Dziennik narodowy. [volume], April 07, 1908, Page 5, Image 5

About Dziennik narodowy. [volume] (Chicago, Ill.) 1899-1923

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
f
BOŻNE WIADOMOŚCI Z CAŁEGO ŚWIATA.
f
ALKA KULTURNA W AUSTRYI.
1
Sprawa prof. Wahrmunda. — Inter
wencya nuncyusza papieskiego księ
cia Granito Bel monte Pignatelli. —
Nieszczęśliwy wywiad. — Oburzenie
pracy liberalnej. Bluźnierstwo
czy traktat naukowy.
Wiedeń, 22 marca.
Profesor prawa kościelnego na u
nfwersytecie w Insbruku, dr. Wahr
mund. ogiosił w odpowiedzi na jakieś
zaczepki w sejmie tyrolskim, broszu
rę polemiczną: "światopogląd katolic
ki i wiedza niezależna". Broszura ta,
odczytana przed wydrukowaniem z ka
tedry katolickiej: z dogmatem Trójcy,
b os kości Chrystusa. Niepokalanego
Poczęcia i Przenajświętszego sakra
mentu, a przytem, jak utrzymuje pra
sa 'katolicka, napisana jest w tonie
hhiźnierczym.
Zawrzało tedy w prasie katolickiej
— ale wrzenie to byłaby niewątpliwie
wnet ucichło, gdyby nie krok nuncyu
sza papieskiego księcia Granoto Iłel
monte Pignatelli, który dolał oliwy do
ognia i doprowadził nieoględnem
swein postępowaniem do dyplomaty
czuego konfliktu. Nuncyitsz bowiem u
dał się do austro - węgierskiego mi
nistra spraw zagranicznych barona
Aehrentala i zażądał usunięcia dr.
Wahrmunda z uniwersyteckiej kate
dry.
Premier chcąc uniknąć konfliktu o
ś w ted czy ł w prasie, że nuncyusz wpra
wdzie o sprawie tej z nim rozmawiał,
ale określonego żądania nie postawił,
do ministra zaś, dr. Marcheta, napi
sał w tej sprawie, co następuje:
"Z okazyl odwiedzin, jakie tutej
szy nuncyitsz apostolski niedawno mi
złożył, poruszył J. Bkscelencva spra
wę znanego profesora prawa kanoni
cznego w Insbruku, dr. Wahrmunda,
podnosząc, że prof, niedawno wypo
wiedział w Insbruku i Salzburgu wy
kłady o charakterze ateistycznym i o
głosił 'broszurę, trzymaną w równie
dla katolików nieprzychylnym duchu.
Co się tyozy broszury, na wniosek
wiedeńskiego nadprokuratora już za
rządzono konfiskatę. Określonego żą
dania nuncyusz aoostolski z tego po
wodu nie postawił. Mając zaszczyt po
dać wyżej wymienioną sprawę do wia
domości W. Ekscelencyi, korzystam z
tej sposobności i t. d."
Urzędowy dziennik ministra spraw
zagranicznych "Fremdenblait", zaopa
trzył list ten następującem, oficyal
nem objaśnieniem: —
'Jak z pisma tego wynika, cftodzi
tutaj o proste podanie do -wiadomości
oświadczenia nuncyusza, uczynionego
■wobec ministra spraw zagranicznych.
Gdyby zastępca J. świętobliwości wy
sze&ł był poza te granice i sformuh>
■wał .konkretne żądanie w sprawach,
co do których decyzya zastrzeżona
jest organem austryackim, to bar.
Aehrenthal przy wskazaniu tej kom
petencyi nie mógłby się być podjąć
pośrednictwa".
Niebawem jednak miało się okazać,
że nuncyusz papieski nie jest bynaj
mniej zadowolony z takiego załatwie
nia sprawy i nie myśli wcale osłabiać
znaczenia swej Lnterwencyi. Oto na
tychmiast po ogłoszeniu autentyczne
go listu barona Aehrenthala do mini
stra oświaty, udzielił on koresipon
dentowi katolickiego "Vaterlandu" wy
jaśnienia następującego:
"Oświadczyłem najwyraźniej mini
strowi spraw zagranicznych, że czło
wiek, który wypowiada takie mowy,
jak Wahrmund, nie może być nadal
profesorem prawa kościelnego. Mini
ster s.praw zagranicznych odpowie
dział, że zawiadomi o tem, co powie
działem, ministra oświaty. Czy bar.
Aehrenthal w swym liście do mini
stra oświaty moje słowa przedstawił
jako żą-dauie czy jako życzenie, jest
mi obojętne. Ja od swego żądania nie
odstąpię. Jeżeli minister moje żąda
nie uznał tylko jako prywatne życze
nie, to powinien był mnie wezwać, że
bym sformułował je pisemnie; ponie
waż tego nie uczynił, przypuszczam,
że musiał zrozumieć, iż to co powie
działem, je3t juiż fonmalnem żądaniem.!
W niektórych dziennikach mówią o
"bezprawnem mieszaniu się w wewnę
trzne sprawy austryackie. Muszę za
rzut ten stanowczo odeprzeć. Nie idzie
tu a sprawy wewnętrzne a\łstryackie,
ale o ogólna religijne. Jestem tu na
to, abyim zastępował interesy Kościb
ła katolickiego. Dlatego obowiązkiem
moim było w tej ważnej sprawie in
terweniować. Spłeniłem ten obowią
zek. Spełniło go takiże sądownictwo,
konfiskując broszurę Wahrmunda.
Kto jednak obowiązku nie spełnił, to
sam Wahrmund, który powinien był
zrozumieć, że nie można być jedno
cześnie profesorem prawa kościelne
go i agitatorem przeciw Kościołowi
katolickiemu".
Jednocześnie z oświadczeniem po
wytższem ukazała 3ię w półurzędowej
"Wiener Allbemeine Zeitung* wiado
mi >ść, że nuncyusz, który działał bez
wiedzy Rzymu, zapewne będzie w krót
kiim czasie odwołany. Nuncyusiz miał
się ■powołać na artykuły konkordatu.
Kurya bowiem uważa konkordat z r.
1855 za istniejący, gdyż nie uznaje je
dnostronnego jego rozwiązania.
' V - \ - '
Rząd austryacki oczywiście nie mógł
•pozwolić na mieszanie się obcego dy
plomaty w sprawy rzędowych uniwer
sytetów i choć broszurę Wahrmunda
sikonfi&kowała prokuratorya, to jed
nak żądaniu nuncyu&za żadną miarą
nie można było zadość uczynić.
Pozycya ks. Belmonta stała się bar
dzo drażliwą, nie tyflko z powodu nie
usprawiedliwionej interwencyi, jak
bardziej jeszcze z powodu n ie taktów
I nego wywiadu d-zieimikarskiego, w
którym wręcz ministrom austryackira
zarzucał kłamstwo.
Łatwo sobie wyobrazić, jaka wrza
wa zapanowała we wszystkich obo
zach liberalizmu austryackiego po
wystąpieniu monsignora Granito di
Behnonte.
"Neue freie Presse" pisze między
innemi:
"Mimo wielkiej siły klerykałów w
A ustny i z jeduej, a słaibości charakte
rów i ciągłych ustępstw z drugiej stro
ny prowokacya nuncjusza połączy
wszystkich wolnościowe żywioły bez
różnicy narodowości do stanowczej
odprawy. Nie można dopuścić, aby
wróciły czasy konkordatu, aby oświata
pozostawała pod kierunkiem ducho
wieństwa. Opinia da na to odpowiedź
mon'signorowi i zawoła do niego:
Hands off!
Interwencya nuncyusza papieskiego
jest w tym przypadku bewarunkowo
nielegalnem i nielojalnem mieszaniem
się Watykanu w austryiackie sprawy
wewnętrzne. Byłaby ona jeszcze do
pewnego stopnia dopuszczalną, gdyby
chodziło o profesora wydziału teolo
gicznego. Ta/m wpływ kościoba byłby
poniekąd uprawniony. Lecz prof
Wahrmund jest przecież docentem wy
działu prawniczego, nie mającego nic
wspólnego z kompetencyą Kaścioła. I
właśnie fakt, że nuncyu&z minio to
wmieszał sę w tę sprawę, budzi ogól
nie tak wielkie rozgoryczenie. Nie
prawdą jest przytem twierdzenie, ja
koby prawo kościelne na uniwersyte
tach mógł wykładać tylko pr&wowier
ny katoli'k. Przecież na kilku uniwer
sytetach austryackifch, jak w Pradze
i w Wiedniu, docentami tego prawa
są niekatolicy. Prawo kościelne na
wydziale prawniczym wykłada się dla
przyszłych sędziów, adwokatów i u
rzędnifków, nie dla księży".
W tym samym duchu przemawiają
niemal wszystkie pisma liberalne w
Wiedniu. Najostrzej oczywiście wy
stępuje prasa socya'listyczna, która o
świadczyła między innemi, że "każde
życzenie Rzymu jest jedyną ustawą za
sadniczą w Austryi".
Wydaje się nieprawdopodabnem aby
nuncyusz ptapieski, nie mając żadnych
gwarancyi co do stanowiska Rzymu
w tej sprawie, był się odważył na za
cytowaną. powytżej interpretacyę słów
własnych, wypowiedzianych do bar.
Aehrenthala. Widoczne przecież jest,
że minister spraw zagranicznych, do
nosząc ministrowi oświaty o interwen
cyi nuncyusza, pozostawił mu bardzo
wygodną furtkę do odwrotu. Skoro
zaś nuncyusz papieski z tej furtki nie
skorzystał i oświadczył wyraźnie, że
jego "życzenie" i że "Wahrmund nie
może być nadal profesorem prawa ko
ścielnego", więc łatwy ztąd wniosek,
że taka stanowczość tonu musi mieć
swoje oparcie w Rzymie, świadczy o
tem także całe stronnictwo chrześciań
sko - społeczne, które dziś już wcale
nie tai, że zdobyć pragnie niepodziel
ną władzę w administracji, sądownic
twie, szkolnictwie i wszystkich innych
dziedzinach życia publiczengo i że w
dążeniach tych liczyć może na ener
giczne poparcie kościoła.
Nie chodzi jedynie o "siklerykalizo
wanie uniwersytetów"; chodzi o wiel
wi przełom w całej polityce monarchii
habsburskiej.
W Austryi toczy się coraz zawzięt
szy spór o "wolność uniwersytetów".
Już od kilku lat stronnictwo chrześći
ańsko - społeczne dawało do zrozumie
mia, że tolerować nie będzie w przy
szłości, aby wyższe uczelnie w A us try i
były rozsadnikami liberalizmu. A
wódz tej partyi potężnej, nadlbur
mistrz wiedeński Lueger, rozwinął
przed kilku miesiącami na kongresie
społeczników chrzęści ań ski ch szeroki
program bojowy, pod hasłem: "Zdo
być uniwersytety!" Walkę postano
wiono stoczyć w dwóch kierunkach:
1) oczyścić katedry uniwersyteckie z
profesorów, uprawiających propagan
dę przeciwkcścielną i przedwreligilj
ną; 2) dążyć do równouprawnienia
"katolickich związków studenckich",
które dotychczas traktowane były
przez władze uniwersyteckie po ma
coszemu, nie mogąc się między inne
mi doczekać prawa wystę<pów publicz
nych w pełnym stroju burazowskim. '
Oczywiście, obóz liberalny nie pozo
stał obojętny na to wyzwanie. Zagrały
trąbki wojenne, wzywające do szere
gowania się wszystkich grup postę
powych i wielkiej "walkli kulturnej",
a w całej tej muzyce było ukryte dą
żenie, aby przez połączenie lBberaliz
mu z socyalizmem utworzyć nową
większość w parlamencie, któraby
kres położyła "przewadze żywiołów
zachowawczo • klerykalnych w iz
bie". Walka o uniwersytety jest tedy
tylko paputlamem hasłem bojowem.
j Nie chodzi bowiem jedynie o "wol
i ność nauki", lecz o mandaty poselskie,
* y '' * * ^V* '> •» t
\ r .
0 nowy układ stronił i ct w parlamen
tarnych, o wielki blok lewficowy, któ
rytyy odgrywał w państwie po dawne
mu rolę rozstrzygającą.
To też spór o broszurę Wahrmimda
uważać należy tylko za eipizod l na
rzędzie pomocnicze o wiele głęibszyeh
1 o wiele szerszych programów poli
tycznych.
Z OPERETKOWEGO PAŃSTEWKA.
Rewolucya na Haiti. — Co widział
nasz korespondent w Port au Prin
ce.—Oficerowie w mundurach wspa
niałych. — żołnierze bez butów. —
żebrzący eleganci. — Z historyi rze
czypospolitej Haiti. — Cesarz mu
rzyński. — Tytuły arystokracyi.
Port au Prince, 20 marca.
Rewolucya na wyspie Hai'ti? Ależ to
zwyczajna rzecz, powtarzająca się co
rok, a czasem i częściej, coś w rodza
ju burzy podzwrotnikowej. Ajencya i
Wura telegraficzne, kable podmorsikie
i reporterya prywatna tak się rozwi
nęły, że teraz o każdej drobnostce
dzienniki mają wiadomości. Rewolu
cya naHaiti jest nietylko rzeczą zwy
czajną, ale i tanaą. Kilka tuzinów oby
wateli ginie od kuKi i na tem koniec.
Przezortriejsl, wtidząc, a raczej prze
czuwając, co się święci, uciekają za
wczasu do konsulatów. Podczas każdej
rewolucyii konsulaty są przepełnione
"emfigrantajni" — i, jak się zdaje,
najważniejszą ich czynnością jest da
wanie schronienia opozycyonistom,
ściganym przez każdorazowy rząd.
W stolicy republiki murzyńskiej
Haiti, w mleśaie Port au Prince, wi
dziiałem rzeczy wielce wesołe. Do
ndch należały, między innemd odwie
dziny prezydenta z całym rządem na
parowcu który mnie tu przywiózł. Pre
zydent re-publlM wyglądał ogromnie
poważnie, gdyż podoibnie, jak jego ko
iledzy z Francy! lub Stanów Zjedno
czonych, n!ie posiada munduru, lecz u
hierać się musi allbo w prince Albert,
a?bo we frak. Ale za.to jego miuist/ro
wi adjutanci, urzędnicy dworu! Ci
•miltM mundury, których nukt n'ie zdoła
opisać. Nie wLetm, ozy w republice
Haitf istnieją przepisy o man-durach,
ale nie sąidzę. Przeoi'wnie, wydaje mi
siię że każdy dygnitarz, wedle swojej
faintatzyi, tworzy dla &iefoie mundur,
który melina tylko ckreŚIić wyrazem:
'bajeczny. Epolety, sznury, kutasy,
pióra wstęgi, ordery — wszystkie
krzyczące barwy pośród złota i sre
bra — orgia barw. Poprostu kostyu
my z redu'ty, czy operetki. Dodajmy,
że z tych mundirów barwnych wyglą
dają twarze murzyńsklie, mające w
sobie zawsze coś komicznego. Czeka
łem-tylko, rychło ci gaś die, wystroje
ni, jak papugi, zia/tańczą "cakewailk".
Jedziemy do niiiasta,
Wspaniała, bajeczna roślinność
Natfplastyczniejsze opisy ustępują wo
bec rzeczywistości, Drzewa, obwie
szone pnącemi się roślinami, stoją po
obu stronach drogi, która pośród nich
wygląda jak tunel. Tu i owdzie Wi
dać ruiny domów, których mury po
kryte są bujnemi pnączami, ogrody
zaś wyglądają jak las dziewiczy. Są to
resztki zabytków z czasów francus
'kiTch. Podobnie, jak tutaj, w stolicy
jest widocznie na całej wyspie. Od
kąd ją opuścili Francuzi i oddali w rę
ce murzynów, nikt się nie troszczy o
zachowanie dawnych gospodarstw, a
tem mniej o tworzenie nowych. Mu
rzyn żyje z dnia na dzień, wcale się
nie troszcząc o jutro, a rok przyszły,
to już jest czas poza granicą jego my
ślenia. Czy to ma być oznaką niższo
ści rasy murzyńskiej.
Co sto kroków mijaliśmy posteru
nek wojskowy f bylśmy z początku
bardzo dumni z tego, że nam oddawa
na honory wojskowe. Ale duma rychło
ustąpiła zdziwieniu, gdy następnie ca
la warta wojskowa biegła za powozem,
dopominając się o napiwek. Dziwne
wojsko. Wszyscy prawie żoMerze bez
obuwia, jeden w spodniach, druki tyl
ko w surducie, trzeci zaledwie pas
kiem woj.s'kowego kroju zamaczał
swoją służbę marsową. Zresztą co do
napiwku, to obywatele republiki Haiti
uważają go za coś, co każdemu z nich
saę należy. Gdyśmy ukończyli naszą
jazdę po mieście, musieliśmy spór
stoczyć z woźnicą, sądząc, że tam,
przy pomocy restauratora, załatwimy
sprawę. Niestety restaurator, Amery
kanin, odmówił interwencji, nie chcąc
zapewne narazić się tubylczej ludno
ści, biorąc w obronę obcych. Na
szczęście przy bufecie stał "pułkow
nik". Miał rzeczywisty mundur na so
bie. Zapytał nas o co chodzi, a gdy o
trzy\mał odpowiedź, zapytał znowu:
— A ile panowie chcą zapłacić?
Po krótkiej naradzie oświadczyliśmy,
że dziiesięć franków.
— Proszę mi dać pieniądze.
Zaibrał dwa dolary i wyszedł do do
rożkarza który natychmiast odjechał,
klnąc na potęgę. Pułkownik powrócił
i musieliśmy przy bufecie płacić kolej
kę. Gdy przyszło kolej na pana puł
kownika, nlie chcieliśmy pozwolić, aże
by płactł, a to w uznaniu zasługi około
tak sikutecznego załatwienia sporu z
woźnicą. Ale pułkownMc uczuł się o
[ >b rażonym, więc musieliśmy ustąpić.
! Po libacyi pułkownik opuścił nas, a
przy pła/cenću okazało się, że wpraw
' dzie kajał podać z bufetu napoje, ale
zapłacenie pozostawił obcym. Opuścił
! nas pułkownik, ale za to niespodrie
I
<
wain'ie wprosił się do naszego towa
rzystwa młody elegant murzyński.
Stojący kołniierzyk, spiinkH brylantowe
(ze szkła), laiseoka z rączką srebrną.
Odymimy opuścili restauraeyę hotelo
wą, elegant wyszedł z nami na ulicę
i szepnął mi do .ucha:
— Nie moglibyście panowie, dać mi
di/lesięć centów?
Zdumiałem się. Elegant zebrze o 10
cenitów Zapytałem go czego chce,
nie ufając mojemu sbuchow'1, i prze
konałam się, że prosi o 10 cenitów.
■Dałem żądaną monetę i powiedziałem
sobie, że to już jest niezaprzeczony
dowód niższości rasy murzyńskiej.
Człowiek biały w podobnych warun
kach zażądałby co najmniej dziesię
ciu dolarów.
Port au Pnince posiada na wzór Pa
ryża swoje pola Elizejskie, pole Mar
sowe, bulwary, panteon, a ma nawet
irzecz której brakuje stolicy republiki
(francuskiej. Przejeżdżając koło cmen
tarza ujrzeliśmy nagrolbki i mogiły
n!ie tylko pośród murów cmentarnych,
lecz także poza niemi. Zapytałem woź
nicy o te groby zewnąitrz murów.
— Rozstrzelani — odparł lakonicz
nie woźnica.
Dowiedzieliśmy się późniiej w hote
lu, że rozstrzelanie należy w republi
ce Haiti do zwyczajnych środków rzą
dzenia. Prezydent republiki Haiti jest
pod tym względem szczęśliwszy niż je
go kolega z Francyi lub Stanów Zjed
noczonych.
Dżflwna to wyspa, dziani jej miesz
kańcy 'i dziwne są dzieje tego oiperet
kowego, a burzliwego państewka.
Wodzoiwie murzynów na tej wyspie:
ToussaLnt l'Ouverture oraz DessalUnes
dali się dotkliwie we znaki wojsku
francuskiemu, posłanemu tam przez
Napoleona Ijgo pod dowództwem je
nerałów Leclerca i Rochamibeau. Jak
wiadomo, w wyprawie tej nieszczęśli
wej brała też udział część legionów
polskich pod wodzą ks. Jabło no wskiie
go. .
•Na początku 1804 r. Dessalines o
głosił w Haiti rzeczpospolitą, ale już
w grudnliiu tego samego roku rząd re
publikański zamienił na monarchicz
ny i wstąpił na tron nowego państwa,
juko cesarz Jakólb I-szy.
iNiedługo wszakże trwało panowa
nie jego, podczas bowiieim powstania,
które wybuchło w 1806 r., zamordo
wali go właśni żołnierze. Na czele
ipowstania stał jenerał murzyński Hen
ryk ChirSetophe i mulat Aleksander
Petion.
W 1811 r. Ch.Ustophe ogłosił mo
narchię dziedziczną i kazał ukorono
wać się na króla Henryka I-szego. A
le po latach ośmiu wybuchła zinów
reiwolucya i Henryk I-szy, oq)uszczo
ny przez wszjtetkBch, popełnił samo
bójstwo wystrzałem z pistoletu.
W Haiti nastały ponownie rządy re
.puiblLkańskie. Krajem rządaili kolejaio
prezydenci: Boyer, Herand - Riviere,
Guerrier, Pierrot i Riche. Tego ostat
niego zastąpił jenerał murzyński Sou
louque, najoryginalniejszy z władców,
jacy kiedykolwiek istnieli na świecie.
•Munzyn z rasy senegambijskiej Mam
<Jingo, Soulouqaie urodził sę w 1785 r.,
jako niewolnik na plantacji należącej
do niejakiego Viaileta. Podczas wojny
0 niepodległość był najpierw sługą w
•kawiarnii, a potem wzięty do wojska,
dosłużył się za rządów prezydenta
Ri'che'go stopniu jenerała, oraz do
wódcy gwardyi prezydyalnej; w acoń
cu wybrano go na prezydenta rzeczy
pospo litej. W 1848 r. rozstrzelał, pod
jpozorem odkrycia nowego sprzysięSe
nia głównych dostojników państwo
wych i zagarnąwszy w ręce władzę
nieograniczoną, kazał w 1849 r. sena
towi! obwołać się cesarzem.
Władca ten murzyński, umiejący za
ledwie czytać i pisać, usiłował wszel
kieml sposobami naśladować, przynaj
mniej pod względem przepychu dwor
skiego, cesarza Napoleona I-go. Na
uroczystość koronacyjną ob stało wał
płaszcz i koronę cesarza francuzów.
0->zaplaceniu jednak za te kosztowno
ści nie myślał wcale. Dostawcy mu
sieli zadowolić się zaliczką niewielką.
Liista cywilna nowego cesarza, który
nazwał się Faustynem I-szym, wynosi
ła 150.000 gurd, czyli dolarów, mał
żonka zaś jego, AdeMna, rówiuie cza/r
na, jak cesarz otrzymała 50.000 gurd
rocznie rzyczem na usługi jej oddano
2 damy diwtru, 50 dam pałacowych i
22 służą#.. Dwór posiadał prócz tego
wielkiego jałmużtiika, intendenta tea
trów, gubernatora pałaców cesarskich
ltd.
Na wstępie panowania, cesarz Fau
styn utworzył dwa ordery: św. Fau
styna, udaiclany za zasługi wojskowe,
1 Legię honorową. Następnie zaś, prag
nąc, jak Napoleon I-szy, otoczyć się
arystokracyą kreacyi własnej, obda
rzył wszystkich jenerałów dywizyi i
aidmirałów tytułami książąt, jenerałów
ibryigad — tytułami hrabiów, wszyst
kich zaś wyższych urzędników celnych
— tytułami baronów cesarstwa. Ta
k<kn sposobem powstało w cesartswiie
Haiti odraził 59 książąt, 100 hralbiów,
336 baronów i 340 szlachciców.
Do tytułów powyższych monarcha
dodał fantastyczne, nigdzie nie istnie
jące własności lenne, których nazw
nowa arystokr&cya musHała używać
razem z tytułami. Tak np. brat cesa
rza, Jam Józ.ef, nazywał się księciem
de Port d'Epee (ks. na Temblaku).
Karol Alerte, wielki marszałek dlworu
był księciiom des Cachots (ks. na Lo
chach więziennych), de Marę — księ
ciem de la Lifnonade, Landing
I
*
/
księciem de la Marmclade, Cypryan
Toni — kopalem du Trotu (ks. na
Dziurze), StegrelLieir — księciem du
Trou • Bonlbcns (Iks', na Dziurze i Cu
kierkach).
Nita mniej zalbawne nazwiska nosili
toralbiowie murzyńscy. Był wię>c Du
imas Labourddque hr. de la Tortue
(tor. na żółwiu), hr. Numero Deux
Obr. Numer Drugi), hr. de Grand Go
si er (hr. na Wie lidem Gardle), tor. de
la Syringue (hr. na Lewatywie), hr.
de9 Guepes (hr. na Osach), a dalej
hralbioiwle na Dyamenitach, na Bomba r
dzie, wreszcie książę du Sale - Tirou,
(Na Brukłnej Dziurze).
Nie .pomogła wszelako arystokra
cya oesarska i tytuły w smaku iwu
rayńsMm. Zdetronizowany w r. 1858
przez rewolucyę wojskową, cesarz Fa
ustyn I-szy zmarł w biedzie, a re
wolucyę rzeczy pospoWtej murzyńskiej
trwają w dalszym ciągu.
Zabrał się do starego kraju. —
Pan Franciszek Zieliński, nr. ii
6-th str., Wyoming, Pa., pisze:
"Widziałem i czytałem ibardzo
wiele o Gomozo i co ono może
uczynić. Pan S. Sobiesz z tutaj
szego miejsca był bardzo cho
rym, ale po użyciu Gomozo, zo
stał zupełnie uzdrowionym. Po
dziwiali się wszyscy jego przy
jaciele. Gdy wyjechał do stare
go kraju, z radością wziął ze so
bą tuzin butelek. Z lekarstwem
tem, jak nam donosi, robi prawie
cuda. Jest tu wiele ludzi, którzy
chcą nalbyć Gomozo, więc posta
nowiłem przyjąć agencyę. Proszę
przysłać do mnie warunki itd."
Takie to oświadczenia otrzy
mujemy dzień za dniem o tem
starem ziołowem lekarstwie.
Przeszło sto lat nieustannego u
życia wykazało jego zasługi. Za
uważcie, że nie jest ono lekar
stwem aptecznem, ale pojedyncze
domowe lekarstwo, które dosta
wiane jest wprost osobom przez
lokalnych agentów zamianowa
nych przez właścicieli. Poślij po
egzemplarz pisemka "Światła",
które jest wysyłane darmo. Opi
suje ono interesującą historyę wy
nalezienia tego lekarstwa. Adre
sujcie: Dr. P. Fahrney & Sons
Co., ii2—118 So. Hoyne ave.,
Chicago, 111.
W KARCZMIE.
— Aibramku! dajcie-no nam szpa
gatówki, bo rai jeszcze kruczy.
— Mam ja dla ,pana ekunoma takich
kroplJ, co jak chJuśnle, to jak powia
dają, i robak zdechnie i człeka dya
beł zgaśnie
NA ULICY.
— Antek! Antek! możebyśmy przej
rzeli tego pana, co teraz przeszedł, i
tak z góry na nas patrzył — musi
mieć monetę.
— Eee! sz!koda zachodu, znam go,
to gazetnik!
PRZYSŁOWIE.
— Słowo to wiatr — mówi stare
przysłowie. "Oj, gdyby to hyła praw
da" — powiada pewien gospodarz, któ
ry miał bardzo gadatliwą żonę — "to
moja żona obracałaby wszystkie wia
traki na świecie".
Chroniczne zatwardzenie wyleczone..
Najważnlejsizem odkryciem w ostat
nich latach jest niezawodne lekarstwo
na zatwardzenie. Caacarets Candy Ca
thartic. Wyleczenie gwarantowane.
Prawdziwe tableciki znaczone są C. C.
C. Nie sprzedawane na sztukę. W ap
tekach, 10c. (4)
Nie ma szczęścia bez zdrowia.
• Główny Specyalista tego Insty
tutu, który egzystuje już od
wielu lat, jest lekarzem głębokie
go doświadczenia w leczeniu
wszelkich dolegliwości, a zwłasz
cza chorób chronicznych, tak
mężczyzn, jak kobiet i dzieci,
którym to cierpieniom oddał swą
specyalną uwagę i studya.
Takowy posiada wiele listów
dziękczynnych od przez niego wy
leczonych paczyentów ze wszyst
kich stron Ameryki i zaprasza
tych, którzy kotychczas ze swych
chorób nie zostali vyleczeni, abv
się udali do niego, a otrzymają
odpowiednie medycyny, oraz
listowną radę i przestrogi, jak
również dokładne objaśnienie
rodzaju ich choroby w polskim
języku.
Udając się po kuracyę do na
szego Instytutu, prosimy nam
pisać po polsku, dając nam do
kładny opis odnośnej choroby,
a zwłaszcza objawiających się
symptomów.
Wszystkie listy powinny być
adresowane wprost do
—The—
Collins N.Y. Medical Institute
Dr. R. Miellce, Medical Director.
140 West 34th St., New York, N. Y.
Godziny ofisowe od io rano
do 5 wieczorem, w niedziele i
święta io-i w poł. r
- POLACY -
Idźcie do Doktora, i którym możecie się rozmówić w waszym jęrjka I który
zajmie się waszą chorobą—rzetelnie i tanio.
CHOROBY
Uznane jako nieuleczalne przez Innych, wylecrsne
są codziennie w u&izym instytucie przez
♦Slunneoo Specyalistę Wledefiskleoo
Dr. WEINTRAUB
«
Nie leczę Wyleczę Was
powierzchownie byście byli wyleczeni
Jeżeli choroba wasza Jest zaetarzałą, gdy próbowaliście rozmaitych doktorów 1 rozmaite le
karstwa, gdr jesteście tak przygnębieni 'l zniechęceni, że uważacie, 12 nie ma pomocy dla Wae
przyjdźcie do mnie i pomówcie swobodnie o waszej chorobie. Osobiście zajmą eią tem 1 dam
Wam to najlepsze, ceego 15 letnia praktyka w medycynie nauczyła mnie—a wyleczą was tak iia
pewno—jak napewno odwiedzicie mnie. Nie przyjmuje wypadków nieuleczalnych 1 wprost
wara oświadczą to ^dy choroba waezn jest nieuleczalną. Podjęcie przezemnle leczenia Waa
—jest gwarancyą KOM PL ETN ECO WYLECZENIA.
CHOROBY CHRONICZNE
MĘŻCZYZN I KOBIET
są mojaspecyalnością bez kwestyl—Jak długo cierpielibyście, bez różnicy czem waaza choroba
spowodowaną została—jest zawsze jeszcze pomoc dla was.
ŻOŁĄDEK, WĄTROBĄ NŁHkl I PEIIIEBZ w krótkim czasie 1 przywrócą was do zdrowie
CHOROBY PfcUC, które, gdy zaniedbane sprowadzają SUCHOTY, leczą za pomocą włas
nych ulepszonych aparatów wdechowych—a przy zastosowaniu elektrycznych waporów wa
sze płuca wyleczone zostają na zawsze.
CHOROBY KOBIECE, jak opadnląclo macicy, bezpłodność, bolesne periody, upławy, bó
le w krzyżach—leczę na state.
CHOROBY MĘŻCZYZN, polaeye, zatrucie krwi, utrata mązkości, [skurczenie — eecą za
pomocą swej nowej ulepazonej metody.
W biurze swem posiadam najnowsze, najpraktycznlejeze APARATY ELEKTRYCZNA',
których używam z powodzeniem podczas Uczenia.
Zaopatruję wszystkich moich pacyentów w swoje specyalrile przyrządaone LEKAR
STWO DARMO aź do wyleczenia.
PORADA DARMO. Godzint Ofisowe : W Poniedziałki, Środy Piątki od 9teJ rano
MÓWIĘ PO POLSKO. do 6:30 wieczorem.
. Wtorki, Czwartki i Soboty od 9tej rano do8ej wieczorem.
W Niedzielą od 9e1 do 12ej,
Or. WEINTRAUB,
Lekarz Doradczy
CENTRAL MEDICAL INSTITUTE
Jedyny Polski Instytut Medyczny w Stan. Zjedn.
POKOJ 2ilt 112 Clark ST. rog Washington St. (w Chicago Opera House Bodynko)
Weźcie elewator na 2 ple piętro.
-II III HM\m\ III 'IIIMBMW——i
Bardzo Wielki zapas Łó
żek Żelaznych, Piecy, Ma
teracy, Komód i Mebli
Pokoje wy cb, Lodowni,
Wozików dla dzieci i t.p.
Odstawiamy szybko 1 sta
rannie do domu.
My Umeblujemy Wam
mieszkanie kompletnie
Sprzedajemy Towary Nasze z Mniej
szym Zyskiem nlźlrae Skł;Hy.
L. McKibben
632-634-636 Milwaukee Av.
Dr. J. B. ZIELIŃSKI
DENTYSTA
;,5£ !'J. ; ■
W ' .
/,• .. * 1
i
MillAI
Wszelką robotę wykonuje podług najnowszego sy- NATIONAL BLOCK
"A R00U MILWAUKEE AVE. I OIV'SiOM UL.
GODZINY; H MIłdZ|,,? d0 4.J,J po pohidolu! Wchdd od 192 W. DivUien alley. <
■■
Pasy Rupfurowe SSHaE
OSC i wy Zej jedno
?M« ,
tOWJ zt
waza na składzie. "Elastyczne Gumowe Pończochy U witl
kości, po 92.00- Bandaże ort 9 1 .SO 1 wyżej, jednam sio
wem wszystko w naer. zakres wchodzące możną po oajnl*
ezych cenach z naszej własnej fabryki zakupić.
DośwUdezeai Bandaż j4ei dla Pań 1 Panów obałntą
dziennie do godziny 9ej wieczór. Mówimy po polaka.
Prosimy wyciąć to ogłoszenie i przynieść lub przyeloć takowe do naszego biur*.
HCTTINGERA FABRYKA BANDAŻY
Budynek * wieżą zegarową.
g Milwaukee ave. i Chicago ave. Szćiti plftrs, v»2cl« ilmtir.
fW Ile spriedąjamy tadnyeta Bani'aiy w Aptece
— I
I
Szanownym Roda
kom polecainynasz
ZAKŁAD KRAWIECKI
z wielkim wyborem
materyałów.
Elepncjri * wykortczmia
W. Zieleziński i S-ka
720 Milwaukee Are.
blisko Noble ul.
Dr. HULLA
DENTYSTA
Ażeby przekonać
publicsność, że na
e/a robota o wiele
przewyżf-zs robot*
innych dentystów 1
ażeby /.aatoeowi t
naBzą metodą bez bńla—podajemy nae*.e ce
ny na nastąpne 30 dni.
Porcelanowe korony frontowe
ząby 12.50
22 karat, złote korony
Dużego rozmiaru złote korony.$4.00
Porcelanowe wy pełnienia 60e
Srebrne wypełnienia 50c
Wszystka robota gwarantów, na 10 lat
Udajcie sią do trt6re{jokolwlek z na
esych biur od 9» j rano do flej wlaszo
rem. W lNledzie'.ą oc! Oej do lezej.
Północno Wschodni ró?
Milwaukee Ave. i Ashland Ave.
oraz 606 W. I8ta ul- blisko Laflin
Dr. HULLA, Dentyści
l'
Szyfkarła do Kraju
$23.00
Cena Szyfkarty za całą podróż z Chica
go do Krakowa $37.35, Oderberg $3ti.90,
Oswiencim $37.00, Illowo .$37.00, Ottlo
czin $36.35, Alexandrowo $35.40 ltd. itd.
Jest to najobszerniejsza Polska Agentijj
ra Szyfkart i wysyłki Pieniędzy w mieś
cie Chicago. Tu mo;:ecie wykupić szyf
kartę, odjeżdżając do kraju albo sprowa
dzając innych za tak niz.ką cenę jak i u
samej kompanji, I, II lub III klasą, n^
Bremen, Hamburg, Antwerpen,
Rotterdam, Glasgow, Livirpoolf
Southampton, Libawe i Hangi
JOHN I. BAGDZIUNA:
1149 S. OAKLEY AVI
PRZY 24-TEJ ULICY
2 North Side, można jechać Westei
ave. karami do 24-tej ul. lub Ashli
ave. do Blue Island ave., a ztąd na
chód do Oakley ave. Ż Bridgej
Morgan ul. karami do 22-iej, a ztąc
zachód do Oakley ave. Z Town of I
Ashland ave. prosto do Blue Island i
a ztąd na zachód do Oakley ave.