Dziennik Chicagoski. [volume], January 20, 1891, Page 2, Image 2

About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
DZIEJTCflK CMICAGOSKI
pismo polityczne, poświeć*** interesom Polaków
w Stanach Zjedn«cz*myeh Ameryki Półn.
Wychodzi codziennie z wyjątkiem nie
dziel i świąt uroczystych.
PRZEDPŁATA WTJTOSI:
rocznie $3.00;
miesięcznie $0.25;
Cena pojedynczego mucem lc.
Vv/" 3rd. a. xv cy:
Spółka Nakład. Wyiawn. Polsk.
w Chicago, Illinois.
Ks. J. Radziejewski, Prezes.
Ob. W. Jendrzejek, kasycr.
Ob. B. Klarkowski, sekretarz.
Ks. Fr. Gordon, zarządca.
Wszelkie listy i korespondencje
uprasza się przesyłać pod adresem:
Dziennik Chicagoski
141 & 148 W. Division st, Chicago, 111.
Wszelkie przesyłki pieniężne na
leży posyłać do zarządcy pod adre
sem:
Rey. Fr. Gordon
141 & 143 W. Division Street
Chicago, Ul.
Kwestya szkolna.
(Ciąg dalszy.)
Celem wykazania, dlaczego
jesteśmy przeciwni wzięciu u
działu w agitacyi obecnej cze
skiej, będziemy się starali wy
kazać, że
1) Szkoły publiczne wsku
tek systemu nauk w nich
wprowadzonego stoją w tym
kraju niżej od szkół parafial
nych i pod względem prakty
cznego i pod względem moral
nego kształcenia dzieci do nich
uczęszczających;
2) Obowiązkiem rodziców
dbałych o dobro dzieci jest
posyłać je do takich szkół,
które sa zdolne najlepiej je
wykształcić na dobrych oby
wateli kraju (amerykańskie
go), o zasadach moralnych
stałych i niewzruszonych, a
obok tego na ludzi prakty
cznych, umiejących sobie wy
robić stanowisko odpowiednie,
i na dobrych patryotów swej
własnej narodowości;
3) Jeżeli szkoły publiczne
nie zasługują na poparcie, to
też nie powinniśmy starać się
o to. by wprowadzono do nich
naukę języka polskiego;
4) Czesi pod tym względem
nie jako wzór tylko jako od
straszający przykład służyć
nam powinni;
5) Jeżeli pragniemy, ażeby
językowi niemieckiemu nie
udzielano szczególnych przy
wilejów, to prostą drogą, t. j.
drogą protestów łatwiej cel
osiągniemy, aniżeli drogą ubo
czną, jaką jest staranie się o
wprowadzenie do szkół pu
blicznych wykładu innych ję
ków.
Szkoły publiczne a szkoiy
parafialne.
Wykazywano niejednokro
tnie, iż szkoły parafialne kształ
cą o wiele lepiej od tutejszych
szkół publicznych: a wykazy
wano to nie gołosłownie, tyl
ko przykładami wziętemi z
życia, w wypadkach. wt któ
rych najłatwiej było porównać
takie kształcenie. Przykład
taki praktyczny, świeży, gd)ż
wypadek to który się zdarzył
z końcem zeszłego miesiąca
zaraz tu przytoczymy, a po
tem dopiero postaramy się
wytłómaczyć, ezem to się dzie
je. —
Przed kilku tygodniami w
Stanie New York, p. E. Dun
phy, poseł do kongresu ze 7go
okręgu wyborczego ogłosił, iż
ma do obsadzenia jedno miej
sce kadeta w akademii woj
skowej we West Point. Zgło
siło się 28 młodych ludzi, któ
rzy o to miejsce chcieli się
ubiegać. Musieli się poddać
najprzód oględzinom lekar
skim, a kiedy te wypadły po
myślnie, stawili się d. 29 gru
dnia przed komisyą egzami
nacyjną, która miała zbadać
ich uzdolnienie umysłowe.
• Komisya ta składała się
głównie z dwóch wice prezy
dentów szkół publicznych i z
jednego Brata zakonu Braci
Chrześcijańskich, który repre
zentował katolickie szkoły pa
rafialne w okręgu pana Dim
phy. Egzaminowano głównie
z następujących przedmiotów:
! Arytmetyka,,,Spelling'7 (syla
bizou anieangielskie), kaligra
fia, geografia, giamatyka. hi
story a Stanów Zjednoczonych,
' czytanie i opowiadanie an
gielskie. Jak wiadomo, kia
syfikacyą, czyli oznaczeiie po
j stępów, tutaj znaczą w ten
sposób, iż liczba 100 oznacza
stopień najlepszy, a każda niż
sza liczba stopniowo postęp
niższy. Otóż kiedy chłopców
przez cały dzień wymęczono,
ogłoszono rezultat taki:
1) Thos. F. Dwyer postęp
przeciętny najlepszy: 94;
Dalej następowali:
2) John J. Duell 91?
3) John Conway S6~
4) Jos. Fitzgerald 861
5) A. Sauci 85
o) E. Stewart84"
7) Peter Simcox 84*
8) Jas. Kilgore 84
9) Pat. Shea 83?
10) A. Mc Farland 82
i i t. d. Z chłopców powyżej
przytoczonych pierwsi czterej,
następnie siódmy i ósmy chło
pak ukończyli szkołę para
fialną św. Jako ba, piąty i
szósty, jakoteż dziewiąty i
dziesiąty szkołę publiczną.
Potem jeszcze następowało z
kolei trzech chłopaków (11,
12, i 13) ze szkoły św. Jakó*
ba, a dalej dopiero (od 14 do
28) sami chłopacy ze szkół
publicznych.
Oczywiście, że Thos. F.
Dwyer otrzymał miejsce.
Gdybyśmy pisali dzieło ob
| szerne, łatwoby nam przyszło
uagromadzić niezmiernie wiele
podobnych przykładów: tu na
j tym jednym najświeższym się
ograniczymy, i tyle jeszcze do
damy, że w ubiegłym roku
odbyło się j)ięć podobnych
egzaminów celem onsaazenia
miejsc kadetów we West Point,
i pięciu uczniów szkół para
fialnych odniosło zwycięstwo
nad uczniami szkół publi
cznych. To już nie wypadek,
— to dowód oczywisty.
Jeżelibyśmy jednak nawet
nie mieli podobnych przykła
dów praktycznych, t. j. gdyby
niebyło takich porównawczych
egzaminów, któreby dozwoliły
zbadać różnicę, to przypa
trzywszy się sposobowi nau
czania, systemowi nauk w
szkołach obu rodzajów, musie
libyśmy przyjść do przekona
nia, iż chłopak w szkole pa
rafialnej więcej się nauczy, niż
w publicznej. Przyjrzyjmy
się bowiem raz uważniej, jaki
jest
System nauk
w jednych, a jaki w drugich
szkołach. Trudno nam i nad
tem rozwodzić się obszerniej,
bo znów trzebaby chyba dzie
ło osobne napisać, ażeby do
kładnie systemy te opisać. Ale
wymienimy tu rzeczy powsze
chnie wiadome. Każdy wie,
że wszelkie szkoły należą do
jednego z trzech następujących
głównych podziałów: szkoły
elementarne, szkoły średnie i i
I szkoły wyższe. W Stanach
Zjednoczonych szkoły publi*
czne nie doszły jeszcze do tej
doskonałości, która jest pod
stawą wszelkiego kształcenia,
ażeby te trzy rodzaje szkół
taki dla siebie ułożyły pro
gram, by stały ze sobą w
związku najściślejszym- A
by dostać się do szkoły śre
dniej (college) nie potrzeba
się wykazać świadectwami ze
szkół niższych (grammar
schools): składa się tylko pe
wien egzamin, a kto kiedy
przysłuchał się takiemu egza
minowi, wie dobrze, że od eg
zaminowanego wymagają śmie
sznie mało, ażeby do kollegi
um się dostał. Chcąc się do
stać do szkoły wyższej (uni
wersytetu) również tylko eg
zamin potrzeba złożyć, który,
stosunkowo rzecz biorąc, jest
jeszcze łatwiejszy. Wiadomo
zaś całemu światu, nawet sa
mymże Amerykanom, iż stu
dy a odbyte w uniwersytetach
Stanów Zjednoczonych nie
mają żadnej prawie wartości,
jeżeli student sam bardzo pil
nie po za programem nauk
nie pracuje, lub studyów swo
ich w Europie nie uzupełni.
Gniewali się przed rokiem A
merykanie, że lekarzom, któ
rzy koiiezyli swe studya w Sta
nach Zjednoczonych, Niemcy
zamierzali zabronić praktyko
wać w Berlinie: ale gniewali
niesłusznie, bo wina to syste
mu uauk w tutejszych uniwer
i sytetach.
Inaczej dzieje się w szko
łach parafialnych. Z wyjąt
kami bardzo małymi są one
urządzone na wzór europej
skich wzorowych zakładów
naukowych: elementarne szko
ły na wzór szkół normalnych
i elementarnych, kollegia na
wzór szkół gimnazyalnych, a
uniwersytety na wzór uniwer
! sytetów europejskich. Już to
samo stawia je bez porówna
nia wyżej od szkół publi
cznych. A jeżeli jeszcze wglą
du iemy szczegółowo w plau
nauk, przekonamy się, ogól
nie mówiąc, że w publicznych
szkołach jakichkolwiek wy
kształcony młodzieniec uczył
się wprawdzie arytmetyki,
czytania i pisania i t. p., ale
z innych nauk, jak np. z geo
grafii, historyi, i t. p. zna tyl
ko sprawy tyczące się Stanów
Zjednoczonych, a nie ma pra
wie pojęcia, lub jeśli je ma, to
wielce niedokładne, o historyi
powszechnej, o geografii
wszystkich części świata i t. p.
Nie otrzymuje przeto wykształ
cenią wszechstronnego.
Książki szkolne są bardzo
piękne, przyznajemy, zwła
szcza w sokołach elementar
nych ; ale treść ich — próżnia
straszliwa. Dla porównania,
wrócimy do tego przedmiotu
kiedyś jeszcze i wykażemy, iż
np. taka czytańka dla szkoły
publicznej ułożona, chociaż
zaleca się obrazkami, nie zdol
ną jest pobudzić chłopaka do
głębszego zastanawiania się,
myślenia, zyskania podstaw i
zamiłowania do różnych gałę
zi nauk, jak to czynią zaba
wką prawie najelementarniej
sze czy tanki używane w szko
łach parafialnych.
Zadaniem szkoły, obok
praktycznego kształcenia, po
winno być dalej wyrobienie w
młodzieży
zasad moralnych.
Ktoż, jeśli nie nauczyciele,
i ma za zadanie pouczyć mło
dzieńca, 'co jest dobrem, a co
złem, — któż, jeżeli nie nau
czyciele, mają wszczepić w
młodociane umysły owe zasa
dy, które z dziecka kiedyś
mają uczynić męża zasługują
cego na szacunek, prawego
obywatela, dobrego patryotę
(choćby tyj ko amerykańskie
go), zacnego człowieka? A
czy mogą to uczynić nauczy
ciele szkół publicznych? Nie
tylko nie mogą, ale nawet im
nie wolno tego uczynić. Im
nie wolno dziecku powiedzieć:
„słuchaj, jest Bóg, który cię
widzi, choć jesteś ukryty przed
kaźdem okiem ludzkiem; nie
czyń więc tego, bo On cię u
karze, choćbyś uszedł ludzkiej
sprawiedliwości: to jest grze
chem, owo zaś cnotą miłą Bo
gu i chociażby cnota tobie
materyalnej nie przyniosła ko
rzyści, znajdzie ona nagrodę w
niebie." Nie, im tego mówić
Die wolno; co najwyżej wolno
im powiedzieć: nie czyń tego,
bo cię za to zamkną do wię
zienia, czyń owo, bo to ci ko
rzyść przyniesie. I jaki sku
tek takich nauk? Wyrabia
się samolubstwo, zręczność w
omijaniu ludzkiej sprawiedli
wości, wyrabiają się u jednych,
którzy mają środki po temu,
zasady monopolistów, u dru
gich zaś, którzy nie mają
środków, zasady nihilistyczne.
Nihilistyczne powtarzamy, bo
są one w całem tego słowa
znaczeniu nihilistyczne: nie
uznają ani Boga, ani praw
ludzkich, ani ojczyzny, ani
moralności — nihil — nic —
oprócz własnego ja.
Czyż tak nie jest? Wglą
dnijmy głębiej w to życie tu
tejsze, przypatrzmy się tym
wychowańcom szkół publi
cznych, zajrzyjmy za kulisy
całej polityki tutejszej, wszyst
kich machinacyj tak kapita
listów z jednej strony, jak de
magogów odziewających się
w płaszczyk filantropii z dru
giej strony: czy znajdziemy
tam prawe zasady, moralność,
patryutyzm ?
O, nie mówicie nam, że
przecież są także wychowańcy
szkół publicznych, którzy są
prawymi obywatelami, męża
mi szacunku godnymi, dobry
mi patryotami: my wiemy,
że są tacy, ale sądźcie cały
ogół, z którego owe jednostki
są tylko wyjątkami przez
szczęśliwsze waruDki życia
weszłymi na prawą drogę —
tak jak wyjątkami są ludzie
bez zasad, którzy pobrali głę
bokie nauki prawdziwej mo
ralności. Jeżeli ogół, nie je
dnostki weźmiecie na uwagę,
to musicie przyjść dó przeko
nania, że szkoły publiczne
przyczyniają się do wytwa
rzania idei nihilistycznych, a
szkoły parafialne do budzenia
i krzewienia prawdziwych za
sad moralności, na których i
patryotyzm (także czysto ame
rykański) się opiera.
Wiemy, co z goryczą nieje
• den pomyśli, czytając ustęp •
powyższy. Do głowy i ' na
usta sarkastycznie skrzywione
wcisną się wyrazy:
„Rządy księże".
Tak, szkoły parafialne są
pod rządami księży w Stanach
Zjednoczonych. Religii w nich
uczą. Moralności w nich uczą.
A obok tego kształcą winnych
przedmiotach praktycznych le
piej niż szkoły publiczne.'
Czyż nie wdzięczność się za
to księżom należy? Czy nie
zasługują przynajmniej na u
znanie za trudy poniesione w
tym kierunku? A któż tru
dów tych nie uzna, jeżeli ca
' łemu ich postępowaniu pilniej
się przypatrzy? Ileż to ofiar,
ile poświęcenia, ile narażenia
się na zawiść, złe języki, o
szczer8twa, oskarżenia o wy
zyskiwanie it. d. i t. d. ich
to kosztuje! Pieniądze na tem
robią, mówicie? Wejrzyjmy
w rachunki szkolne, ale raz
na seryo wejrzyjmy i nie wo
jujmy gołem słowem, a prze
konamy się, jakie zyski one
mają — z kieszeni, gdy szkołę
parafialną prowadzą.
Gdyby nie księża, to któż
tutaj mógłby założyć szkoły
prywatne na wzór europej
skich? Ludzi z wyższem wy
kształceniem, którzyby chcieli
i umieli temu się poświęcić, nie
ma wcale, albo ich jest znika
jąca garstka. Rząd na zało
żenie szkół takich grosza nie
da. I tak wprowadzenie szkół
takich zbawiennych, konie
cznie w oczach myślącego po
trzebnych, chociażby wielkie
mi ofiarami miało się je oku
pić, jest obowiązkiem iście
misyonarskim, a misyonarza
mi nikt inny nie zechce, nie
może być, jak tylko księża w
tym właśnie wypadku, t. j. w
kwestyi szkolnej.
Zarzut inny może nas tu
spotkać jeszcze. Mówią nie
którzy: uznajemy niektóre
szkoły parafialne, zwłaszcza a
mery kańskie lub irlandzkie, za
prowadzone dobrze, może na
wet lepiej niż szkoły publi
czne, ale w nich uczą wszyst
kiego po angielsku i kształcą
odpowiednio do potrzeb tego
kraju; natomiast nie kształcą
dostatecznie w angielskim ję
zyku
Szkoły polskie parafialne
i dlatego, chcąc wykształcić
dziecko odpowiednio do po
trzeb kraju, wojimy posłać je
do szkoły publicznej: religii
przecież, moralności, a i języka
polskiego nauczy się dziecko
w domu: to do szkoły nie na
leży! Zresztą właśnie staramy
się, by i język polski do szkół
publicznych wprowadzono, po
zostaje do uczenia w domu i w
kościele nauka religii
Takie twierdzenie jest naj
przód samo w sobie albo kłam
stwem złą wolą wywołanem,
albo spowodowanem tylko nie
znajomością rzeczy, a powtóre
jest z gruntu fałszywem, nie
bezpiecznem i często wprost
zbrodniczem w obec dzieci.
(C. d. n.)
POLACY I CHICAGO.
W kwestyi szkolnej.
(Korespondencya.)
Ruch, jaki się objawił po
między narodowcami czeskimi,
popierają narodowcy polscy w
Chicago.
Nie zastanowili się zapewne,
że ten ruch mianowicie dla nas
Polaków jest:
1) niepolityczny,
2) nienarodowy,
3) niebezpieczny,
4) niekatolicki,
5) nieobywatelski,
a więc, albo zły, albo nierozu
mny.
1. Niepolityczny, bo nas
naraża w obec obywateli nie
mieckich, wkracza w ich poli
tykę narodową, pała niewła
ściwą zazdrością, podczas gdy
bardzo wielu naszych rodaków
są zależni od obywateli niemiec
kich pod wielu względami tak
w polityce, jak w zarobieniu
na kawałek chleba. Czy chce
cie, aby Niemcy wyrzucali Po
laków z roboty i z biznesu i
z miejsc ciężkiemi wysileniami
zdobytych? Chcecie retaliacyi
czyli odwetu, t. j. wywołania
ruchu antipolskiego....
2. Jest nienarodowy, bo w
wysokim stopniu niepatryoty
czny.
Obecnie polskie dzieci
są skoncentrowane i odoso
bnione same w sobie po szko
łach parafialnych polskich, w
tych ogniskach, gdzie światło
i ciepło polskie ich ogrzewa, a
jeszcze to nie zawsze im wy
starczano są otoczone żywioła
mi obcemi w około.
Kuch zaś ten chce ich roz
proszyć na wiele szkół oso- /
bnych, gdzie wprost zmięszane
zostaną z Niemcami, Czecha
mi, Szwedami, żydami, ect.
3. Jest niebezpieczny, bo
naraża wprost dzieci polskie na
t utratę pojęć i cnót chrześcijań
skich, i całej chrześcijańskiej
moialności, ponieważ szkoły
publiczne są całkowicie bezwy
znaniowe. Nie mogą nauczać
moralności chrześcijańskiej i
nie biorą na siebie żadnej od
powiedzialności za wychowa
nie i wykształcenie serca i u
mysłu w duchu zasad i moral
ności wyznawanej przez jego
rodziców.
Stąd Polacy tak wychowani
zaczną się przyj az'nić z bezwy
znaniowcami i obejdą się bsz
sakramentów i przykazań Bo
skich, kościelnych, etc.
Zaiste dzieci żydów, anar
chistów i t. d. nie są całkowi-^
cie pożądanemi przez rodziców
polskich towarzyszami dla ich
dzieci.
4. Jest niekatolicki, dlate
go też ani my, ani Irlandczycy
katolicy nie posyłają swoich
dzieci do takich szkół bezwy
znaniowych, ale budują i u
trzymują osobne, swoje szkoły,
z jak największemi wysilenia
mi. Czyż więc my Polacy, któ
rych bracia na torturach mo
skiewskich giną śmiercią mę
czeńską, my! mamy być pierw
szymi do zrobienia tego obrzy
dliwego skandalu? Stać się
pośmiewiskiem innych katoli%L
ckich narodów: że tam w kra
ju narażamy się na męki za
wiarę świętą ojców naszych, a
tutaj sami dzieci nasze dobro
wolnie wystawiamy na utratę
tejże wiary i zasad rzymsko
katolickich ?
5. Jest nieobywatelski, bo
rzeczy tak poważne niepowin
ny się robić po za plecami ro~
dziców i na jakichś tain mee-ii
tyngach towarzystw pojedyń
czych być decydowane przy
wieczornem piwku i przez
tego rodzaju petycye, ponie
waż żadne towarzystwo nie ma
prawa decydować przez swoje
w tym razie bardzo mizerne
quorum o rzeczach tyczących
się religii i stosunku dzieci do
ich rodziców. Takie towary^1
stwa to są łapki na łatwowier
nych, a takie podpisywania
tego rodzaju petycyj to zdrada
zaufania publicznego.
A więc cały ten ruch albo
jest zły, albo nierozumny?
Lecz w odpowiedzi wypada,
że jest i jednym i drugim.
Jest złym i pełnym złej wo
li w przywódzcach i promoto
rach tego ruchu. I dlatego ro
bią go *pokątnie a nie publi