Dziennik Chicagoski. [volume], May 23, 1891, Image 2

About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
DZIENNIK CHICAGOSKI
jiemo polityczne, poswiącone Interesom Polaków
w Sianach Zjednoczonych Ameryki Półn.
Wychodzi codziennie z wyjątkiem nie
dziel i świąt uroczystych.
Za ogłoszenia i za artykuły pod na
główki m „nadesłane" Redakcya „Dzien
nika Chicagoskiego'* nie bierze odpowie
dzialności.
PRZEDPŁATA WYNOSI:
rocznie $3.00;
miesięcznie f0.25;
Cena pojedynczego numeru lc.
W 3rćLa.wc3r:
Spółka Nakład. Wydawn. Polsk.
w Chicago, Illinois.
Ks. J. Radziejewski, Prezes.
Ob. W. Jendrzejek, kasyer.
Ob. B. Klarkowski, sekretarz.
Ks. Fr. Gordon, zarządca.
Wszelkie listy i korespondencje
uprasza się przesyłać pod adresem:
Dziennik Chicagoski
141 & 143 W. Division st., Chicago, 111.
Wszelkie przesyłki pieniężne na
leży posyłać do zarządcy pod adre
sem:
Rey. Fr. Gordon
141 & 143 W. Division Street
Chicago, Ul.
Obchody stuletniej ro
cznicy w Europie.
3 Maj we Lwowie.
(Ciąg dalszy.)
Ostatnią część pochodu o
twierał Zbór izraelicki, za któ
rym szli bardzo liczni członko
wie żydowskiego stowarzysze
nia rzemieślników „Jad Cha
rusim", deputacya Towarzy
stwa „Shomer Israel", wreszcie
stowarzyszenia przemysłowe
krawców, bednarzy, szewców,
siodlarzy, malarzy i lakierni
ków, kelnerów, kowali, stola
rzy, piekarzy, ślusarzy zło
tników z cechowymi sztanda
rami.
Ogodz. 9. pochód wkroczył
do świątyni. Honorowe miejsca
w presbiteryum zajęli: marsza
łek ks. Sanguszko i Wydział
krajowy, posłowie do sejmu i
Rady państwa, dygnitarze
władz i senat politechnik, pre
zydium komitetu krajowego,
lwowska Rada miejska i towa
rzystwo strzeleckie. W nawie
zasiedli łauki: Członkowie
lwowskiej Rady powiatowej,
Towarzystwo gospodarcze, u
rzędnicy zakładu im. Ossoliń
skich, Towarzystwo kredytowe
ziemskie* Izba adwokatów,
Izba notarialna, Izba handlo
wa i Izba rękodzielnicza. Po
między ławkami stanęli wło
ścianie.
Mszę celebrował ks. infułat
Zabłocki, gdyż ani arcb. Mo
rawski ani bp. Puzyna z po
wodu choroby nie mogli wziąć
udziału w uroczystości. W
czasie nabożeństwa, chór „Lu
tni" pod kierownictwem Hen
ryka Jareckiego wykonał mszę
Kurpińskiego.
Kazanie miał ks. Kamiński.
Słowami ewangielii: „Ten jest
dzień, który uczynił Pan, ra
dujmy się i weselmy w nim,"
rozpoczął je i podniósł moralną
łączność między rocznicą kon
stytucyi majowej, świętem
Znalezienia krzyża Św. i uro
czystością Bogarodzicy Królo
wej Polski, które w tym roku
w jednym dniu się zeszły, na
stępnie udowadniał, że patry
otyzm i praca nad odrodzeniem
Polski mogą wydać owoce,
tylko gdy będą prowadzone w
duchu katolickim.
Młodzież lwowska wystąpiła
z sztandarem, który otrzymała
w darze od pań naszych. Pię
kny sztandar ten jest uszyty z
ciężkiego amarantowego ada
maszku, na którym wyszyty
jest srebrny orzeł z napisem.
„Wzleć biały orlę wzleć." Dru
ga strona sztandaru, podbita
białym atłasem nosi wyszyte
złotem godło krzyża i słowa:
„Boże zbaw Polskę."
Dla upamiętnienia chwili
100 rocznicy: konstytucyi 3
maja sztandar ten zostanie we
środę ofiarowany muzeum im.
Ossolińskich wraz z pergami
nowym dyplomem, rozpoczy
nającym się od słów „My mło
dzież polskau...., w którym
jest zawarty akt darowizny i
wzmianka o powodach jej.
W tym samym czasie odpra
wione zostały nabożeństwa i
we wszystkich innych kościo
łach. Najgłębsze wrażenie
wywarło nabożeństwo w ko
ściele ormiańskim. Tu bowiem
w pięknie przyozdobionej ka
tedrze celebrował mszę św. sam
ks. arcybiskup Issakowicz, któ
| rema, nie tak, jak ks. Moraw
skiemu i Puzynie, zdrowie po
zwoliło nie usunąć się od uro
czystości. Patryotyczne kazanie
ks. dr. Siemieńskiego, i piękne
śpiewy dopełniły podniosłego
wrażenia. Śpiewami, złożonemi
z utworów Moniuszki, Troschla
i Rossiniego kierował dyrektor
p. Wszelaczyński, a brali w
nich udział pani Listowska
Marya, dr. Kicki i p. Alfred
Melbachowski.
Równocześnie odprawione
zostało uroczyste nabożeństwo
w tempi u postępowej gminy
izraelickiej na Żółkiewskiem,
w którein wzięli udział zbór
izraelicki, „Jad Charuzim",
izraeliccy członkowie rady
miejskiej i izby handlowej i i.
Podczas nabożeństwa rozdano
uczestnikom przedruk broszu
ry, zawierającej hymn dzięk
czynny, śpiewany przez żydów
polskich we wszystkich syna
gogach rzeczypospolitej pol
skiej na dniu 3 maja 1792, jako
pierwszej rocznicy uchwalenia
wiekopomnej konstytucyi 3
maja. Hymn ten drukowany
jest w czterech językach: he
brajskim, polskim, niemieckim
i francuskim, a wj dostano go
z biblioteki Wróblewskiej, bę
dącej własnością Stanisława
hr. Tarnowskiego ze Śniatyn
ki, który wypożyczył broszurę
dla uskutecznienia przedruku.
Pochód na ulice Trzeciego Maja.
W miarę jak nabożeństwa
dobiegały końca tłumy dą
żyły na ulicę Trzeciego maja.
Po skończonem nabożeństwie
w archikatedrze rz. kat. pochód
z uderzeniem godz. 12 wyru
szył w porządku tym samym,
w jakim przybył był do ko
ścioła i ulicami Karola Lu
dwika, Jagiellońską, wkroczył
na ul. 3 Maja.
Ulice te, któremi pochód
przechodził, otaczały wszędzie
zwarte szeregi publiczności
przypatrującej się pochodowi,
który robił zaiste imponujące
wrażenie.
Przed łukiem tryumfalnym,
który wieńcem otoczyli ucznio
wie szkół miejskich ludowych,
oczekiwała na pochód Harmo
nia i witała przybywających
melodyami narodowemi.
Zwolna, gdy pochód cały już
przybył przed łuk tryumfalny
i wszystkie jego grupy przede
filowały przed apoteozą kon
stytucji, zaczęto się rozchodzić.
Jak dotąd wszystko, tak i ro
zejście odbyło się w najwięk
szym porządku, pomimo tylu
tysięcznych tłumów.
Wiersz Kornela Ujejskiego.
O dniu uroczystej sławy
I budzącej się otuchy,
Dniu, w którym zwiedzają duchy
Dawne ojczyste dzierżawy —
Strać nam z dusz zwątpibnia kamień
Na białą jutrznię nam zamień
Długą — czarną — noc.
W tobie moc
W tobie ukrytych promieni włócznie..
O! lećcie zwiastuune gońce,
I niech wasz rzut nie spocznie,
Aż wstanie słońce!
*
* *
Lekarze naszych dusz, narodu opie
[kuni,
Zejdźcie z tych szczytów,
Gdzie nie ma żadnych burz, gdzie
[świetli się pogoda
vV ciszy błękitów.
Pola orężnych walk, stolice waszej
[chwały,
Obrad siedziby:
Ścieżki tułaczych mąk, podszubitni
[czne groby,
Kopalni szyby.
Gdzie wsiąkła wasza krew, tryumfów
[biły dzwony,
Sięgały prawa,
Gdzie później drżał wasz jęk, przed
[zgon a skąd modlitwa
Szła w niebo łzawa;
To wszystko zwiedźcie dziś, uczucia
[swe sprawdźcie.
Do jednej treści,
I wlejcie nam do st-rc, dla martwych
[ten ożywczy
Kordyał boleści!
Bo w roju różnych klęsk zabójczą
[tylko jest
Hańba niewoli,
I już ten nic nie wart, w zatratę pój
dzie wnet,
Kto ją przeboli!
Synowie stu pokoleń
Wielkiej przyszłości dziedzice,
Z nędz mnogich do wyzwoleń,
W sobie znajdziecie skarbnicę.
Boga na pomoc weźcie
Ducha podnieście!
Co stracone do zdobycia!
Ale oprócz łaski nieba
Wiary trzeba!
Pracy — spójni — walki — życia!
Nie trwóżcie się tajnią losu:
W burzach, co świat odradzają
Pognębieni zwyciężają —
Pysznym strata, małym zysk.
Z przedwiecznego idzie głosu
Słowo: Stań się.... Grzmot i błysk —
I światłość wstaje z chaosu!
(Dokończenie nastąpi.)
Z Warszawy
piszą do „Dziennika Poznań
skiego" dnia 4go maja.
A zatem odbyły się wczoraj
zapowiedziane od kilku tygo
dni manifestacye. Będę się
starał opisać wam je jak naj
dokładniej, bo prawie wszę
dzie znalazłem się przypad
kiem obecnym, chociaż z góry
zaznaczam, że nie jako mani
festant, lecz jako wasz spra
wozdawca. Uważałem sobie
za obowiązek sprawdzić, o ile
możności, wszystko na miej
scu.
Ci, co zamierzali, pomimo
odradzania ludzi poważniej
szych, demonstracyami, zama
nifestować swój patryolyzm w
dniu setnej rocznicy Konsty
tucyi Trzeciego Maja, wydali
hasło, aby zebrać się jak naj
liczniej w kościele farnym, a
później w ogrodzie botani
cznym, gdzie się znajdują
szczątki kaplicy, postawionej
na pamiątkę Konstytucyi Trze
ciego Maja. Liczba osób
zgromadzonych na sumie u
fary, nie przechodziła zwykłej
normy niedzielnych uczestni
ków nabożeństwa. Spostrze
żono atoli pomiędzy obecnymi
wielu studentów, którzy nie
należą zresztą do pilnych fre
kwentantów nabożeństw ko
ścielnych.
Po nabożeństwie wyruszyło
około 60 studentów przez Kra
kowskie Przedmieście, Nowy
Świat i Aleje Ujazdowskie, a
więc przez główne ulice i zara
zem najkrótszą drogą do o
grodu botanicznego. Ulice
były niezwykle puste, bo pra
wie wszyscy mieszkańcy, na
leżący do klas zamożniejszych,
jL^OTuścili wcale mieszkaj
Studenci szli gromadą, ale
nie zbyt gęsto i ściśnięci. Na
ulicach* wojska nie było, a
chociaż oberpolicmajster w
ostatnich dziesięciu dniach
dwukrotnie ogłaszał, iż nie
wolno zbierać się na ulicy w
większej liczbie, ponieważ ruch
na tem cierpi, policya pochodo
wi studentów, do którego się
zresztą nikt z publiczności nie
przyłączył, żadnych przeszkód
nie stawiała.
Studenci tedy poszli do
ogrodu botanicznego, z odkry
temi głowami obeszli naokoło
szczątki kapliczki i powrócili
przez aleje Ujazdowskie do
placu Trzech Krzyży, na któ
rym rozeszli się w różne stro
ny
Zaznaczyć warto, że coro
cznie w dniu 3 maja około
szczątków kaplicy w ogrodzie
botanicznym stoi warta, (oczy
wiście nie dla oddania honoru
miejscu pamiątkowemu), zło
żona z trzech żandarmów.
Wczoraj patrolował tam tylko
1 pol icy ant.
Wiedziano o tem, że nad
wieczorem ma znowu wiele
osób przybyć do ogrodu bota
nicznego. Jakoż istotnie oko
ło godziny pół do 7 nagle do
syć gęsty tłum zebrał się w
alei Ujazdowskiej, około o
grodu botanicznego. Wszyscy
jednakże zachowywali się spo
kojnie i przez policyą, już co
kolwiek liczniej zebraną, wca
le nie byli nagabywani. Pu
bliczność, złożona z kilkuset
osób, weszła parami do bota
nicznego ogrodu, gdzie tym
czasem przybył także, miano
wany onegdaj jenerałem, ober
policmajster Kleigels w asy
stencyi jednego komisarza po
licyi. — I tu publiczność za
chowy wała się zresztą zupełnie
spokojnie; tylko wszyscy prze
chodząc około szczątków ka
plicy zdejmowali czapki i ka
pelusze. To też p. Kleigels,
którego znające go osoby na
wet witały, niemej tej demon -
stracyi przypatrywał się zu
pełnie spokojnie, odzywając
się tylko od czasu do czasu:
razajdites gospoda (rozejdźcie
się panowie). Do większej
grapy, przechodzącej razem,
miał tylko powiedzieć: Gospo
da, eta progulha dla was weś
ma nieudobna (panowie, ten
spacer dla was niestosowny).
Po godzinie wpół do 8 pu
bliczność opuściła ogród Bo
taniczny i tłumnie zaczęła wra
cać ku miastu. Prawda, że co
niedzielę, gdy dzieli jest po
godny, liczne tłumy zalegają
aleję Ujazdowską, Nowy Świat
i Krakowskie Przedmieście.
"Wczoraj było stosunkowo pu
sto na tych ulicach, a więc
tłum, ciągnący już zwartym
pochodem do ogrodu Botani
cznego, tem bardziej się od
znaczał. I tu jednakże poli
cya żadnych nie stawiała prze
szkód, a wojska na ulicy nie
było widać, chociaż liczba
uczestników pochodu docho
dziła może tysiąca, później
nawet dwóch tysięcy osób.
Gdy pochód zbliżył się do
zamku królewskiego (w któ
rym, jak wiadomo, mieszka
jenerał Hurko), z zamku wy
szedł znów oberpolicmajster
Kleigels, któiy widocznie po
dążył tam z Botanicznego
ogrodu, w asystencyi jednego
komisarza i stanąwszy przed
tymi, którzy stanowili czoło
pochodu, zapytał, czego chcą.
Grdy nie było żadnej odpowie
dzi, zawołał głośno po rosyj
sku, wzywając do rozejścia się
w różne strony i ostrzegając,
że w zamku jest wojsko.
Istotnie w jednej chwili
tłum się rozdzielił, tak, iż po
zostały tylko grupy, spaceru
jące po ulicy, które rozeszły
się w różne ulice, przytykające
do zamku.
Sądziłem, że na tem zakoń
czyła się manifestącya; uda
łem się więc do domu, aby na
tychmiast wam zdać z niej
sprawę, gdy po godzinie lOtej
wpadł do mnie znajomy z
wiadomością, że na placu Sa
skim i Teatralnym jest pełno
wojska, że kozacy rozpędzają
tłumy nahajkami, a w ogrodzie
Saskim odbywają się liczne
aresztowania. — Udałem się
więc na miejsce, aby się nao
cznie przekonać o tem, co się
dzieje. Na placu Saskim woj
ska już nie zastałem, ale z
opowiadań wnioskuję, że pe
wna część osób, które znajdo
wały się w pochodzie do zam
ku królewskiego, zwróciła się
ku placowi Saskiemu, a może i
ku ogrodowi.
Ponieważ policya była prze
konaną, że osławionemu po
mnikowi na placu Saskim
grozi niebezpieczeństwo, więc
zdaje się, że tam istotnie ze
brano cokolwiek wojska. Do
kładnych szczegółów, co się
tam działo, atoli w tej chwili
wam jeszcze podać niemogę.
Faktem jest, że około godziny
10 kozacy istotnie weszli do
akcyi, że zamknięto ogród Sa
ski, do którego weszła pewna
liczba osób, uczestniczących w
pochodzie i że do godziny 11
policya w połączeniu zżandar
meryą przedsięwzięła bardzo
dużo aresztowań. Na własne
oczy widziałem dwie partye
aresztowanych, prowadzone
przez policyą. Mogło ich być
około 30. Z innych stron sły
szę, że ma być aresztowanych
około 100 osób, jeszcze inni
podają liczbę aresztowanych
na kilkaset. Faktem jest, że
policya aresztowała bardzo
wielu studentów, ale nie z po
chodu, ani na ulicy — lecz
dzisiejszej nocy, gdy wracali
do domu. Mam do tej pory
już wiadomość, zupełnie auten
tyczną, o trzech podobnych wy
padkach.
W ogóle przyznać trzeba, że
manifestanci zachowywali się
poważnie i spokojnie; były
chwile, naprzykład w ogrodzie
botanicznym, w których na
strój był bardzo uroczysty. Ale
z drugiej strony i policyi nie
można odmówić taktn. Chociaż
7000 wojska było przygoto
wanych i czekało tylko rozka
zu, aby wystąpić na ulicę,
zrobiono bardzo mądrze, nie
pokazując go wcale. Policyi
było o mało co więcej jakzwy
kle na ulicach — manifestują
cych nie zaczepiano, a areszto
wania przedsięwzięto dopiero
późnym wieczorem. Pomiędzy
aresztowanymi mają się znaj
dować studenci Rosy anie.
Jednę nietaktowność popeł
niła dziś policya. Gdy rano,
na majowem nabożeństwie za
intonowano suplikacye, obecny
policyant zaczął wołać: „nie
Izid" (nie wolno). Wtedy
ksiądz od ołtarza obrócił się,
dając znak, aby nie śpiewano
dalej i zaintonował wtedy*:
„Gwiazdo morza."
Ograniczam się dziś na tych
d alsze szczegóły prześlę Das tę*
pną pocztą.
»>ii»
WIADOMOŚCI MIEJSCOWE.
W sprawie wystawy.
Dyrektor generalny wysta
wy Davi9 ułożył i wydał prze
pisy dla wystawców zagra
nicznych stosownie do uchwa
ły kongresu z 25 kwietnia
1890, i z polecenia komisyi
wystawowej.
Przepisy te podamy w do
8łownem tłómaczeniu w nu
merze Poniedziałkowym, pe
wni, że mogą się przydać wie
lu z naszych Czytelników,
zwłaszcza w Europie.
W Niemczech, Austryi,Hol
landyi i Szwecyi zajmują się
żywo wystawą i dzienniki w
owych państwach częste za
wierają opisy o mieście Chica
go i o projekcie wystawy.
Komisarz dla Indyj Zacho
dnich, Fred. A. Ober, donosi,
że i tam agitacya żywo się pro
wadzi.
Poseł amerykański w Bom
bay w Indyach Wschodnich,
Henry Ballantine, przybył
wczoraj i radził panu Daviso
wi, by aranżowano wystawę
wschodnią, i ażeby wysłać ko
goś do Indyj Wschudnich, któ
ryby był zaopatrzony w dosta
teczne środki pieniężne do agi
towania. Wystawa indyjska
z wielbłądami, zaprzęgami ba
wolemi, pogromcami wężów, i
t. p. byłaby wielce zajmującą.
Z Chicago do Anglii.
W kołach marynarki zajmu
ją się wielce planem utworze
nia komunikacyi okrętowej
pomiędzy Chicago a Milford
Haven na wybrzeża południo
wej Walii, celem przewożenia
towarów. Myśl tę powziął pe
wien syndykat angielski, któ
ry nosi nazwę „Atlantic and
Great Lakes Navigation and
Trading Syndicate". Od ki|
ku dni w Chiago znajduje się
wysłannnik tego syndykatu,
ażeby agitować pomiędzy tu
tejszymi właścicielami okrę
tów, jakoteź właścicielami rze
zalni i t. p. Zamiarem syn
dykatu jest utworzyć akcyjne
towarzystwo z kapitałem za
kładowym wynoszącym milion
funtów sterlingów lub 5 milio
nów dolarów, a następnie wy
budować 10 okrętów przezna
czonych do tej komunikacyi.
Z tych akcyj około piąta część
ma w Ameryce znaleść odbior
ców, reszta w Anglii. Liczą
na współudział tutejszych wła
ścicieli rzezalni, którym przy
zna się o wiele tańsze ceny
transportu, niż je dotychczas
opłacają.
Parowce muszą tak być o
czy wiście budowane, by mo
gły przejeżdżać przez kanał
Welland i św. Wawrzyńca.
Pięć z nich ma kursować w zi
mie między Anglią a Portland,
Me., podczas gdy reszta prze
zimuje tu, albo w innych por
tach. Okręty będą urządzo
ne odpowiednio, by mogły
mięso przewozić, t. j. będą za
opatrzone w stosowne lodo
wnie.
Odległość od Chicago do
Milford Haven via Montreal i
Kingston, wynosi 4420 mil i
sądzą, że okręty będą mogły
odbyć tę podróż, wliczając
przestanki w Toronto, Cleve
land, * Toledo, Detroit i Mil
waukee w 15 do 16 dniaeh.
Dobry połów.
We środę rano detektyw