tancya historyczno-polityczna, to po
laczenie blagalnego jeku bezsilnej, u
mierajecej istoty ludzkiej z mocnym
glosem Polaka, schodzacego z tej zie
mi w ciezkiej trosce o Polske. Luka
sinski, rozmodlony w godzine zgonu,
kiedy z glowa podniesiona, a osmdzie
siecioletnia, p?loblakana, zbielala, zne
kana niewyslowionem cierpieniem, w
okropnem osamotnieniu sr?d milcza
cych mur?w schluesselburskich, taka
ostatnia rozmowe prowadzi z Bogiem,
? to niezr?wnane wyobrazenie i swia
dectwo niepozytej potegi ducha naro
dowego, kt?rego zadna moc ludzka
skruszyc niezdolna.
TELEGRAMY.
RZEZIE W KURDYSTANIE.
Zamach bandyt?w wloskich. ?
Reformy ustawy robotniczej
we Wloszech. ? Wypadek kr?
la belgijskiego. ? Bandyci w
Meksyku.
Konstantynopol, 28 listopada.
?Kurdowie w malej Azyi przy
sparzaja coraz to wiekszych klo
pot?w rzadowi tureckiemu. Z po
selstw r?znych panstw naplywa
ja nieustannie skargi na straszli
we stosunki, panujace w Kurdy
stanie, gdzie rzezie chrzescian sa
na porzadku dziennym. Aby 11
trudnic interwencye mocarstw i
aby nie wygladalo, ze rzezie te
skierowane sa przeciw Chrzescia
nom, Kurdowie od czasu do cza
su napadaja takze wsie Muzul
man?w, nie czynia im jednak
wielkiej krzywdy i napady te wy
gladaja raczej teatralnie. Nato
miast wsi chrzescianskie staja sie
przedmiotem rabunku i placem
mord?w.
W ostatnich tyogdniach spla
drowali Kurdowie 16 wsi w okre
gach Diarbekir, Jczirek i Ib u, O
mar, a 8 wsi w okregu Sext. Wsi
te zostaly zburzone.
Na okropne te stosunki patrzy
gubernator Kurdystanu Ibrahim
'Pasza przez palce i z tego powo
du panuje w Armenii og?lne o
burzenie przeciw rzadowi turec
kiemu i wsr?d mieszkanc?w Ma
lej Azyi rosnie ruch ku oderwa
niu sie od Turcyi. Niedawno od
byl sie w miasteczku Van maso
wy mityng, w kt?rym wzielo u
dzial 25,000 Chrzescian. i Tur
k?w. W rezolucyach napietnowa
no przekupnych urzednik?w tu
reckich i zazadano natychmiasto
wego odwolania Ibrahima Paszy,
grozac w przeciwnym razie oder
waniem sie Malej Azyi od sulta
natu.
ZAMACH BANDYT?W WLO
SKICH.
Neapol, 28 listopada. ? Ban
dyci, dotad nic wysledzeni, por
wali jednego z najwybitniej
szych arystokrat?w wloskich,
markiza Cito. Zawlekli go do ja
skini i tam torturami wymogli na
nim napisanie listu da zony, w
kt?rym zadal wyplacenia $500
oddawcy. Bandyci, otrzymawszy
pieniadze, uciekli. Gdy nieszcze
sliwego markiza znaleziono byl
011 na p?l zmarzniety i bliski jest
smierci.
WRZENIE W PERSYI.
Teheran. 28 listopada. ? >W
calej Persyi wzmaga sie ruch re
wolucyjny. Gabinet podal sie do
dymisyi, ale szach jej nie przy
jal.
SZCZESCIE W NIESZCZE
SCIU.
Bruksela, 29 listopada. ? Po
ciag kt?rym jechal do Paryza
kr?l belgijski Leopold, wykoleil
sie. Kr?lowi nic sie nic stalo, cboc
wagon jego zostal znacznie u
szkodzony.
REFORMY ROBOTNICZE.
Rzym, 29 listopada. ? Rzad
wloski wni?sl do parlamentu
przedlozenie, dotyczace reformy
ustawy robotniczej. Miedzy in
nemi zada projekt, aby piekarzom
zakazano nocnej roboty. Ktokol
wiek w tej mierze pogwalci usta
we, skazany bedzie na kary pie
niezne, kt?re skladac sie beda na
fundusz ubezpieczen dla robotni
k?w starych i niezdolnych do
pracy.
Miasto Meksyk, 29 listopada ?
Policya tutejsza sledzi bande zlo
czync?w, kt?rej specjalnoscia
jest wykradanie dzieci. YV ostat
nich dw?ch miesiacach zniklo W
miescie 49 dzieci w wieku od 2
do 12 lat. Niema zadnych po
szlak, co sie z temi ofiarami ban
dy 1 w stalo.