Dziennik Chicagoski. [volume], September 08, 1905, Page 5, Image 5

About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

                
SĘ&ERYNA DUCHIŃŚKA.
Seweryna z Zochowskich Du
chińska, o kłófej zgonie donieśii
śmy.w krótkiej zaledwie wimian
ce, należała do najad^lniSiijsaych
autorek naszych starszego poko
lenia i była niewątpliwie jedną z
najszlachetniejszych postaci, ja
kiem! naród nasz wśród kobiet po"
cieszyć się może.
Urodzona w roku 1825 na Ma
zowszu, w Koszajcu, nauki ukoń
czyła w słynnym pensyonacie
p. Wilczyńskiej Warszawie,
Wyszedłszy w bardzo młodym
wieku za mąż, za obywatela ziem
skiego Tomasza Pruszaka, poczę
ła pracować na niwie literackiej,
pisząc prozą i wierszem. Pierwsze
próby jej pióra okazywały już
niepośledni tzlent, Poświęciwszy
się studyom pisarzy z czasów Zy
gmuntowskich, przejęła od nich
styl jasny i barwny, język bogaty
i pełen życia. Pierwsze utwory
drukowała w roku 1848 w Albu
mie Literackim, dalsze w Biblio
tece Warszawskiej. Obok pisywa
nia powieści, gawęd i poematów,
zajmowała- się śp. Seweryna stu
dyami nad ówczesną literaturą
polską i ogólną, podejmując się
również przekładów wielu dzieł i
pożytecznych i nauczających. Z
większych utworów wymienić na
leży jej poemat p. t. "Sebastyan
Klonowicz" i 2 tomowe "Gawędy
i powieści''.
W roku 1856 objęła Seweryna
Duchińska, wówczas jeszcze Pru
szakowa, redakcyę Rozrywek dla
młodocianego .wieku, których ca
łość obejmuje 15 tomów. W pi
śmie tem, wydawanem w War
szawie, ogłaszała mnóstwo drob
nych prac, któremi wzbogaciła
literaturę dla młodzieży, prowa
dząc dalej dzieło Klementyny z
Tańskich.
W roku #864 poślubiła w Pary
żu historyka Franciszka Duchiń
skiego, przenosząc się na stały po
byt do Paryża. Tam zajęła się głó
wnie przekładami z języków ob
cych : francuskiego, hiszpańskiego
i węgierskiego, a te jej przekłady,
mianowicie "Cyda" i "Pieśni o
Rolandzie* należy do najudatniej
szych w naszej literaturze. Pisy
wała też prawie do ostatnich lat
korespondeneye literackie do roz
maitych czasopism. Cenne są tak
że jej szkice fcterackie o "Kazi
mierzu Brodzińskim", o "Bohda
nie Zaleskim", "Wspomnienia z
^>cia Maryi z ks. Czartoyskich
ks. Wirtemberskiej". Ostatnią jej
pracą poetycką były "śluby Jana
Kazimierza'*, które prześliczną
muzyką ilustrował dyrektor kon
serwatoryum lwowskiego p, M.
Sołtys, , *
W roku 1897 obchodziła kolo
nia pot«ka w Paryżu bardzo uro
czyście, jubileusz jej 50 letniej
pracy literackiej. Wszystkie in
stytucye polskie w Paryżu wzięły
w nim fremialny udział, w gorą
cych przemówieniach i licznie
złożonych wieńcach dając wyraz
tej czci, jaką otaczała cała Pol
ska zasłużoną jubilatkę.
Cześć Jej pamięci I
STYKA OJCIEC I SYN W
PARYŻU.
W paryskiem wydaniu "New
York Heralda" znajdujemy arty
kuł p. Jerzego Bala o wizycie je
go w paryskiej pracowni znane
go malarza polskiego Jana Sty
ki, twórcy "Golgoty'', wystawio
nej obecnie i podziwianej w Chi
cago, i jego syna Tadeusza. Na-,
turalnie dziennikarza zaintereso
wała przedewszystkiem mło
dzieńcza, prawie dziecinna jesz
cze osoba syna, który właśnie
rozpoczął pracę nad nowym
swym obrazem,. przeznaczonym
do przyszłego salonu p. t. "Pro
meteusz."
"Młody malarz — czytamy
tam — ubrany jeszcze jak dziec
ko w pończochach i krótkich spo
deńkach, powitawszy mnie nad
zwyczaj uprzejmie, ujął z powro*
tem pędzel, aby przed swemi
sztalugami pracować nad torsem
Prometeusza, do którego zgodził
mu się pozować jeden z przyja
ciół. "O niebo, światło świata,
gdzie nieskończoność się rozta
cza, spojrzyj co cierpię dla spra
wiedliwości." Ta myśd z Aischilo
sa ma posłużyć za tekst do obra
jua Tadeuszowi Styce, który wy^
. . ""7 1 - -H
łamał się nieco z pod banalnej
wizyi Prometeusza' stojącego i
zakutego, a będącego już ofiarą
.sęPaj jak to go aż nazbyt często
przedstawiano. U Styki usiadł on
na skale, nogi zwieszone nie są
w idoczne, ale ramiona w żelaz
kach, i tak syn lemidy spogląda
ku niebu, *'gdzie się nieskończo
ność roztacza", podczas gdy dra
pieżny ptak ma rozpocząć swe
dzieło.
'W salonie tegorocznym mło^
dy Styka wystawił portret wła
sny i portret p. Jerzego Parkera,
jeden i drugi bardzo uwagi god
ne,
4 Miał też wielkie powodzenie
w Nowym Yorku, gdzie towarzy
szył swemu ojcu przed kilku mie
siącami i dokąd niewątpliwie po
wrócą w tym roku jeszcze na za
proszenie p. Rolanda Kandlera.
Tymczasem Tadeusz Styka na
maluje portret Coquelina młod
szego, a również portret Moliera,
zamówiony do komedie Fran
caise." Tak więc niewątpliwie pu
szczają już gałązki laury, prze
znaczone dla młodego mistrza. .
''Równocześnie p. Jan Styka,
którego dzieła wybitne są znane,
rozpocznie wielki obraz history
czny: "Posłowie polscy ofiarują
cy koronę Henrykowi księciu an
degaweńskiemu." Na tej wielkiej
kompozycyi p. Styka zamierza
zgrupować znaczną liczbę posta
ci; większość ich opierać się bę
dzie na portretach historycznych
lub na portretach osób żywych,
jak np. hr. Zamojskiego, którego
bardzo piękny portret p. Styka
właśnie namalował, a który w o
brązie przedstawiać będzie swe
go przodka. P. Jan Styka jest
■patryotą; nie lubi też malować o
brązów wojennyćh, jeżeli nie cho
dzi o epizody z walk o niepodle
głość.
"Podziwiałem wielce u niego
pomiędzy ostatniemi jego dzieła
mi postać kobiecą o niezwykłej
piękności, głowa przysłonięta gę
stym welonem niebieskim, odbi
jającym od tła tej samej barwy,
w guście boskiego Leonarda (da
Vinci). Niepodobna oddać lepiej
wyrazu spojrzenia cudownej twa
rzy, jak to uczynił artysta na
tym obrazie. W bardzo pomysło
wem studyum, p. Styka,'jako ilu
strator "Quo Vadis'', uwiecznił
piękność pewnej młodej Amery
kanki, rzeczywiście niezwykłą, w
rysach Euniki, pełnej słodyczy
niewolnicy greckiej, obejmującej
ramionami posąg boskiego Petro
niusza.
"Przed wyjściem z pracowni o
bu panów — kończy paryski
dziennikarz — mogłem jeszcze o
glądać wiele innych rzeczy, zwła
szcza malowany przez Tadeusza
Stykę, uwagi godny portret jego
czcigodnego nauczyciela,^). Hen
nera."
I o
Miasto analfabetów, odkryte
przez adwokata Adolfa Suligow
skiego.
Zajmująca rozprawa A. Suli
gowskiego "Miasto analfabe
tów", odsłoniła przed nami prze
rażający brak oświaty śród u
boższych klas, zamieszkujących
Warszawę. Można zaiste osłu
pieć, dowiedziawszy się, że na
sze miasto pod względem oświaty
zajmuje jedna z ostatnich miejsc
w Europie. Ci, którzy posiadali
ku temu moc i środki, zupełnie
się nie troszczyli o to, społeczeń
stwo zaś miało ręce związane.
Tym sposobem, kiedy śród wyż
szych warstw ludności wzrasta
ła wiedza i bogactwo, u dołu sze
rzyła się ciemnota, a razem z nią
«. złowroga jej siostrzyca — nę
dza. To przeciwieństwo z każ
dym dniem rysowało się ostrzej,
wywołując żal i rozgoryczenie
śród upośledzonych.
"Te kontrasty, — słowa auto
ra — uderzające w oczy, z łatwo
ścią zrodzić mogą kolizye. Dla
spokoju społecznego jest rzeczą
pierwszej wagi usunięcie gruntu
do żalu, że nie daje się masom
tej opieki, do której posiadają o
ne prawo niewątpliwe.
.Miała Warszawa przed kilku
nastu laty niespodziankę pod
postacią emigracyi masowej do
Brazylii dla zarobku; miała nie
spodziankę pod postacią nożo
wiectwa, które się nagle rozwi
nęło i wytępić się wcale qie da
' je".
~jfe1&{ śi? zmif, n V War
szawie jest obecnie 50,000 dzieci
od lat 7 do 14, nie uczęszczają
cych do żadnej szkoły, strach po
rayślić, jaka będzie przyszłość
młodego pokolenia, wzrastające
go w warunkach, godnych \ dzi
kiego Zulusa, nie Europejczyka.
Jednocześnie, inny badacz na
szych stosunków społecznych,
Bronisław Boufałł, przedstawił
jaskrawy obraz gospodarki fi
nansowej miast prowincyonal
nych.
Dość zajrzeć do którego z na
szych miast, żeby się przekonać,
w jak opłakanym stanie jest
szkolnictwo, szpitale, przytułki,
bruki, oświetlenie itd. 1
Czas zaiste położyć koniec tej
gospodarce i odmienne więcej
europejskie, zaprowadzić porząd
ki.
— o——
Imiennik bohatera z pod Racła
wic.
"Kuryer Lwowski" opowiada,
że do lwowskich szkół średnich
przywieziono teraz syna ubogie
go mieszczanina z Toporowa,
chłopca dobrego i zdolnego, który
jednak pomimo swych zalet i po
mimo, że zdał dobrze wstępny e
gzamin, natrafia na rozmaite
przykrości i przeszkody dlatego
tylko, że nazywa się — Tadeusz
Kościuszko. Podobno z tej jedynie
racyi odmówiono mu przyjęcia
do bursy im. 1 adeusza Kościu
szki i do internatu OO. Zmar
twychwstańców. Bal nawet w
szkole ludowej doznawał on już
różnych przykrości, gdyż "kole
dzy patrzyli na niego, jak na
pstrego wróbla zaplątanego mię
dzy wróble szare". Lwowski
Kuryer'' dziwi się tej niechęci,
gdyż zdaje mu się, że jeżeli spo
łeczeństwo polskie kocha wiel
kiego swego bohatera z pod Rac
ławic, to powinno także otoczyć
wielką sympatyą jego imiennika.
"Przeglądowi'' jednak się zda
je, że takie pojmowanie jest błę
dne i że właśnie chłopiec ten nie
chęć wzbudza u dobrych patryo- j
tów dlatego, iż ci naprawdę ko
chają Kościuszkę. Być bowiem
może, że chłopiec ten jeżeli bę
dzie zdolny i prawy, to z czasem
także stanie się chlubą naszego
narodu; ale być też może i ina
czej. *
Może on kiedyś wejść na złe*,
drogi i splamić nazwisko dotych
czas taką czcią i miłością ota
czane. Sam więc fakt, że rośnie
człowiek o takiem samem imieniu
i nazwisku, jakie nosił nasz wiel
ki bohater, jest bardzo przykry i
przejmować może trwogą wszyst
kich i zmuszać do patrzenia krzy- ,
wo na owego chłopca. Winien
tu jednak jest jego ojciec, że dał
mu imię: Tadeusza.
Na dwa różne zdania odpowia
dają Ojcowie Zmartwychwstań
cy, jak następuje: Ojca Rektora
! internatu wcale w domu nie by
ło, "kiedy pewien młody człowiek
zapytał furtyana, brata zakon
nego, czyby Tadeusza Kościuszki
nie przyjęto na ucznia? Furtyan
odpowiedział: Trzeba się zgłosić
w innej godzinie popołudniowej,
wtedy zastanie pan zapewne Ojca
rektora, bo ja, jako furtyan, ńic o
tej sprawie nie decyduję. Na tem
rzecz się skończyła, gdyż więcej
się o tego chłopca nie zgłaszano.
Internat OO. Zmartwych
wstańców pomieścić może stu
| dwudziestu uczniów, być w ęc
i bardzo może, żeby się miejsce dla
Tadeusza Kościuszki jeszcze zna
lazło. Co się zaś tyczy twierdze
nia "Kuryera Lwowskiego", iż
młodego chłopca nie przyjęto ze
względu na jego imię i nazwisko,
tak drogie dla każdego Polaka, to
zarzut ten jest więcej jak śmie
szny.
o —
Warszawa. — W pismach war
szawskich czytamy: Dyrektor ce
gielni w Zarąbkach, p. Bolesław
Mierczyński, wracał własnym po
wozem do domu. W pobliżu Zaci
sza wyskoczyło z rowu pięciu nie
znanych napastników, którzy za
t częli strzelać z rewolwerów, jeden
z nich uczepił się z tyłu powozu
i ęhciał dostać się do środka. P.
Mierczyński grubym kijem ude
rzył napastnika w skroń. Kij pękł
na dwoje, napastnik.upadł na xie
j mig. Wtedy towarzysz jego dał
\
1 ógnia ż rewolweru. Kie maj$e nie
pod ręką do obrony p. Mierczyń
ski udał, że jest postrzelony w
piersi i upadł. Na widok tego, na*
pastnik schował rewolwer do kie
szeni i dogoniwszy powóz, wsko
czył na stopień. Lecz spotrzegł
szy, że p. Mierczyńskł przyczaił
się tylko, sięgnął znowu pó rewol
j wer. Uprzedzając jego zamiar, p,
Mierczyński silnem uderzeniem w
! piersi zwalił opryszka na ziemię.
Konie pomknęły raźniej i pozosta
wiły wtyle ścigających rabusiów.
Po obejrzeniu powozu, znaleziono
w nim pięć dziur od ku! rewolwe
rowych.
Gniezno. — Okropn* zbrodnię
popełniła w Gnieźnie, jak pisze
"Lech", 21 letnia M. Piwońska,
zamieszkała przy ulicy V. awrzyń
ca nr. 5. Zbi'a ona tak. okropni-!
swą matkę, że .biedna kob;eta
w tych dniach umajła. Historya
tej zbrodni to prawdziwa trage
dya na tle nędzy miejskiej, na
tle przymusowego wychowania.
Marya Piwońska bowiem od dzie
cka była na pr?ymusowcm wy
chowaniu, w zakładzie się zniem
czyła. Po długich latach zćpsuta
i zniemczona córka wróciła do
matki i początkowo jakoś szło,
dopóki nie miała — narzeczonego.
Odkąd jednak zawiązała stosunek
zmieniło się wrszystko. Matka za
kazywała córce sprowadzać do
mieszkania „kawalera", a ta biła
matkę bez miłosierdzia. Ostatnim
razem zbiła ją w sobotę i to tak
ciężko, że śmierć nastąpiła. Trup
biednej kobiety pokryty sińcami.
Wyrodną córkę aresztowała poli
cya.
o -
Normalne raty przywrócone
zostały na wszystkich liniach
kursujących pomiędzy Chicago,
Buffalo, New York, Boston i in
nymi punktami wschodnimi, a
kolej „Nickel Platę" jest tak jak
dotychczas przygotowana dostar
czyć stanowczo pierwszorzędną
usługę pomiędzy Chicago i miej
scowościami na W schodzie, na
trzech pociągach kursujących
dziennie bez zmiany do Nowego
Yorku i Bostonu, po cenach tak
rtiżkich jak na którejkolwiek in
nej linii. Obiady podawane we
dług woli, w wagonie jadalnym,
"A la Carte", podług planu klu
bowego- albo " rabie de hote ,
lecz w żadnym wypadku poje"
dyńczy obiad kosztować nie bę
dzie więcej niż jednego dolara.
Nasze ceny was zainteresują.
Blizszych wiadomości chętnie u
dzielimy jeżeli zgłosicie się oso
biócie p. n. 111 Adams ulica, lub
napiszecie pod adres John J. Cal
lshan, General Agent, 113 Adams
str., Room 298, Chicago, albo za
wołajcie telefonem Central 2057*
o
Dr. Marya Dowiatt
zawiadamia niniejszem, że od
przyszłej soboty, dnia ggo b. m.,
powróci z mieszkania letniego, i
odtąd stale przyjmować będzie
swych pacyentów, jak zwykle,
pod nr. 723 W. i8ta ul. (9w.
Do udania
atru
f^JlEMAŁO się przyczy
" nia elegancki pro
gram. Usposabia widzów
do miłego przyjęcia wystę
pu amatorów.
Przynieście swoje progra
my do naszej drukarni. Zro
bimy je jak najlepiej, dlate
go, że mamy do ustawienia
takowych wBzelkie najno
wsze czcionki, obwódki, o
zdoby, itp.; a co do szybko
ści, to przodujemy innym
drukarniom, bOmamy na to
ulepszone i pospieszne
prasy.
DIIUKAUNIA
Dziennika Ciiicagoskiego,
141-113 W. Divisioa St.
Ofls otwarty co wieczór do godi. 8ra*j.
WYSZŁA 7j DRUKU
KSIĄŻECZKA POD TYTUŁEM:
MANUALIK
DO UŻYTKI
MINISTRANTÓW,
zawierający takt* porządź tycia. Kiltfe
czka U Jcat oprawna w c/>.r-v> ptóolaon* b*r>
dzo trwałe okładki, Cena ugzempl*r«» lfto.
Zamawiającym w większej IMol 0<llt$puj«
ai<} odpowiedni rabat.
DO NABYCIA W ADMINISTRACYI
DZIENNIKA CHICAGOSKIEGO,
141-143 W. DWision St., CHICAGO.
f
Wianek Nabożeństw
odprawianych w ciągu roku kościelnego
ZAWIERAJ
1. Wezwania Ducha iw,
2. Różaniec.
8. Litania do Najdw. M, P.
4. Pod Twoją obronę,
o. Nowenna do Nlapokalagego
Puozęcia Nwjśw, Maryi Panny.
0. Caiaś piękna ject Ma rył
7, O lalutarii iioatia,
8, Tantum ergo Biicruroentum,
0. Koronka do Serca Jezusowego,
10, Litania do Berca Jezuaowego.
11, Nowenna do Ducha Świętego.
12, Nabożeństwo do Najiw. Obli
cza.
18. Litania o Naj<w. Im. Jezn*.
14. Nabożeństwo do iw, Józefa
(Triduuin).
15. Nabożeństwo do Łn. Stanisła
wa K. (Triduum).
10. Nabożeńitwo Bractwa Trzei
w olei.
— Uroczystotó N. M. P. Groma,
— Te Deum.
— Rocznica ca zmarłych Braci
Trzeźwości.
17. Ceremoniał III Zakonti Św.
Franciszka.
— Modlitwy o® Zfrom, ml#i lfow«,
Na obloczyny.
— Przyjęcie do profeeyl.
— Ctabla Boże Chwalimy.
— Błogosławieństwo Apostolskie.
— Abaolucya Generalne.
— Absoiucya na godziny śmierci.
Wydanie ozdobne w dwóch kolorach. Drak wjrrai«7.
Oprawa z czarnego płótna z tytułem 1 emblematem złoconym.
CENA EGZEMPLARZA 754. |)>
DO NABYCIA W ADMINI6TRACYI
Dziennika Chicagoskiego,
141-143 W. Divislon St„ CHICAGO, ILL.
KRÓLOWA NIEBIOS
LEGENDY O MATCE B05KIEJ
lilii
ZEBRANE PRZEZ
t
Maryanp Gawalewlcza
Z 20 ILLU8TRACYAMI WYKONANEMI v
PRZEZ
Piotra Stachiewicza,
Wydanie trzecie przejrzana
i uzupełnione.
CENA $3.75.
NABYÓ MOŻNA W
Adm. Dziennika Chictfoskiego,
141*143 W. DivUion SU,
CHICAGO, ILL.