Dziennik Chicagoski. [volume], January 19, 1891, Page 2, Image 2

About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
DZIENNIK CHICAGOSKI
pismo polityczne, poświecone interesom Polaków
w Stanach Zjednoczonych Ameryk i Półn.
Wychodzi codziennie z wyjątkiem nie
dziel i świąt uroczystych.
PRZEDPŁATA WYNOSI:
rocznie $3.00;
miesięcznie $0.25;
Cena pojedynczego numeru lc.
"^7" yćia.*vrcyz
Spółka Nakład. Wydawn. Polsk.
w Chicago, Illinois.
Ks. J. Radziejewski, Prezes.
Ob. W. Jendrzejek, kasyer.
Ob. B. Klarkowski, sekretarz.
Ks. Fr. Gordon, zarządca.
"Wszelkie listy i korespondencye
uprasza się przesyłać pod adresem:
Dziennik Chicagoski
141 & 143 W. Division si, Chicago, fil.
Wszelkie przesyłki pieniężne na
leży posyłać do zarządcy pod adre
sem:
Re?. Fr. Gordon
141 & 143 W. Division Street
Chicago, III.
Kwestya szkolna.*)
Z korespondencji, o której
wspomnieliśmy w numerze o
statnim, dowiedzieliśmy się, iż
Czesi wspólnie z niektórymi
Polakami w naszem mieście
zamieszkałymi o to się starają,
„ażeby język każdej narodo
wości licznie zamieszkałej w
Chicago, miał w publicznych
szkołach takie przywileje, ja
kie posiada język niemiecki.11
Zapytywaliśmy wielu z pomię
dzy naszych rodaków, jaki
biorą udział w tym ruchu i jak
się na tę kwestyą zapatrują, i
przyznajemy, że są dwie par
tye: jedna broniąca tej agita
cyi, druga jak najbardziej sta
nowczo jej się sprzeciwiająca.
Pierwsza jest mniej liczna,
druga znacznie liczniejsza.
Łatwo odgadnąć, która par
tya po której stoi stronie. —
Członkowie Związku Narodo
wego Polskiego po większej
części łączą się z tymi Czecha
mi, którzy agitacyą utworzyli;
członkowie zaś Zjednoczenia
Polskiego Rzymsko - Kato]i
O v
ckiego są, z małymi wyjątka
mi, po stronie przeciwnej. Są
jeszcze tacy, którzy nie należą
ani cło Zjednoczenia ani do
Związku, 11 tych jednakże zda
nia są podzielone i jest ich za
mało, ażeby z ich zdaniem na
sery o liczy <5 się należało.
Po raz pierwszy, odkąd
„Dziennik Chicagoski" zaczął
wychodzić, zabieramy głos w
sprawie, w której członkowie
obu tych wielkich organizacyj
mają wprost przeciwne zapa
trywania, a ponieważ czynimy
to po raz pierwszy, przeto u
ważamy za stosowne zastrzec
się z góry, że całą kwestyą zu
pełnie przedmiotowo zamie
rzamy traktować i jeżeli wy
mieniamy tu nazwiska obu or
.
ganizacyj, nie czynimy tego
dlatego, ażeby w ejść na pole
niemiłej polemiki pomiędzy
Zjednoczeniem a Związkiem, ;
tylko dlatego, ażeby, jak to
się w dalsz}m ciągu wykaże, |
wywody były jaśniej zrozu
miałe.
Zaznaczyliśmy już wyżej, że I
członkowie Związku po wię
kszej części są za agitacyą- i że
członkowie Zjednoczenia z ma
łymi wyjątkami są po stronie
przeciwnej. Znaczy to, że nie
które jednostki należące do
Związku są agitacyi przeciwne
i niektóre należące do Zjedno
*) Na kwestyą tę piekącą i obecnie bar
dzo na czasie poświęcimy więcej miejsca,
niżtozwykleczynimy, w dwóch lub trzech
następnych numerach ^Dziennika"; a
oprócz tego już w jutrzejszym numerze
umieścimy niezależnie od powyższej roz
prawy pewną korespondencyą tyczącą się
tej samej sprawy którą dziś otrzymaliśmy
już za późno, by można było ją złożyć,
Przyp. Red.
I ' tBSfalrilll l' -I •^■^11
czenia są za agitacyą. Że tak
jest istotnie, mamy na to do
wody imienne: u tych, co zre
sztą zupełnie jest słusznem,
wyrobiły się przekonania oso
biste, z któremi instytucya
Zjednoczenia lub Związku nic
nie ma do czynienia. Tacy są
jednak nieliczni.
Inni są znowu, którzy także
sobie wyrobili pewne osobiste
przekonania: u tych jednak
już ważniejszą gra rolę, do
której z tych instytucyj należą.
Są to niektórzy członkowie
Związku, którzy: 1) widzą
czyn patryotyczny w staraniu
się o to, ażeby język polski w
Chicago był traktowany na
równi z językiem niemieckim;
2) uprzedzeni do „rządów księ
żych", tem samem już też
nie są zwolennikami wielkimi
szkół parafialnych i nie widzą
w tem nic złego, gdy dzieci
polskie liczniej będą uczęszcza
ły do szkół publicznych; 3)
chociaż niemal przekonani, iż
ich żądania nie będą spełnione,
t. j. że język polski do szkół
publicznych nie będzie wpro
wadzony, to przecież oburzając
się na to, iż Niemcy uzyskali
pod tym względem przywileje,
radziby tym sposobem tę nie
sprawiedliwość usunąć; 4) są
dząc, że inicyatywrę w takich
„patryotyczny eh7' usiłowaniach
powrinkn zawrsze wziąć Zwią
zek, jako członkowie Związku
tę agitacyą popierają. — Są to,
z drugiej strony, członkowie
Zjednoczenia, którzy z przeko
nania: 1) widzą niebezpie
czeństwo dla szkół parafial
nych na wypadek, gdyby nad
spodziewanie język polski
wprowadzono do szkół publi
cznych znajdujących się w
miejscach gęściej przez Pola
ków zamieszkałych; 2) szkoły
publiczne uważają za niebez
pieczne dla młodzieży, za za
kłady wychowujące dzieci na
ludzi bez zasad religii, moral
ności, uczuć patryotycznych i
zdrowych zapatrywań socyal
nych; 3) w obec innych naro
dowości, w obec samychże
Amerykanów, Irlandczy ków,
a nawet i Niemców uważają
za kompromitujące takie sta
ranie się o wpiowadzenie ję
zyka polskiego do >zkół, pod
czas gdy dawniej tak stano
wczo i tylokrotnie występo
wano w obronie szkół parafial
nych; 4) są tego przekonania,
że protest przeciw niesprawie
dliwemu forytowaniu języka
niemieckiego bez porównania
byłby skuteczniejszy od nada
remnego starania się o wpro
wadzenie języka polskiego. —
Takich jednak członków i
Związku i Zjednoczenia, któ
rzy z przekonania rozumują
w sposób powyższy, jest rów
nież bardzo niewielka liczba,
chociaż ci na największą zasłu
gują uwagę i w tej sprawie
szacunku są godni.
Inni nakoniec — a tych jest
liczba największa — jedynie
dlatego przychylają się do
party i jednej lub drugiej, że
uważają to za swój obowiązek
popiera<5 swoję partyą, lub,
jak się niestety zbyt często wy
rażają, oponowa<5 „kościelni
kouT albo „patryotnikom".
Tych jest najwięcej, i u tych
jedynie gra rolę okoliczność,
czyli należą do Zjednoczenia,
czy też do Związku; przeko- ■
nania osobistego oni nie mają.
Nie może milczeć o całej tej
rzeczywiście ważnej sprawie
- | .:| ' | riwiw
„Dziennik Chicagoski". Mnsi
wyrazić swoje zapatrywanie
w \ tej sprawie, a ponieważ
zapatrywanie to musi sta
nowczo zgodzić się z za
patrywaniem jednej z o
wych dwóch partyj wielkich,
przeto jesteśmy przygotowani
na zarzut, jakobyśmy wystę
powali przeciw jednej z nich.
Ale na zarzut taki nie zasłu
gujemy we własnem sumieniu
i jeszcze raz stanowczo powta
rzamy, że pragniemy zupełnie
przedmiotowo sprawę trakto
wać, i jeśli wywiąże się z tego
jaka polemika, prosimy, ażeby
ją utrzymywano w granicach
samego przedmiotu sprawy
szkolnej i ażeby argumentacyą
prowadzono spokojnie i z go
dnością w takiej sprawie od
powiednią.
Naszem zdaniem, w agitacyi
Czechów Polacy brać udziału
nie powinni; postaramy się w
dalszym ciągu wykazać, dla
czego. (D. c. n.)
♦*»*»
Limfa Kocha.
(Dokończenie.)
Dalej opisuje Koch, iż mu
siał się zastanowić nad środ
kiem zupełnego niszczenia ba
cyl tuberkułowych, które nie
zanikały na miejscach szcze
pionych, tylko jakiś czas po
zostawały niezmienione, a po
tem tworzyły jątrzące się wrzo
dy. Po bardzo wielu próbach
wreszcie znalazł substaneyą
odpowiednią w roztworze 40—
50 procentowym glyceryny, i
próby następne na zwierzętach,
a nareszcie i na ludziach, już
były uwieńczone powodzeniem.
Otóż nowy środek, udzielo
ny także innym lekarzom do
robienia prób, polega na eks
trakcie gly cery nowym z bacyl
tuberkułowych sztucznie hodo
wanych.
Do ekstraktu z bacyl tuber
kułowych wchodzą obok sub
stancyi leczniczej jeszcze inne
materye rozpuszczalne w 50
procentowym roztworze gly
ceryny. Zawiera ten ekstrakt
przeto pewien procent soli mi
neralnych, barwników i innych
| składników nieznanych. Nie
które z nich łatwo usunąć.
Właściwa substancya lecznicza
nie rozpuszcza się w alkoholu
i można przeto za pomocą al
koholu oczyścić ją od materyj
w alkoholu rozpuszczalnych.
Także i inne materye dadzą się
usunąć: ale praktycznego za
stosowania to nie ma, gdyż
materye te nie są szkodliwe, a
czyszczenie takie tylko uczyni
łoby kosztowniejszym proces
wyrabiania limfy.
Następnie Koch jeszcze opi
; suje swoje przypuszczenia co
do środków skuteczniejszych,
któreby jeszcze dały się złożyć;
jakoteż przypuszczenia, dla
j czego i w jaki sposób środek
rzeczony działa na naczynka,
I iż wywołuje skutki dostrzega
I ne. Na teraz jednak niepodo
bna dokładnie wytłómaczyć
szczegółowego wpływu rozma
itych dawek tego nowego środ
j ka na tkanki tuberkułowe i
opierać się tyczasowo mo
żna tylko na zjawiskach bada
nych.
Kończy Koch uwagą o trwa
łości skutków tego środka. Ze
suchotników, którzy opuścili
szpital jako czasowo uleczeni,
dwóch powróciło dla ponowne
go ich opatrzenia. W wydzie
linach ich w ostatnich trzech
mieaiągaal&iffale nie znalęzio
no bacyl i stopniowo także u
stępowały wszystkie objawy
towarzyszące tego rodzaju cho
robom.
List z Brazylii.
„Dziennik Łódzki" pisze, co
następuje: „Zamieszkały na
Starem Mieście Sobczak, otrzy
mał od swego krewnego, Jó
zefa Zarzyckiego, list z Brazy
lii, którego treść w takiej for
mie, jak napisany, podajemy:
„Kampinos, dnia 22 listopada
1889 roku. Łaskawy Panie
Sobczak! Gdy wyjeżdżając z
miasta Łodzi do Brazylii, jak
wiadomo 18 sierpnia, tak przy
jechaliśmy do Kalisza, a tu
narodu zatrzęsienie, co nie
wolno było przepuszczać przez
granicę, jako i nie przepuszcza
li, tylko wszystko się nocą
przeswarcawało, jak które mo
gło. Ja znowusz wykupiłem
ośmidniową kartę dla żony i
dla siebie i przejechałem spo
kojnie aż do Ostrowa, z Ostro
wa wsiadłem na kolej, zapła
ciłem 22 marki 60 fenygów do
Berlina, gdzie przyjechaliśmy
o godzinie 12 i nocowaliśmy
na kamieniach przy foksalu,
bo na foksalu nie wolno — to
był nocleg głodny i chłodny
na drugi dzień z Berlina do
Bremu zapłaciłem także na
trzy osoby 22 marki 80 fen., w
Bremie staliśmy trzy «ini, a
którzy przód poprzyjeżdżali, to
życie trzydniowe musieli płacić
aż do 25 miesiąca, którego się
mieli stawić, po 25 to już
życie dawali. Ja przyjechałem
24 sierpnia, to także zapłaciłem
za noc i dzień 3 ruble na troje.
Życie było nienajgorsze, do
piero w trzy dni wyruszyliśmy
do okrętu parowego. Miasta,
które się zowie Bremen, jazdy
z Bremu do portowego miasta
trzy godziny, siedliśmy na o
kręt 28 sierpnia, który się na
zywał Mein Bremen, a Bis
marck okręt wyjechał 25 sierp.
Na tem okręcie co my jechali
to było narodu 1400 osób,
aleśmy musieli wszyscy choro
wać, bo życie nie koniecznie
dobre. Mięsa aż za dużo, ale
cóż z tego, kiej nie można go
strawić. Herbate także dają,
ale bez cukru i kawe, więc żo
łądek — to nie przyjmuje bo
wszystko parą gotowane —
okręt kręci się na wszystkie
strony, że człowiek jak leży to
się z boku na bok przewracał.
A przyjechaliśmy na jeden
przeciąg wody to tak bałwany
miotały, co aż się okręt w bał
wanach zanurzał, aż na wierz
chu pełno wody oyło tośmy tą
wodą jechali 24, dopiero wyje
chaliśmy na spokojne morze,
ale bardzo, ach bardzo smutno
okrętem jechać, jechaliśmy do
Brazylii 24 dni, to jest dzień i
noc, okręt uchodził na godzinę
9 mil angielskich, co znaczy 3
mile nasze, wodą jechaliśmy
1728 mil, gdyśmy przyjechali
do Brazylii do miasta Rio
Janeiro, co po polsku Góra
Rzeczna, tam byliśmy dwa dni
i odesłali nas do Sant Paulo,
tam byliśmy 3 dni i pojecha
liśmy do kawy na Folwark do
jednego Pana, co miał tej
kawy 300 włók, tam byliśmy
u niego dwa tygodnie, bośmy
nie mogli na nogi wytrzymać
dla tego, że robaki nas gryzły
tak, że w obuwiu niemożna
było chodzić.
Gdyśmy odeszli od tego
Pana, tośmy szli 6 mil piecho
ty, bośmy pieniądze wytrącili
huhihbhhihhhhh
na okręcie, bo każdy musiał
się ratować, a wszystko drogo
kosztowało na okręcie, to na
sze noclegi były po borach i
po górach. Cała Brazylia lasy
i góry. A co do życia, to o
kropnie drogie, chleba nie ma,
bo się nie rodzi ogółem w całej
Brazylii nędza i wiatrem pod
szyta — tak Bracia kochani
dużo naszych Braci musi się
poniewierać, marnie ginie po
Brazylii, a teraz jeżeli Was ten
list dojdzie a przeczytacie, to
odpiszcie, a ja Wam drugi list
napisze dokładniejszy, aby się
żaden nie puszczał do Brazylii.
Ja muszę marnie ginąć już ze
swoją żoną, bo pieniędzy nie
mam napo wrót. Pozdrawiam
Was także i Karola Rubió
skiego z żoną i Walerego. —
Módlcie się za nas, bo my nie
możemy Boga przebłagać za
swoje grzechy, nie wiem, czy
kiej się dostanie, bo księża po
polsku nie mówią, kościół jest
także katolicki, ale mszą po
łacinie po cichu a jeśli kto za
kupić chce, to kosztuje 100
reisów, kazanie jak powie 25
reisów, ślub 75 reisów, chrzest
15 reisów, pogrzeb najbie
dniejszy 80 reisów i to w ta
kim wózku, jak u nas chycel
psów wozi. Jeżeli byście mo
gli co dopomódz w biedzie.
Adres Illm Sdr Józef Zarzycki
Rue des Felores nr. 127 Cam
pinos prav Sao Paulo Brazil
Amerika de Sul.
ZIEMIE POLSKIE,
Kraków.
Po utworzeniu w r. 1886
osobnego gabinetu geologi
cznego na Uniwersytecie Ja
giellońskim okazała się potrze
ba zaopatrzenia jednej ze sal w
szafy muzealne celem lepszego
ułożenia dawniejszych zbiorów
i pomieszczenia nowych darów
i nabytków, pomiędzy któremi
pierwsze miejsce zajmował
zbiór geologiczny ś. p. prof.
Dra Altha, nabyty po śmierci
tegoż przez Ministerstwo O
światy za 1700 złr.
Sprawa zbudowania odpo
wiednich szaf w tej sali, przed
stawiona Ministerstwu przez
prof. Szajnochę i władze uni
wersyteckie, a życzliwie i gor
liwie jwparta przez oddział
techniczny Starostwa w Kra
kowie, oraz przez Namiestni
ctwo, załatwioną, została po
myślnie w r. b. przez Minister
stwo Oświaty, które na podsta
wie przeprowadzonej rozpra
wy ofertowej poleciło wykona
nie tej roboty za sumę 2299
złr. p. L. Stasińskiemu, stola
rzowi tutejszemu, którego
oferta okazała się niższą o
przeszło 1000 złr. od innych
współoferentów.
Przed tygodniem wszystkie
roboty w tej sali ukończone
zostały. P. Stasiński, znany
już zaszczytnie z wielu robót
stolarskich, wykonanych rze
telnie i sumiennie w gmachu
„Collegium novum," wywiązał
się i tym razem bez zarzutu z
powierzonej mu roboty, ukoń
czywszy ją nawet przed Za
strzeżonym terminem pięciu
miesięcy. Nowe te szafy, zbu
dowane według projektu prof.
Szajnochy, odpowiadają w
głównych zarysach konstrukcyi
szaf w sali sąsiedniej, pocho
dzących jeszcze z r. 1852.
Ustawianie okazów w tej
sali, przeznaczonej oraz na
wykłady geologii i paleontolo
gii, już się rozpoczęło i' jeat
nadzieja, że będzie ukończo
nem do końca marca 1891 r.,
poczem gabinet geologiczny,
liczący teraz przeszło ^25,000
okazów, będzie mógł być z po
czątkiem kwietnia otwartym i
dla szerszej publiczności.
Lwów.
„Ruś Czerwona" rozwodzi
się z lubością nad politykowa
niem akademików ruskich.
Młodzież akademicka ruska
we Lwowie poświęciła aż dwa
wieczory (19 i 20 grudnia) na
komersy natury politycznej,
gdzie miało przyjść do wspól
nego protestu przeciwko poli
tyce p. Romańczuka ze strony
zwolenników programu staro -
ruskiego i rusko-radykalnego.
Do ugody jednak nie przyszło;
partya staro-ruska nie mogła
się zgodzić na następujący
motyw, podany w proteście
przez radykalistów: „Program
p. Romańczuka jest czysto
klerykalny, a ster polityki od
daje w ręce książąt cerkwi i
stanu duchownego, który za
wsze był przeciwnikiem pra
wdziwego postępu i oświaty;
stanowisko swe wyzyskiwał w
interesie hierarchii." Natomiast
frakcya staro-ruska godziła się
najzupełniej na zarzut „serwi
lizmu," uczyniony na lwo
wskich komersach p. Romań
czukowi i towarzyszom.
Warszawa.
W naszym świecie litera
ckim p. Jankulio i jego sztab
cenzuralny rozwinął taką czyn
ność, że za najgorszych da
wniejszych czasów podobnego
ucisku drukowanego słowa nie
pamiętamy. Najprawniejsi
najdoświadczeósi redaktoro
wie, dokładnie obeznani z
praktyką cenzorów rosyjskich,
wobec tego, co się dziś dzie
je, załamują po prostu ręce i
nie wiedzą, co robić. — Po
dług pana Jankulio żadnej
Polski na świecie nigdy nie
było — więc co się tylko do
niej odnosi — cenzura nie
puszcza. Jeden też z naszych
literatów zapytał się p. Janku
lio, który pod względem towa
rzyskim jest bardzo uprzejmy
i grzeczny i pasyami lubi z
literami rozmawiać — zapytał
tedy pana prezesa cenzury:
„Więc ostatecznie, zkądże się
wzięliśmy, my Polacy na tym
bożym świecie?" Na to Jan
kulio odpowiedział, roześmia
wszy się na cały głos: „A
tego nie wiem, to już do mnie,
jako do prezesa cenzury, nie
należv."
Jeżyk polski w seminaryum w
Peplinie.
Do „Gazety Tor." piszą, że
w seminaryum peplidskiem
lekcyi języka polskiego udzie
la się obecnie tygodniowo trzy
lekcye. Lekcye te pobierają
klerycy pochodzenia niemie
ckiego „Elementarbuch der
polnischen Sprache von Pe
pliński". Klerycy narodowo
ści polskiej biorą udział tylko
w jednej z tych lekcyi. Robią
oni wypracowania polskie,
które potem na lekcyi czytają
i rozbierają. Na tem zasadza
się cała nauka języka polskie
go dla przyszłych naszych
księży. — W obec dzisiejszego
systemu szkolnego zapewne to
bardzo mało!
Narzędzia rzeźnickie
zupełnie nowe i najnowszego systemu
można w przeciągu trzech dni bardŹO
tanio naoyć. 21s-xci cd.