Ameryka echo. [volume], June 04, 1904, Image 12

About Ameryka echo. [volume] (Toledo, Ohio) 1902-1971

Image provided by: Ohio History Connection, Columbus, OH

                
I"
18
Cztery dni.
Znakomity pisnrz rosyjski, który sam
brał udział w ostatniej wojnie rosyjsko-tu
reokiej i był w niej raniony, opisuje w tem
opowiadauiu losy rannego żołnierza. Właś
nie w tej chwili może niejeden z naszych
współbraci doznaje podobnych cierpień
na Dalekim Wschodzie. Pamiętajmy o tem.
Pamiętam, żeśmy biegli lasem, że kule
świszczały, 2e padały dokoła połamane
przez nas ślęzie, gdymny siy przedzierali
przez krzaki głogu. Wystrzały stały się
częstsze. Za podszyciem lasu pokazało
się coś czerwonego, migającego to tu, to
tam. Sidorow, nizki żołnierzyk z pierwszej
roty ("skąd się wziął między natui'/"
przemknęło mi przez głowę), nagle przy
kucnął do ziemi i milcząo zwrócił ku mnie
ogromne, wystraszone oczy. Z ust ciekła
mu struga krwi. Tak, pamiętam to do
kładnie. Pamiętam również, jak na samym
prawie skraju lasu wśród gęstych krzaków
ujrzałem o o. Był to ogromny, gruby
Turek, a ja, choć chudy i słaby, biegłem
wprost na niego. Coś huknęło, coś olbrzy
miego, jak mi się zdawało, przeleciało
obok mnie, zadzwoniło mi w uszach.
"To on strzelił do mnie", pomyślałem.
On zaś z jękiem przerażenia przywarł
plecami do gęstego krzaku głogu. Krzak
można było ominąć, ale on ,stracił głowę
ze strachu i pchał się między kolczasto
gałęzie. Za pierwszein uderzeniem wytrą
ciłem mu z rąk karabin, za drugiem we
tknąłem w coś mój baguet. Coś zaryczało,
czy jęknęło... Potom pobieglom dalej. Nasi
żołnierze krzyczeli "hurra", padali, strze
lali. Pomnę, że i ja wystrzeliłem kilkana
ście razy już po wyjściu z lasu na polankę.
Nagle "hurra!" zabrzmiało głośniej, na
raz wszyscy ruszyliśmy naprzód: to jest
ruszyli nasi żołnierze, gdyż ja pozostałam.
Zdziwiło mnie to. ijocz jeszcze dziwniej
sze ni się zdało, że nagle wszystko znikło
krzyki i strzały zamilkły. Nie słyszałem
nic, widziałem tylko coś niebieskiego
prawdopodobnie było to niebo. Potem i
ono znikło...
Nie byłem jeszcze nigdy w tak niezwy
kłej pozyoyi. Leżę, jak mi się zdaje, na
brzuchu i widzę przed sobą tylko mały
kawałeczek ziemi. Kilka trawek, mrówka
pełzająca po jodnej z nicli głową na dół,
jakieś ździebła rude z przeszł jrocznej tra
wy—to i cały ten światek! W dodatku wi
dzę to wszystko jeduetn tylko okiem, gdyż
drugie zatkało mi coś twardego, widocznie
gałęź, na której wspiera się moja y łowa.
Jest mi strasznie niewygodtiie, chciałbym
się poruszyć, ale z niepojętego powodu
nie mogę. I tak ozas upływa. Słyszę ćwier
kanie koników polnych... brzęczenie
pszezroły... więcej nic. Wreszcie robię wy
siłek, wyciągam z pod siebie prawą rękę,
i opierająo się oburącz o ziemię, choę
uklęknąć.
Wtem ooś ostrego i szybkiego jak pio
run przeszywa mi ciało od kolau do piersi
i głowy i padam znowu. Znów mrok, znowu
nic niema...
Obudziłem się. Dlaczego widzę gwiazdy,
świecące tak rzęsiście na ciemnem niebie
bułgarsl^iom? Nie jestem więo w namiocie Ir
Pocóż-em z niego wyszedł?
Poruszam się i uczuwam okropny ból w
nogach.
Ach, jestem raniony w bitwie!... Ozy nie
bezpiecznie V Dotykam się nóg w miejscu
zbolałem. Prawa i lewa pokryte są skrze
płą krwią. Przy dotknięeiu ból wzmaga się
jeszcze. Ból podobny do bólu zęba: bez
ustanny, szarpiący duszę. W uszaoh
drzwoni... głowa cięży. Niewyraźnie po
czyuam pojmować, że mnie raniono w
obie nogi. Co to jest? Dlaczego mnie nie
podniesiono z ziemi? Czyżby nas pobili
Turcy? Zaczynam przypomiuać sobie
wszystko, co się ze mną działo, zrazu jak
przez mgłę, potem coraz dokładniej, i do
chodzę do wniosku, że nie mogliśmy być
pobici. Przecież upadłem (co prawda, to
tego nie pamiętam, tylko pamiętam, żeśmy
wsćysoy biegli naprzód a ja biedź nie mo
głem, i ooś niebieskiego mieniło mi się w
oczacłi), zatem upadłem na polance na
wierzchołku wzgórza. Otóż, na tę właśnie
polankę wkazywał był nasz mały dowódca
batalionu, wołając wdzięcznym głosem:
"Będziemy tani, dzieci!" I byliśmy tam,
a więc nie jesteśmy pobici... Dlaczegóż
mnie nie zabrano?
Wszakże tu na polance miejsce otwarte,
widać wszystko. Wszakżo zapowne nie ja
sam tutaj leżę. Strzelanina była gęsta.
Trzeba odwrócić głowę i popatrzeć. Teraz
mi to przyjdzie łatwiej, lyż wtedy jesz
cze, kiedy po odzyskaniu przytomności
widziałem trawkę i pełzającą po niej gło
wą na dół mrówkę, wtedy to, starając się
podnieść, nie upadłem w tej samej pozyeyi,
ale się przewróciłem na grzbiet. Dltitego
to widzę gwiazdy. Poduoszę się i siadani
nie łatwo to wykonać z obiema nogami
przestraelonemi, Parę razy doeho lzę już
do rozpaczy, aż wreszcie ze łzami, które
ból wycisnął, siadam.
Na lemną strzępek ciemno niebieskiego
nieba, na któreui płonie jedna wielka
gwiazda i kilkanaście mniejszych dokoła
mnie coś ciemnego i wysokiego. To krzaki.
Jestem wśród krzaków. Nie spostrzeżono
muie!
Czuję, że korzonki włosów poruszają mi
się na głowie.
Jednakże jakim sposobem znajduję się
między krzakami, kiedy mnie postrzelono
na polance? Widać, -że zraniony, wijąo się
z bóku, bezwiednie przyczołgałem się tu
taj. Dziwi mnie tylko, że teraz nie mogę
się wcale ruszyć jakże więe. mogłem do
wteo się do tych krzaków? Ha, pewno
miałem wtedy jedną tylko ranę, a droga
kuła tutaj dopiero mnie dosięgła.
Blado różowe plamy zakręciły mi się
rzed oczyma. Wielka gwiazda zbladła,
ikanHŚoie mniejszych zgasło. To księżyc
wschodzi. Jak dobrze musi byó teraz w
domu!
Dziwne jakieś dźwięki mnie dochodzą,
jak gdyby ktoś jęczał. Tak, to naprawdę
jęki. Może przy mnie leży ktoś również
zapomniany, z postrzelonemi nogami, albo
z kulą w brzuchu? Nie, jęki słychać
zblizka, tymczasem obok mnie zdaje się
niema nikogo. Jezus, Marya! przecież to
ja sam jęczę! Jęczę cicho, żałośnie. Mia
łożby mnie w samej rzeczy taft boleć bar
dzo? Widooznie. Jednak nie odczuwam
tego bólu, bo w głowie mrok, ołów. Położę
się lepiej i zasnę. Spać... spać... czy tylko
przebudzę się kiedy? Wszystko mi jedno!
W chwili kiedy mam zamiar się położyć,
szeroka blada smuga światła księżycowego
rozjaśnia miejsce, na którem leżę, i spo
strzegam, że coś wielkiego i ciemnego leży o
pięć kroków. Gdzieniegdzie błyszczy się
na nie n odbite światło księżyca. To guzik
lub ładunki. Jestto trup, albo rauiony.
Mniejsze o to położę się. Nie, to być nie
może, nasi żołnierze nie odeszli. Oni są
tutaj, wyparli Turków i zajęli tę pozycyę
Czemuż jednak nie słychać gwaru, ani
trzasku ognisk? Widać, że z osłabienia nic
nie słyszę. Oni są tu napewno.
"Katuuku! Ratunku!"
Dzik ie, szalone, ochrzypłe wrzaski wy
dzierają mi się z piersi. Ale nie słychać
na nie odpowiedzi. Donośnie rozbrzmie
wają one w powietrzu nocnem. Zresztą
jest cicho, Tylko świerszcze po dawnemu
świerkają niezmordowanie. Księżyc litoś
nie spogląda na mnie swą twarzą okrągłą.
Gdyby był raniony, ocknął by się od
takiego krzyku. Zatem to trup. Nasz czy
Turek? Ach, mój Boże! ozy to nie wszystko
jedno? I sen spływa na moje rozognione
oczy.
Leżę z zamkniętymi oczyma, chociaż
obudziłem się dawno. Nie chcę otwierać
oczu, bo przez zamknięte powieki czuję
światło słoneczne: jeżeli je podniosę,
będzie mnie ono raziło. Przytem lepiej nie
ruszać się wcale. Wczoraj,— zdaje się, że to
było wczoraj,—zostałem raniony doba
przeszła, przejdzie jeszcze jedna i umrę.
Wszystko jedno! Lepiej się nie ruszać.
Niech ciało pozostanie nieruchomem.
Jakby to było dobrze, gdyby i pracę móz
gu można było pohamować! Ale jej nic
niewBtrzyma! Myśli, wspmonienia tłoczą
się w głowie. Zresztą, wszystko to niedłu
go, koniec już blizki. Tylko w gazetach
pozostanio króciutka wzmianka, że oto:
straty nasze nie są wielkie, ranionych tylu
a tylu, zabity szeregowiec, z liczby ocho
tników, Iwanow. To jest nie, ale po pro
stu: zabity jeden. Jeden szeregowiec, niby
jedna psina!
Cały obraz rysuje mi się w wyobraźni.
Dawno to było zresztą wszystko, całe mo
je życie, tamto życie, ly nie leżałem tu
jeszcze z roztrzaskanemi nogami, było tak
dawno... Szedłem ulicą, gromadka ludzi
zatrzymała mnie. Tłum stał i w milczeniu
przyglądał się jakiemuś białemu, pokrwa
wionemu małemu stworzeniu. Była to
prześliczna mała psina, którą tramwaj
przejechał. Umierała jak ja obeonie. Jakiś
stróż przecisuął się przez tłum, wziął psi
nę za kark, podniósł. Tłum się roproszył.
A mnie czy też kto podniesie? Nie, leż
tutaj i umieraj. A życie było tak piękne!
W owym duiu, kiedy to zdarzyło się nie
szczęście z psiną,byłem szczęśliwy.Szedłem
w jakiemś odurzeniu. I nie bez powodu.
Wspomnienia, nie dręczcie mnie, odejdźcie
odeuinie. Szczęście minione obecnie, mę
czarnie... bodajby same zostały męczarnie,
bodajby przestały mnie dręczyć wspo
mnienia, zmuszające mimowoli do poró
wnań. Tęsknoto, tęsknoto! Tyś od ran gor
sza. Jednakże robi się gorąco. Słońce do
pieka. Otwieram oczy. Widzę te same
krzaki, to samo niebo, tylko w dziennnem
oświetleniu. A otóż i mój sąsiad. Tak, to
Turek, trup. Jaki ogromny! Poznaję go:
to ten sam...
L-ży przedemną człowiek, którego zabi
łem. Zaco ja go zabiłem?
Łrży tutaj martwy, skrwawiony. Poco
los przypędził go tutaj? Kto to? Kto wie,
może i on ma starą matkę, jak ja.
Długo siadywać ona będzie wieczorami
na progu biednej lepianki, wpatrując się
w północ daleką, czy nie wraca je syn naj
ukochańszy, jej pracownik i karmiciel.
A ja? Ja również... Nawet zamieniłbym
się z nim. Jaki on szczęśliwy! Nie słyszy
nic, nie czuje ani bólu od ran, aui śmier
telnej tęsknoty, aui pragnienia. iguet
wbił mu się w samo serce. Na mundurze
wielki czarny otwór, dokoła niego krew.
To moje dzieło 1
Nie chciałem tego, nie chciałem robić
nikomu nio złego, kiedy szedłem się bić.
Myśl, że i ja będę musiał zabijać ludzi,
jakoś wymykała się odemnie. Wyobraża
łem sobie jedynie, jak to ja będę nadsta
wiał własną pierś pod kule. Poszedłem
więc i nadstawiałem.
I oóz z
tego?
Głupcze, głupozel Toć ten
nieszczęśliwy follaoh (ma na sobie mundur
egipski) jeszcze mnitj winien od ciebie.
Przedtem, nim napchano ich jak śledzi w
beczkę na statek, i przewieziono do Kon
stantynopola, nie słyszał nawet ani o Ro
syi aui o Biił^aryi. Kazano mu iść, więc
poszedł. Gdyby się opierał, danoby mu
kije, albo też jaki basza wpakowałby mu
kulę z rewolweru. Odbył długi uciążliwy
porhód ze Stambułu do Ruszozuka. Myś
my napadli,.on się bronił Gdy jednak wi
dział, że my, ludzie Btras/.liwi, nie obawia
jąc się jego patentowanej angielskiej
gwintówki Peabody'ego i Marti ni'ego,
tłoczymy się i tłoczymy naprzód, ogarnęło
go przerażenie.
Chciał uęiekać, gdy wtem jakiś mały
człowieczek, którego mógłby zabić jednem
uderzeniem swej czarnej pięści, podsko
czył i wbił mu bagnet w serce.
I cóż on winien?
A cóż winienem ja, jego zabójca?
Cóżem ja wienien? Zaco mnie morduje
pragnienie? Pragnienie! Czy kto wie, co
ten wyraz oznacza! Nawet wtedy, gdyśmy
szli przez Rumuuię, przebywając w okro
pne czterdziestostopniowe upały po 50
wiorst dziennie, nawet wtedy nie odczu­
AMERYKA-ECHO
wałem tego co teraz czuję. Ach, gdyby tu
kto przyszedł!
Boże! Wszakże on w tej ogromnej flasz
ce ma z pewnością wodę! Ale trzeba się do
niego dostać!
Zaczynam się czołgać. Powłóczę nogi,
osłabione ręce z ledwością podtrzymują
odrętwiałe ciało. Do trupa jest dwa sąż
nie, ale dla mnie znaczy to więcej niż
kilkadziesiąt wiorst. Bądź co bądź jednak
trzeba się czołgać. W gardle piecze, pali
jak ogień. Wprawdzie bez wody prędzej
umrzeć można. A jednak... być może...
Więc czołgam się. Nogi zaczepiają się o
ziemię, Każdy ruch wywołuje ból niezno
śny. Krzyozę i jęczę, ale czołgam się dalej.
Nareszcie jestem przy nim. Oto flaszka a
w niej woda—i jak dużo! Chyba więcej
niż połowę! O! teraz wody wystarozy mi na
długo... aż do śmierci!
Ocalasz mnie, ofiaro mojal Zacząłem
odwiązywać flaszkę, wsparłszy się na łok
ciu, i nagle, straciwszy równowagę, padłem
twarzą na pierś mego zbawcy. Czuć już by
ło od niego mocno zapach trupi.
Napiłem się. Woda była ciepła, ale nie
zepsuta, i przytem było jej dużo.
Pożyję jeszcze dni kiłka. Pamiętam, czy
tałem w "Fizyologii Życia Codziennego",
że ozłowiek może żyć bez pokarmu dłużej
niż tydzień, jeżeli tylko ma wodę. Tak,
nawet przytoczono tam historyę samobój
cy, który się zamorzył godłem. Zył on
bardzo długo, ponieważ pił wodę.
Więc cóż? Jeżeli przeżyję jeszcze pięć
lub sześć dni, to i cóż z tego? Nasi żołnie
rze odeszli, Bułgarzy rozbiegli się. Drogi
niema w pobliżu. Czy tak, czy owak—
śmierć. Tylko że zamiast trzydniowej ago
nii, zrobiłem sobie tygodniową. Czy nie
byłoby lepiej skończyć odrazu? Obok mo
jego sąsiada leży Karabin, doskonały wy
rób angielski.
Dość sięguąć ręką, potem jedno mgnie
nie oka i koniec. Ładunki leżą tuż całą
kupą. Nie zdążył użyć wszystkich.
Więc jakże, kończyć czy czekać? Na co?
Na ocalenie9 Na śmierć? Czekać aż na
dejdą Turcy i poczną obdzierać ze skóry
moje poranione nogi? Lepiej samemu...
Nie należy upadać na duchu Będę się
bronił do ostatka, póki starczy siły. Prze
cież gdyby mnie znaleziono byłbym ocalo
ny kto to wie, może kości nie są uszkodzone,
wyleczą mnie. Zobaczę znów ojczyste
strony, matkę, Manię...
Boże! Ukryj przed nimi całkowitą praw
dę! Niech myślą, żem został zabity od razu.
Co będzie, gdy usłyszą, żem się męczył
przez dwa, trzy, cztery dni?
W głowie mi się kręci ta wyprawa do są
siada wyczerpała moje siły! Teraz leżę tu
tylko dlatego, że nie mam siły ruszyć się.
Odpocznę i poozołgam się z powrotenj na
dawne miejsce. Na szczęście wiatr wieje
z tamtej strony i będzie odpędzał odemnie
odór.
Leżę w zupełnem wyczerpaniu. Słońce
piecze mi twarz i ręce. Niemam się czem
zasłonić. Niechby choć noc jaknajprędzej
nastała. Będzio to zdaje się druga.
Myśli mi się plączą, tracę świadomość.
Musiałem spać długo, ponieważ gdy się
obudziłem, noc już była. Wszystko po da
wnemu rany dolegają, sąsiad leży, taksa
mo olbrzymi i nieruchomy.
Nie mogę przestać myśleć o nim... Czyż
w samej rzeczy porzuciłem wszystko, co mi
drogiem było i miłem, przeszedłem oztery
tysiące wiorst, znosiłem głód i chłód, cier
piałem od znoju, a nakoniec leżę tutaj w
tych męczarniach—poto jedynie, ażeby ten
nieszczęsny żyć przestał? A jednak, czyż
uczyniłem cokolwiek pożytecznego dla ce
lów wojennych, krom tego zabójstwa?
Zabójstwo, zabójca... I któż to? To ja!
Kiedy powziąłem zamiar iść na wojnę,
matka i Mania nie odradzały mi, chociaż
płakały nademną. Zaślepiony ideą nie wi
działem ty oh łez. Nie rozumiałem (teraz
dopiero rozumiem), com robił z drogiemi
istotami.
Czy warto wspominać? Co się stało, to
się nie odstanie.
A jak dziwnie mój postępek oceniło wie
lu znajomych! "Ot, niespełna rozumu, idzie
uieproszouy, niewiadomo poco!" Jak oni
mogli tak mówić? Jak pogodzie te wyrazy
z ich pojęciami o bohaterstwie, miłości oj
czyzny i tym podobnych rzeczach? Wszak
że w ich pojęciu powinienem być wyobra
zicielem tych wszystkich cnót, tymczasem
uznano mnie za "niespełna rozumu."
I oto jadę do Kiszyniowa, gdzie obju
czają umie tornistrem i innemi akcesorya
mi wojskowemi. Idę wspólnie z wieloma
tysiącami inuych, pomiędzy którymi zale
dwie kilku się znajdzie idących, jak ja, z
własnej woli. Inni pozostaliby w domu,
gdyby im tylko pozwolono. A przecież idą
i oni, również jak i my, jeżeli nie lepiej.
Spełniają swój obowiązek, pomimo to, że
gotowi są każdej oh wili go porzucić i
odejść—byleby im pozwolono,
Powiał świeży wiatr poranny. Zakołysa
ły się krzaki, jakiś ptak wpółsenny pofru
nął. Gwiazdy pobladły. Ciemno-uiebieakie
niebo szarzeć poczęło, zasnute leoiuchnymi
pierzastymi obłoczkami, szary półmrok u
nosił się z ziemi. Nastawał dzień trzeci
mojego... jakże się wyrazić? Życia, czy ko
nania?
Trzeci! Ile pozostało jeszcze? W każdym
razie nie wiele. Osłabłem strasznie, zdaje
mi się, że nie potrafię nawet odsunąć się
od trupa. Wkrótce staniemy się do siebie
podobni i nie będziemy w sobie budzić
wstrętu.
Trzeba się napić! Będę pił trzy razy
dziennie: rano w południe i wieczór.
Słońce wschodzi. Ogromna tarcza, po
przerzynana i podzielona czarnemi gałę
ziami krzaków, czerwieni się jak krew.
Dzisiaj pewno będzie upał. Sąsiedaie mój,
co się z ciebie robi?
Już teraz jesteś ohydny.
O tak, był ohydny! Włosy zaczęły mu
wypadać. Skóra, z natury czarna, zbladła i
zżółkła obrzękła twarz rozciągnęła się do
tego stopnia, że pękła za uchem. Tam roi­
łosię od robaków. Ściśnięte w kamaszach
nogi napuchły i pomiędzy spięciami kama
szy wystąpiły olbrzymie pęcherze. I cały
napęczniał jak góra. Co z niego zrobi słoń
ce przez dzień dzisiejszy?
Niepodobna wytrzymać tu blizko przy
nim. Zeby nie wiem co, muszę się odczoł
gać. Ale czy potrafię? Mogę jeszcze pod
nieść rękę, odkorkować flaszkę, napić się,
ale przesunąć swe ciężkie ciało nierucho
me Trudno, będę się posuwał, choćby po
troszeczku, choćby po pół kroku na go
dzinę.
Cały ranek zajmują mi te przenosiny.
Ból straszny, ale co to mnie teraz obcho
dzi? Nie pamiętam już, nie mogę sobie wy
stawić wrażeń człowieka zdrowego. Wyda
je mi się, jak gdybym przywykł do bólu.
Tego rana odczołgałem się jednak na jakie
dwa sążnie i znalazłem się w miejscu da
wniejazem. Ale niedługo mogłem korzy
stać ze świeżego powietrza, jeżeli o świe
żem powietrzu może być mowa na sześć
kroków od gnijącego trupa. Wiatr się od
wraca i znowu zionie na mnie odorem tak
mocnym, że mnie porywają mdłości. Pusty
żołądek kurczy się konwulsyjnie, wszy
stkie wnętrzności skręcają się we mnie.
A zatrute cuchnące powietrze płynie i pły
nie....
Zrozpaczony zaczynam płakać.
Przygnębiony i oszołomiony całkiem, le
żałem prawie bez zmysłów. Nagle... czy to
nie omyłka rozstrojonej wyobraźni? Zdaje
mi się, że... lecz nie. Ależ tak... to gwar!
Tentent keni i gwar ludzki! Już chciałem
krzyknąć, ale się wstrzymałem. Bo nuż to
są Turcy? Cóż wtedy? Do męczarni obe
cnych przybędą inne, straszliwsze, od któ
rych włosy dębem stają przy samem czy
taniu o nich w gazetach. Obedrą ze skóry,
piec będą na ogniu poraniono nogi. Gdyby
było jeszcze tylko to, ale oni są przecież
pomysłowi. Czyliż lepiej konać w ich rę
ku, niż umierać tutaj? Ale—jeżeli to są
swoi? Przeklęte krzaki! Dlaczegóż rośnie
cie dokoła mnie nakształt gęstego parka
nu? Nic nie widzę przez nie, w jednym
tylko miejscu coś niby okienko pomiędzy
gałęziami otwiera mi widok daleko, aż do
wąwozu: tam, jeżeli się nie mylę, płynie
strumyk, z którego piliśmy przed bitwą.
Otóż i wielki głaz płaski, leżący w poprzek
strumyka jak mostek. Z pewnością będą
przezeń przejeżdżali. Gwar milknie. Nie
mogę dosłyszeć, w jakim rozmawiają języ
ku nawet słuch mam przytępiony, Chry
ste! A jeżeli to swoi? Krzyknę na nioh gdy
będą u strumyka, dosłyszą i ztamtąd. Le
piej tak, aniżeli narażać się na dostanie w
łapy baszybozuków. Czemuż nie jadą tak
długo? Niecierpliwość mnie dręczy, nie
czuję nawet odoru trupa, który bynajmniej
się nie zmniejszył.
I nagle u przejścia przez strumień poka
zują się kozacy! Niebieskie mundury, czer
wone lampasy, piki! Całe pół setki! Na
przedzie, na dzielnym kouiu, oficer z czar
ną brodą. Ledwie oddział przeprawił się
przez strumień, oficer calem ciałem odwró
cił się poza siebie na siodle i krzyknął:
"Kłusom, ma-arsz!"
Stójcie, na miłość Boską stójcie! Ratun
ku, ratunku, bracia!—krzyczę, ale tentent
wielkich koni, stuk szabel i hałaśliwy gwar
kozaków zagłusza mój głos ochrypły. Nie
słyszą mnie!
Przekleństwo! Wyczerpany padam na
twarz i zaczynam szlochać. Z wywróconej
flaszki wycieka woda, moje życie, moje
zbawienie, odwłoka chwili zgonu. Ale ja
spostrzegam to wtedy dopiero, gdy wody
pozostało zaledwie pół szklanki, a reszta
wsiąkła w spragnioną suchą ziemię.
Mogęż sobie przypomnieć odrętwienie,
w jakie wpadłem po tym strasznym wypad
ku? Leżałem nieruchomie z zamkniętemi
oczyma. Wiatr zmieniał się ciągle i raz
wiał na mnie świeżem czystem powietrzem,
to znowu zionął zgnilizną. Sąsiad w ciągu
tego dnia stał się nieopisanie odrażającym
gdy otworzyłem raz oczy, aby na niego po
patrzeć, ogarnęło mnie przerażenie. Nie
miał już twarzy. Ciało spełzło z kości.
Straszliwy uśmiech kościany, uśmiech wie
kuisty, wydał mi się wstrętnym i okro
pnym jak nigdy, chociaż nie raz zdarzało
mi się trzymać czaszkę w dłoniach i pre
parować całe głowy. Ten szkielet w mun
durze z błyszczącymi guzikami dreszcze
we mnie wzbudzał. "Oto wojna"—pomy
ślałem—"to jej wizerunek."
A słońce pali i piecze po dawnemu.
Twarz i ręce poodparzałem sobie już da
wno. Resztę wody wypiłem do dna. Pra
gnienie dręczyło mnie do tego stopnia, że
postanowiwszy wypić łyk niewieki, dusz
kiem wychyliłem wszystko. Czemuż, cze
muż nie krzyknąłem na kozaków, gdy prze
jeżdżali tuż przy mnie? Gdyby to nawet
byli Turcy, w każdym razie byłoby lepiej.
Męczyliby mnie, dajmy na to, godzinę lub
dwie, tutaj zaś niewiadomo jak długo bę
dę musiał leżeć i cierpieć. Matko moja,
najdroższa matko! Będziesz ty wyrywała
sobie włosy siwe, będziesz tłukła głową o
mur, będziesz przeklinała dzień, w którym
mnie na świat wydałaś, będziesz przekli
nała świat cały, który wymyślił wojnę na
cierpienie ludzi!
Lecz ani ty. ani Mania nie dowiecie się
prawdopodobnie o moich męczarniach. Za
gnaj mi, matko! Bądź zdrowa, wybrana mo
ja, moje ukochanie! Ach! jak ciężko, jak
gorżko, jak się serce ściska!
Znowu ta biała psina! Stróż nie ulito
wał się nad nią, uderzył ją głową o mur i
rzucił do dołu, pomiędzy śmiecie i pomy
je. Ale psina żyła. Cały dzień męczyła się
jeszcze. Ja zaś jestem nieszczęśliwszy od
niej, bo oto męczę się całe trzy dni. Jutro
dzień czwarty, potem piąty, szósty....
Śmierci, gdzie jesteś? Przychodź! Zabierz
mnie!
Ale śmierć nie przybywa i nie zabiera.
Wciąż leżę pod tem okropnem słońcem,
bez kropelki wody na odwilżenie zapiekłe
go gardła, a trup mnie wciąż zatruwa. Roz
lał się już zupełnie. Miliardy robactwa go
opadły. Jak się one roją! Kiedy go już zje
dzą, pozostawiając jedynie kości i mundur,
i ••Vv.i..t./iŁkr-
4 Czerwca 1904
wtedy kolej na mnie. Będę i ja takim
mym!
Mija dzień i noc mija. Wciąż to samo.
Nastaje rano. Wciąż to samo! Mija jeszcze
jeden dzień.
Krzaki kołyszą się i szeleszczą, jakby
tocząc cichą rozmowę: "Już umierasz, u
mierasz, umierasz," szepcą do mnie. "Inie
zobaczysz, nie zobaczysz, nie zobaozysz."
Odpowiadają krzaki z przeciwnej strony.
Abo to tu co zobaczysz!"—rozlega się
głośno tuż przy mnie.
Wzdrygam się i w jednej chwili odzy
skuję przytomność. Z pomiędzy krzaków
spoglądają na mnie poczciwe niebieskie
oczy naszego kaprala Jakowlewa.
—Łopaty—krzyczy.—Tu jeszcze dwu i
jeden Turek.
"Nie trzeba łopaty, nie zakopujcie mnie,
ja żyję!" ohcę krzyknąć, ale zaledwie sła
by jęk wydobywa się z ust spieczonych.
—Na Boga! Toć on żyje! Pan Iwanow!
Wiaro, do mnie, nasz pan żyje! Wołajcie
doktora!
W pół minuty potem leją mi do ust wo
dę, wódkę i cdś jeszcze. Potem znika wszy
stko.
Gdzieś dążą nosze, kołysząc się równo.
Ten ruch miarowy usypia mnie. Budzę się
i znowu zasypiam. Ból w ranach opatrzo
nyoh ustał i po całem ciele rozlewa się
uczucie jakiejś nie dającej się opisać bło
gości.
—Stój, stawiaj! Czwarta zmiana sanita
ryuszów, marsz! Ujmuj nosze! Bierz do
góry!
Rozlega się komenda Piotra Iwanycza,
naszego oficera lazaretowego, człowieka
wysokiego, chudego, poczciwego z koscia
mi. Jest tak wysoki, że zwróciwszy oczy
jego stronę, spostrzegam stopniowo jego
głowę z długą, rzadką brodą i ramiona,
chociaż nosze dźwiga na barkach czterech
równego wzrostu żołnierzy.
—Piotrze Iwanyczu!—odzywam się szep
tem.
—Czego chcesz, kochanie?
Piotr Iwanycz nachyla się ku mnie.
—Co powiedział doktór, czy prędko
umrę?
—Co pleciesz,-Iwanowie, dajże pokój!
Wcale nie umrzesz. Przecież masz wszy
stkie kości całe. Ot szczęśliwiec! I kości i
arterye. Ale jakim cudem przeżyłeś te pół
czwartej doby? Cóżeś jadł?
-Nic.
—Ani pił?
—Wziąłem flaszkę od Turka. Piotrze
Iwanyczu, nie mogę teraz mówić. Pó
źniej ...
—Dobrze dobrze. Bóg z tobą! Spij sma
cznie 1
Znowu sen, zapomnienie
Ocknąłem się w lazarecie naszej dywi
zyi. Nademną stoją doktorzy, siostry miło
sierdzia, a prócz nich spostrzegam jeszcze
twarz znajomą znakomitego profesora z Pe
tersburga, pochylonego nad memi nogami.
Przez krótką chwilę zajmuje się niemi, po
czem zwraca się do mnie:
—Masz szczęście młodzieńcze! Zyć bę
dziesz. Jedną nóżkę odjęliśmy panu, ale
to przecież drobnostka! Może pan mówić?
Mogę mówić i opowiadam im to wszy
stko, co napisałem tutaj.
W. Garsaryn.
Hellmutha Balsam Maciczny
Przynosi szczęście do każdego domu, w którym
bywa używany. Jest niezawodnem lekarstwem na
opadnięcie macicy, bolesne i nieregularne men
struacye, białe upławy usuwa ból w bokach, krzy
żach, boleści cisnące na dół, krwiotok i wszelkie
słabości kobiece. To lekarstwo jest znakomitym
środkiem dla panien przechodzących z łat dziecię
cych na dziewice. To punkt bardzo wafcny, bo na
nim polega zdrowie kobiety w przyszłości. Ten
Balsam działa na organa płciowe, dając im żywo
tność5, zdrowie i siłę do spełniania swych fttnkcyj
w należyty sposób. Unikajcie bezwartościowych
naśladownictw. Żądajcie tylko prawdziwego Hell
mwtli a Bal samu Macicznego. Cena $1.00.
K LL.M 'I'll A HA1SAM NA KASZEL, stanowcze i er.-bkie
lekarstwo iiM wszelkie ksezle, /.H/iąaienia i wszelkie choro
by gardła i plac. Cena 25c i 50c.
L1NIM F.NT ŚW. JBKZEUO usuwu wszelkiego rodzaju bóle
i (loteuiiwości szybko Cena 25c i 50c.
HELLMUTIIA MAŚĆ NA 11EMOR WDY leczy wazelkfdjgo
rodzaju hemoroidy, jako to: ślepe, krwawiące.
świerzbiące if j». Cena 50. m.
Powyższe lekarstwa są na sprzedaż we waz vsnafcfr
aptekach. Jeżeli wasz aptekarz ich na składiifc
nie ma, poproście go, aby wam takowe sprowadził.
Posyłamy także ekspresem do wszystkich miej
scowości Stanów Zjednoczonych. Pisać do:
A N O A S Z K I E W I Z
SĘDZIA POKOJU
(Justice of the Peace.)
Wyrabia PEŁNOMOCNICTWA, PLENIPO
TENCYE, PODANIA i INNE DOKUMENTA
do lłosyi, Austryi i Niemiec ze zaświadczeniem
Konsulatów państwowych. Kto życzy sobie OD
JECHAĆ do EUROPY za małą dopłatą, niech
pisze do niżej podpisanego po informacye. (17—24)
JAN ROMASZKIEWICZ,
115 Salem St., Boston, Mass*
O GŁ O S Z E N I E
Szanownym moim rodakom pokcam
mój dobrze zaopatrzony sztor groce
ry jay, oraz własnego wyrobu polNk^MfP"
kiełbasy.
J. F. KRAJEWSKI,
(Nostoitt st.) (90 28) East Plymouth, Pa. \n\n Hellmuth's Medical Laboratory,
Dep. A. 1071 N. Robey St., Chicago, III.