Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971, June 16, 1915, Image 4

Search America's historic newspaper pages from 1777-1963 or use the U.S. Newspaper Directory to find information about American newspapers published between 1690-present. Chronicling America is sponsored jointly by the National Endowment for the Humanities external link and the Library of Congress. Learn more

{
                  title: 'Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971, June 16, 1915, Page 4, Image 4',
                  download_links: [
                  {
                   link: 'https://www.loc.gov/rss/ndnp/ndnp.xml',
                   label: 'application/rss+xml',
                   meta: 'News about Chronicling America - RSS Feed',
                  },
                  
{
    link: '/lccn/sn83045747/1915-06-16/ed-1/seq-4.jp2',
    label: 'image/jp2',
    meta: '',
},
{
    link: '/lccn/sn83045747/1915-06-16/ed-1/seq-4.pdf',
    label: 'application/pdf',
    meta: '',
},
{
    link: '/lccn/sn83045747/1915-06-16/ed-1/seq-4/ocr.xml',
    label: 'application/xml',
    meta: '',
},
{
    link: '/lccn/sn83045747/1915-06-16/ed-1/seq-4/ocr.txt',
    label: 'text/plain',
    meta: '',
},

                  ]
                }

Dziennik Chicagoski. [volume], June 16, 1915, Page 4, Image 4
About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Image provided by: University of Illinois at Urbana-Champaign Library, Urbana, IL

Image: of 8.

Page

All Pages

Issues

All Issues Text | PDF | JP2 (8.1 MB)

Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]), 16 June 1915. Chronicling America: Historic American Newspapers. Lib. of Congress. <https://chroniclingamerica.loc.gov/lccn/sn83045747/1915-06-16/ed-1/seq-4/>

Newspaper Page Text

DZIENNIK CHIC AG OSKI
(Ul Ml· DAILY I
Re «Mm» io4 aort inflneatMl V
Ul Um Sttfct ot IntaMł·.
«sily eroetn Sontey· ud )
THE ^OŁI8H XnrQlisHTNe OtK
rx*Ms oP'ś&BscŃiPTjom
|u«no*Aè7T....>«· ♦... ΙΛΟ
Ι^βΙ WlO^tflUł ι ·μ«·« ·Mk ··«··· *73
One mónth.. «···#··f»··v······ · β «
/π CAirajj© by mail for inuiiflk
»:::-· »
AU letlcn (bal] be xMiimd Ml
THï POLIS H PCUjIfelMO OOb
ftMft-5? W. Dlrtaoo^fc 0HM7M(Kllb
DZIENNIK CHICAGOS&I
WVCH0OXI CODSml
■ ·?)***ta* I śtrlft
ia <Hrta«ante t artykały pM naMtwttNi
JjMatfci*-·. redakcye ..Dłteaaik» GM·*»
*<Μ·ρ" al· Mené edpowleéil»iee*L
PKZEDPŁATA WrWOÊÙ
iliiiii..... 4...4M
u»»mwm«« mii>n M|
fWmrimlrM· ••••««•iMMtiilé··· ^flf
gUtfłiCMnie M
W Chicago poęatĄ mMçom*· 9.Û
S SïïïïfSïï;:::::::::::: ÎS
PMoMdxe melas ρπΜΜά w jetnoMI»
«Mfc taecgkaafc poottowyefc elbo ;nx um»
jMTT Mb ρaomawy ..Moaee OsAm". WmM
■Nr Łdreeować naloty:
TU FOIitSH PmilUMe CO>
WMT W. DMllw St. CMICAM, IU.
*·■«« glir«r>luM«o owiymy wilii
.nu* Chic%eo«Ki«eo". proatmy —>i *
dm tawiedomii.
WEDNESDAY, JUNE 16, 1915.
KALENDARZYK.
Jutro, 17 marca: św. Adolfa b. —
ćw. Innocentego m.
RUCH PAROWCÓW.
PRZYBYŁY: Nowy York: Kocham
beau. — Gibraltar: Principe de U
dine. — Genua: Taormina. — Chria.
tianaar.d: United States. — Tientsłn:
Tascalusa. — Manila: Manchuria. —
Szanghaj: Tamba Maru. — Boston:
Caserta, Sardinian. — San Francisco:
Lurłine.
ODESZŁY: Nowy York: Nieuw
Amsterdam. — Neapol: America, Du
ca d'Aosta.
UWAGI
Japonia a Chiny.
Agenci niemieccy knują od
początku wojny intrygi przeciw
ko państwom europejskim w
państwach egzotycznych, aby
utrudnić sytuacyę swym przeci
wnikom. Widoczna jest ich
działalność prowokacyjna w
Trypolisie, w Persyi, w Afgani
stanie. Prowadzili również wy
tężoną agitacyę w Chinach, któ
rej wynik jest zupełnie nieocze
kiwany. Chińczycy tak byli za
hypnotyzowani potęgą militarną
Niemiec, że wierzyli w niemożli
wość zdobyciaTsindao i zacbowy
wali się nieprzychylnie wobec
armii japońskiej, która wylądo
wała na półwyspie Szan-tung.
Nawet po poddaniu się twierdzy
niemieckiej wystąpili z prowoku
jącem Japonię żądaniem zwrotu
Kiaufczau i postanowili to żąda
nie przedstawić na kongresie
międzynarodowym. Zachowanie
się podjudzanych przez przedsta
wicieli Niemiec Chińczyków dało
w ręce Japonii dogodny pretekst
do wystąpienia z żądaniami, któ
rych istotnym celem jest opano
wanie „rzeczy pospolitej środka
cywilizacyi", jak się obrazowo
nazywają obecnie Chiny.
Japonia chce urzeczywistnić
swe najświetniejsze marzenia.
Chwila jest dla niej wyjątkowo
pomyślna, sposobność taka może
się nigdy nie powtórzyć- \Vojna
obecna pozwala Japonii zgarnąć
olbrzymie \yski z bardzo małym
wysiłkiem. Nie tylko staje się o
na spadkobiercą kolonii niemiec
kich na oceanie Spokojnym. Dą
ży do wyparcia wpływów swych
sprzymierzeńców z Chin, ugrun
towania swej hegemonii.
W innych okolicznościach
świat cały śledziłby z olbrzy
miem zainteresowaniem roz
strzygając y się problemat Dale
kiego 'Wschodu, dziś jego -uwa
ga skierowana jest na pola Pol
ski, Belgii, Francyi, na cieśniny
tureckie. Dyplomacya europej
ska skazana jest na bierność, cho
ciaż zdaje sobie sprawę z waż
ności nadchodzących w Azyi
wypadków. Sprzymierzeńcy Ja
ponii nie mogą głośno protesto
wać przeciwko jej postępowaniu.
«3C
TC
Wojna chińsko - japońska w r.
1894-95 stanowi właściwie po
czątek międzynarodowego współ
zawodnictwa o podział sfery
wpływów na Dalekim Wscho
dzie. Mocarstwa zaczynają brać
„w dzierżawę" porty chińskie.
W drodze porozumienia powsta
ją stopniowo uznane sfery wpły
wów. Rosy a pozyskuje po walce
z Japonią przez zawarte z nią
umowy uznanie swych wpływów
w Mandżuryi północnej, Mongo
lii zewnętrznej, Turkiestanie
chińskim. Japonia anektuje Ko
reę, lenne państwo chińskie, opa
nowuje Mandżuryę południową,
dąży do wyłączności wpływów
w Mongolii wschodniej. Niemcy
z półwyspy Szantuńskiego wysy
łają swe macki w głąb Chiń ku
stolicy państwa. Anglia ostate
cznie zdobywa uznanie swych
przywilejów w Tybecie, ugrun
towuje swe pozycye w dolinie
rzeki Jangste. Francuzi uważają
za teren swej ekspansyi sąsiadu
jącą z Indo^Chinami prowincyc
Junnan.
η
Po zwycięskiej wojnie Japonii
z Rosyą, wzrósł niezmiernie au
torytet Japonii w oczach Chiń
czyków. Zrodziła się nadzieja, że
dzięki solidarności „rasy żółtej"
Japonia pomoże Chinom do od
parcia wszelkich zakusów mo
carstw europejskich na samo
dzielność i prawa zwierzchnicze
„państwa środka". Rewolucyoni
ści chińscy, wypędzając dynastyę
mandżurską, liczyli jeszcze na
współdziałanie Japonii w odro
dzeniu potęgi chińskiej.
Złudzenia jednak musiały pry
snąć, skoro stało się rzeczą' wi
doczną, że rząd mikada troszczy
się jedynie o to, aby na drodze
porozumień dyplomatycznych u
zyskać jak największy «udział w
podziale Chin na sfery wpły
wów. Dziś zaś nad Chinami za
β β
wisło tragiczne pytanie, czy zdo
łają przeszkodzić wyłącznemu o
panowaniu swej machiny pań
stwowej przez zaborczego są
siada, gdy nie mogą w chwili o
becnej szukać ratunku w prze
ciwstawności interesów politycz
nych mocarstw, · pochłoniętych
wojną w Europie.
Żądania japońskie, postawione
w formie ultimatum, sięgają
bardzo daleko. Przyjrzyjmy sie
im po kolei:
Jedne dotyczą „spadku" po
Niemcach na półwyspie Szantuń
skim i wyrażają się w żądaniu co
do przejęcia wszystkich konce
syi kolejowych i górniczych, u
dzielonych Niemcom i gwaran
cyi, że porty i wyspy Szantungu
nie będą ustąpione przez Chiny
żadnemu innemu mocarstwowi.
Półwysep szantuński ojczyzna
Konfucyusza, skąd rekrutuje się
wielka ilość inteligencyi chiń
skiej, ze względu na swe dogod
ne porty, bogactwa przyrodzone
i położenie geograficzne — blis
kość 'Pekinu, posiada pierwszo
rzędne znaczenie, zwłaszcza jako
podstawa do ekspansyi handlo
wej japońskiej.
Następne żądania Japonii
sprowadzają się do prawnego u
znania uprzywilejowanego stano
wiska Japonii w Mandżuryi po
łudniowej i Mongolii wschod
niej. Dotyczą one koncesyi (kole
jowych, kolonizacyi i nabywania
ziemi, prowadzenie handlu, eks
ploatacyi bogactw naturalnych,
powoływania doradców i instruk
torów japońskich, słowem zmie
rzają do faktycznego opanowania
tych prowincyi.
Drażliwą pod względem mię
dzynarodowym jest trzecia gru
pa żądań, której celem jest roz
wój przedsiębiorstw górniczych i
metalurgicznych japońskich w
dolinie Jangtse, tradycyjnej do
menie wpływów angielskich i te
renie ekspansyi gospodarczej W.
Brytanii. Japonia wkracza na
terytoryum swego sprzymierzeń
ca. ,
Jednocześnie domaga się, aby
istniejącym, tam zakładom ja
pońskim nadano charakter pań
stwowy chiński, aby uczyniono
z nich arsenał, dostarczający
przynajmniej połowy amunicyi
i broni wojskom chińskim. Wo
góle Japonia chce ująć w swoje
ręce kierownictwo sił zbrojnych
rzeczypospolitej chińskiej przez
swych instruktorów.
Również dąży do pozyskania
wpływu na całą administracyę
chińską przez po wolenie dorad
ców i instruktorów finansowych
i politycznych i powierzenie jej
reorganizacyi policyi chińskiej.
Urzeczywistnienie tych postula
tów równałoby się wyrzeczeniu
się przez Chiny samodzielności
państwowej poddaniu się protek
toratowi Japonii.
Rząd Tokijski zamierza wido
cznie szerzyć także swe wpły
wy kulturalne, domagając się
pozwolenia na otwieranie szkół
i szpitali, oraz religijne, żądając
prawa budowania świątyń i pro
pagowania buduyzmu. |
Pozostałe żądania mają na ce
lu uzyskanie koncesyi na budo
wę kolei w dolinie Jangtsekiangu
i specyalnych przywilejów gos
podarczych i politycznych w pro
wincyi Fukien, leżącej naprze
ciwko japońskiej od r. 1895 For
mozy i będącej przedmiotem as
piracyi niemieckich. Wreszcie
postawiła Japonia ogólny postu
lat, aby Chiny nie ustępowały
trzecim mocarstwom żadnych
portów i wysp.
Ί Γ
Chiny znalazły się w tragicz
nem położeniu. Jedyne mocar
stwo, które mogłoby stanąć w
ich obronie przed zaborczością
Japonii, jej antagonista—Stany
Zjednoczone zachowują się bier
nie. Chiny musiały wybierać mię
dzy wojną bez widoków powo
dzenia a uległością wobec prze
mocy. Rządy dyktatorskie spra
wuje „dożywotni'* prezydent
Juanszikaj, dążący do ugrunto
wania nowej dynastyi. 'Ma on sil
nych przeciwników i wśród wier
nych zdetronizowanej dynastyi
mandżurskiej i wśród rewolucyo
nistów, których odsunął od wła
dzy.
Problemat Dalekiego Wscho
du zjawił się w całej swej epoko
wej doniosłości w chwili, gdy
Europa może przypatrywać się
tylko biernie wypadkom, bez od
czuwania należytego ich wagi.
Załatwienie jego — nieostateczne
zapewne — przyniosła ugoda ja
pońsko-chińska.
Illaetr&cye najpiękniejsze I w naj
wtfkasym doborze podaje DZIEN
NIK CHICAGOSKI.
Andrzej F. Kucharski
adwokat
Ofb Pokój 306 Home Bank Budynek
Milwaukee 1 Ashland Ares
Mle*sk«nle: H»S» THOMAS ULICA.
Telefon w ofisie: Telefon w domu:
MOîÎrOE M78. HUMBOLDT 6756.
Praktykuje we wasystklch «adach.
Usłuiy wam w sprawach kupna i spłat realności
Dr. Frank M. Cox
Lekarz i Chirurg
Specyalista akuszer, moczą i chorob
prywatnych.
1223 Mihraekee Ave., Chictfo, UL
Telefon: Monroe 6347*
FREE POLANO
Walka o wolność Pol
ski na całej linii. Sta
ny Zjednoczone będą
mieć w tej sprawie głos decydujący, dla tego należy
nam wytężyć wszystkie siły aby urabiać nam przy
chylną opinię dla Sprawy polskiej.
Kaidy Polak obowiązany Joat w tam pomafać.
Kaidy Polak po winian miąć piamo FREE PO LAND
I dawać ja snajomym Amarykanom da osytania.
FREE POLAND kosztuje dolara na rok.
Prenumerować można od 1-go marca, 1919, t j. od 12-go, lub
każdego następnego numeru dwutygodniowego.
Wytnij ten kupon, dołącz dolara i zaadresuj do "FREE PO
LAND" 984 Milwaukee Avenue, Chicago, DL
POTRZEBA AGENTÓW!
Załączam Dolara Jako prenumeratę roczną na "FREE
POLAND,* począwszy od Nru go.
Nazwisko
Ulica
Miasto Stan
i|.<
aC7*
κ.
W Imię Jedności.
(Z wydawnictw Komisji Wydawniczej „La Pologne at la Guerre"
w Lozannie w Szwajcaryi.)
(Ciąg dalszy).
Wśród sił, jakie rzucone będą
na szalę naszego losu, jednę tyl
ko, jako dla nas zbawczą, wy
mienić dziś już napewno może
my : Będzie to siła naszej włas
nej jedności, wytrwałości i prze
nikliwej roztropności; jeśli tej
siły nam zbraknie, najprzychyl
niejszy dla nas zbieg wydarzeń
nie sprowadzi wyzwolenia. Siła
ta, zbyt słaba, by pokonać zgod
ną wolę zwycięskiej grupy mo
carstw, jeśli ta przeciwko naszym
aspiracyom się zwróci, może o
kazać się rozstrzygającą w razie
powstania wątpliwości i ważenia
się sprzecznych pragnień i inte
resów. W tej przejściowej dzi
siejszej doli, w tym okresie na
dziei i niepewności, gdy gorącz
kowo pracująca myśl napróżno
siliłaby się wskazać i policzyć
naszych jutrzejszych wrogów i
sojuszników, nietylko uczucie i
godność, lecz i roztropność sama
nakazuje nam domagać się prze
dewszystkiem rzeczy elementar
nej, koniecznej, przy wszelkiej
konjukturze niezawodnej i bez
sprzecznej samoistności i wolno
ści. Czy będzie to wolność naro
du, odrębnie istniejącego, czy
też z innym organizmem polity
cznym sfederowanego, to roz
strzygnie przyszłość.
Obniżanie aspiracyi narodo
wych ni etyl ko stanowiłoby dziś
gwałt, własnym uczuciom zada
wany, lecz i gotowałoby ciężką
szkodę. Gasiłoby zapał narodu,
nadwątlało wiarę w siebie i w
najbliższą przyszłość, wszcze
piałoby gnębiące przeświadcze
nie, że w Okresie, gdy uroczyście
rozlega się hasło wyzwolenia Ki
dów ujarzmionych, my jedni po
zostać mamy nadal wyklętym
wśród ludów paryasem, u które
go samo dążenie do niepodległo
ści jest zuchwalstwem. Wszak to
przekonanie dziś już wyraźnie
żywione jest w szeregach na
szych dotychczasowych gnębi
cieli, którzy wczoraj jeszcze
składali hołd niespożytości du
cha polskiego, a nazajutrz potem
z brutalną bezwzględnością o
świadczyć potrafią, iż oni sami
we właściwym czasie zadecydu
ją o tem, w jakie ramy zamknąć
wypadnie tę niespożytą, wolną
duszę narodu polskiego. Po za
tem, proste zastanowienie, wspar
te już zresztą doświadczeniem i
obserwacyą, poucza że hasła pol
skie wtedy znajdują ocUew żywy
wśród ludów, gdy brzmią szcze
rze, śmiało, bez obłudnych za
strzeżeń. Narody wolne wówczas
tylko żywo odczuć mogą naszą
dolę, gdy widzą w nas tę samą
wzgardę niewoli i zależności,
jaka wre i bucha w ioh duszy na
samą myśl o możliwości utraty
swobody narodowej. Tylko ży
wiołowe dążenie do wolności na
daje poruszeniom narodu tę ce
chę wielkości, która budzi sym
patyę i respekt wśród obcych.
W obecnej groźnej dobie, gdy li
czne ludy postawiły na kartę swe
istnienie, a reszta nie wie, czy
nie będzie lada dzień w wir wtrą
cona i zmuszona stoczyć walkę
na śmierć i życie, narody żywiej,
niż kiedykolwiek, pojmują do
brodziejstwo wolności i łatwiej,
niż dawniej, zdolne są odczuć
pragnienia Polski, skoro te roz
winięte zostaną przed światem w
całej pełni, w całej potędze i w
całym tragizmie; skoro Polacy
wystąpią moralnie przed światem
nie jako poddani rozmaitych rzą
dów, lecz jako wielki naród, jed
nem dążeniem zespolony.
Oto Belgia postawiła na kartę
całe swe istnienie, a nie dała
stratować swego dumnego ideału
i odrzuciła wzgardliwie względy
oportunizmu; Serbia krwią bro
czy, gotowa stać się raczej za
dżumioną pustynią, niż stracić
niepodległość; pozostawiane wła
snym siłom obydwa te ludy wy
szłyby z tej walki zmiażdżone i
podbite, gdyby nie nadzieja, że
narody mocniejsze ujmą się za
nimi. Polska ponosi ofiary z
krwi i mienia, przewyższające
swym ogromem i okropnością
parokrotnie straty Belgii i Serbii
razem wzięte i miałażby nie
śmieć upomnieć się o niepodle
głość? Jeśli ludy opuszczą ją 1
jeszcze raz stratują prawa Pol
ski, niech nie mają na usprawie
dliwienie swe tego argumentu, iż
ten wielki niegdyś, historyczny
naród miał w wielkiej chwili
dziejowej licznych synów, którzy
nie pojmowali już wagi 'niepo
dległości i którzy ją ważyli na
szali ograniczonego rozsądku ni
żej od jakichś rynków zbytu czy
innych korzyści materyalnych,
zapominając w tępem doktryner
stwie o tern, jak kruche i zawod
ne są nawet materyalne korzy
ści, gdy od podmuchu obcej woli
są zależne.
(Następnie, narody, wyracho
waniem politycznem czy gospo
darczem powodowane, wtedy
tylko żywiej zainteresować się
nami mogą, gdy stanie przed ich
wyobraźnią obraz Polski samoi
stnej, mającej głos swój własny
w chórze wolnych ludów, stano
wiącej czynnik samodzielny czy
to w układzie międzynarodo
wym, czy we w&zechświatowem
życiu ekonomicznem. Z chwilą,
gdy sprowadzamy już z góry
sprawę polską do kwestyi więk
szej lub mniejszej decentraliza
cyi w ustroju tego czy owego
mocarstwa, wówczas odrazu tra
cimy samodzielną wartość i wa
gę1 w oczach innych narodów,
wówczas obce państwo staje
między nami a resztą ludów, za
słania sobą i przegradza drogę
między Polską a światem; wów
czas z góry oświadczamy światu,
iż Polska, po krótkim okresie
walk i złudzeń, zniknie znowu z
rodziny wolnych ludów. Przema
wiać jej wolno będzie do naro
dów jak dotąd, jedynie przez
dzieła pisarzy przez twory arty
stów, przez tony muzyków i pie
śniarzy, dopóki duch twórczości
zdolny jeszcze będzie przebijać
oponę niewoli i przenikać do
świata. Lecz Polska,'jako indy
widualność dziejowo - politycz
na, Polska, jako naród, mający
nawiązać swą misyę dziejową i
odzyskać rolę, przez rozbiory
przerwaną, wymazana będzie na
dal z rodziny wolnych ludów i
zajmie znowu stanowisko poli
tyczne, niższe od Serbii, Bułga—
ryi, Grecyi, Czarnogórza.
•i*
Zdarzy się niezawodnie, iż
gdy Pojska otwarcie o wolność
się upomni, rozlegną się tu i ow
dzie głosy niezadowolenia z sze
regów jej ciemiężców lub ich
sprzymierzeńców, którzy przy
biorą obłudny ton zgrozy i ubo
lewania nad wygórowanemi żą
daniami niepoprawnych Pola
ków. Te niezawodne oznaki chę
ci trzymania narodu w dalszej
niewoli, choćby przyobleczone w
maskę życzliwości, niepowinny
zbijać z tropu. Losy ludów ukła
dają się nie według zasad staro
świeckiej pedagogii, która poko
rę nagradzała pochwałą, a śmiałą
szczerość traktowała jako zuch
walstwo i krnąbrność, lecz we
dług zasad polityki, polegają
cych w ostatniej instancyi na
stosunku sił materyalnych i du
chowych. Skwapliwie, uprzedza
jące «ustępowanie ze swych praw
wzmaga jedynie uroszczenia stro*
ny przeciwnej ; dzieje kongresów,
układów, traktatów międzynaro
dowych, dostarczają pod tym
względem obfitej kroniki.Nie na
leży przecież zapominać, że prze
żywamy olbrzymi kataklizm dzie
jowy, który sprowadzić może ra
dykalną zmianę układu europej
skiego, i że na razie leży w gru
zach ten system wschodnio-eu
ropejski, który był trójgrobem
Polski. W epoce, gdy rozbrzmie
wa z ust urzędowych nawet sta
tystyków hasło wyzwolenia lu
dów ujarzmionych ; gdy państwa
skoalizowane, jako powód wiel
kiej wojny, wymieniają zagrożo
ną niepodległość narodu serb
skiego, gdy głosy urzędowe, pół
urzędowe i prywatne traktują
wymownie o prawie przyrodzo—
nem Rumunów siedmiogrodz
kich do zerwania więzów z jarz
miącem mocarstwem i do połą
czenia się z ich niepodległą ma
cierzą; gdy Francya z szyder
stwem i oburzeniem przyjęłaby
projekt pozostawienia jej alzac
ko - lotaryńskich spółbraci pod
obcem berłem,. chociażby nawet
pod rękojmią odrębnego zarzą
du ; gdy samo przypuszczenie, iż
Belgia mogłaby stracić niezawi
słość, traktowane jest przez koa
licyç, jako hańba î zniewaga,
przez narody neutralne, jako fa
talne a niedopuszczalne memento
mori dla wszystkich narodów
słabszych — w takiej chwili tru
dno uzasadnić odmawianie Pola
kom prawa do wolności innym,
argumentem, jak tylko argumen-'
tem przemocy; chyba że cześć
Polaków, z góry wypierając się
dążenia do samoistności, dostar
czy przeciwnikom pretekstu do
twierdzenia, iż naród nie prag
nie w dzisiejszej chwili samoist
ności i zadowoli się pewnem zła
godzeniem niewoli ; że więc dzi
wnem byłoby, aby obcy o tę nie
podległość dla Polski się upo
minali.
(Ciąg dalszy nastąpi).
Kraków - Często
chowa.
Korespondent wiedeńskiego Kurye
ra Polskiego rysuje smutny obraz
zniszczenia, jakiemu uległy wszystkie
dworce i mosty drogi kolejowej war
ezawsko - wiedeńskiej od granicy ga
licyjskiej aż do Częstochowy.
Po obu stronach drogi żelaznej —
pisze korespondent — kraj plaski,
pokryty śniegiem, wyżartym tu i ów
dzie przez wiatry i słońce. Od czasu
do czaeu wyjeżdża się· w las rzadki,
zaniedbany, miejscami spustoszony.
To znów ciągną, się dalekie obszary
nieużytków, porosłych jałowcem i
chwastami — to znów rudawe piaski,
wydobywające swe płowe czupryny
z pod śnieżnej zamieci. Horyzont
tonie w ezaro-ołowianej mgle, która
stale otula naszą ziemię, jest Jedno
stajnie smutny, jak smutną dola na
sza w wojnie przed wojną.
Wei rzadko widać, jakby poucieka
ły gdzieś poza lasy i poza pagórki.
Tu i ówdzie strzeli gdzieś komin fa
bryczny, zarysuje się jakaś osada fa
bryczna, barwy ceglano - czarnej, a
potem znów płaszczyzna śniegu, nie
użytków 1 rdzawych piachów.
Tu na tej przestrzeni widaC już co
krok ślady wojny. Rozpoczyna się wy
raźnie od Zawiercia. Dworzec w Za
wierciu, olbrzymi gmach żelazno-be
tonowy, zdaje się niedawno zbudowa
ny, spalony doszczętnie, tak samo
drugi ogromny budynek z czerwonej
cegły. Pozostał tylko szkielet murów;
dach i powały zapadły się w rumowi
sko i spłonęły zupełnie. Gmach ten
sterczy ku niebu, jak szkielet jakie
goś Jgromnego trupa, którego mięso
obiadły wichry i deszcze, a pozostały
♦ylko kości, sterczące ku górze. Nad
olbrzymiemi oknami i w miesiącach
wiązania dachu rysuje się szmat ·»
dzy, ślad szalejącego ognia. Na sza
rych ścianach pozostały napisy rosyj
sko - polskie. Pozostały też siatkowe
ogrodzenia dworęa, przez które wy
glądają zbiedzone dzieci robotnicze i
wyciągające ręce przez druty, woła
ją na pasażerów: „Dajcie panie fenl
ga na chleb!" Kilku obdartych żydów
z koszykami ręcznymi prezentują pa
sażerom pomarańcze i brudne placki,
zamiaet chleba 1 bułek. Uwija się du
żo żołnierzy pruskich w charaktery
stycznych czapkach w formie mycek,
barwy slno-płowej. Kilku inteligen
tów miejscowych wyezło na dworzec,
celem zasiągnięcia najświeższych wla
domoścl wojennych pocztą pantoflo
wą lub przez spóźnione gazety kato
wickie i berlińskie. Opodal kopcą
wysokie kominy fabryczne i warczą
kola rozpędowe — znak, że robota
fabryczna przynajmniej częściowo 1
dzie mimo wojny i mimo spustosze
nia.
Tak mniej więcej wygląda każdy
dworzec ko/lejowy — tylko zniszcze
nie jest raz mniejsze, drugi raz
większe. Parę dworców znikło zupeł
nie z powierzchni ziemi — więc v;
miejsce icli zbudowano prowizorycz·
ny drewniany budynek, uszczelniony
listwami zewnętrzneml i pomalowa
ny na kolor wojenno-szary.
W Myszkowie główny budynek sta
cyjny jest zupełnie spalony. Stercz*
tylko nagie ściany. Wnętrze zawalo
ne spalonem rumowiskiem, z pod
którego sterczy kaflowy piec. Ocalat
tylko mniejszy budynek barwy żółtej,
w którym się mieszczą, urzędy. Na
spalonym budynku widnieją napisy
„Myszków" w rosyjekim i polskim
języku. Na ocalonym budynku mamy
napig „Myschkow". Na ostatniej eta
cyi pod Częstochową, „Poraj" połowa
dworca jest wysadzona w powietrze
a połowa ocalała. Z pod gruzów bu
dynku wyłania się olbrzymi azkielet
ubiornlka wodociągowego, poszarpa
ny 1 pokręcony w jakieś potworne
skręty, jakby ten basen zakończył
swe życie w jakichś strasznych kon
wulsyach przedśmiertelnych.
Na całej przestrzeni od z-awiercia
do Częstochowy nie pozostał ani jj
den most kolejowy w całości. Nara
chowałem razem 26 mostów 1 most
ków i wszystkie bez wyjątku wysa
dzone w powietrze. Mimo to kolej na
tej przestrzeni funkcjonuje od czasu
odepchnięcia Kosyan i chodzi z dość
znaczną. — jak na wojenne czasy
szybkością.. Obecnie koło każdego
mostu wre wytężona praca niemie
ckich żołnierzy oraz miejscowej lud
ności nad naprawą, zniszczonych ob
jektów. Kolo mostów leżą. cale etosy
świeżo zrąbanych i ociosanych ogrom
nych drzow cale pociągi z żelazn*
konstrukcyą mostów, które z ogrom
ną wprawą wstawiają w miejsce wy
rzuconych trupów żelaznych, fctare
żelazne mosty leżą obok xr rzekach, z
ogromną raną w pośrodku zadaną na
bojem dynamitowym.
Ponieważ stacye są przeważnie spa
lone lub wysadzone w powietrze tak,
że czasami (literalnie ani ślad nie
pozostał, gdzie stały dawniej budynki
stacyjne — urządzono mieszkania dla
praoujących żołnierzy w wagonach
kolejowych. Tam oni śpią, jedzą, od
poczywają, grają w karty, śpiewają
jednem słowem są to ruchome kosza
ry, Jadalnie 1 salony, jak na czas wo
jenny wcale zasobne 1 wygodne. Nie
jeden z żołnierzy, który mieszka od
szeregu miesięcy w rowach strzele
ckich, czułby się w takim wagonie
jak w najwygodniejszej sypialni.
Szyny kolejowe są też prawie wszę
dzle zniszczone. Jedzie się nieraz
szereg kilometrów I widzi się jeszcze
ślady wybuchów puszek dynamito
wych pod szynami. W takiem miejscu
(zazwyczaj w miejscu połączenia
dwuch szyn) końce szyn są zdruzgo
tane lub urwane, jakby jakiś olbrzym
rozwalił je olbrzymim młotem. Cza
sem szyny są skręcone, zwinięte w
kabłąk, jak cienki drut 1 leżą na bo
ku z porwanymi kawałkami progów.
Tego porwanego w strzępy żelaziwa
takie stosy, że niewiadomo kiedy to
ludzie przywieźli l jak jo uprzątną.
Jest to wprawdzie pobojowisko żela
za 1 kamienia, które mimo swej mar
twoty robi wstrząsająco na widzu
wrażenie.
Poza Porajem rude plaaecrki etają
się coraz częstsze, jałowce coraz licz
niejsze i coraz gęstsze. O zmroku ro
biło wrażenie, jakby opodal pasła się
nieprzejrzana trzoda olbrzymich czar
nych owiec. Krajobraz dziwnie smut
ny swoją JednoetaJnośclą i polską
biedą. #
Potem wyrastają kominy, a z dru
giej strony olbrzymia, wysmukła wie
ża, ogarniająca całą okolicę.
Ile to milionów dusi padły
proch na widok tej wyniosłej wieży,
Ile łez, radości 1 skruchy polało się,
ile westchnień 1 modłów poszło w
niebiosy....
M. Wojnilło.
4
1 v.
mm
Spieszmy na Ratunek Ojczyźnie!
RODACY!
Wspierajcie Fundusz Narodowy w Radzie Naro
dowej, w Związku Narodowym Polskim, w Zjednocze
niu P. R. Ii., w Związku Sokołów, w Związku Polek i w
Unii Polskiej w Wilkes Barre, a kto dla jakichkolwiek
powodów tam składać nie chce, niech ofiary — wypisu
jąc przekaz na: "POLSKI CENTRALNY KOMITET
RATUNKOWY" przeszłe na adres "Northwestern
Trust & Savings Bank" — J. F. Smulski — 1201 Mil
waukee ave. Chicago, I1L *:
' Potrzeba wiele milionów, bo Polska toczy wojnę, bo
tam nędza i głód. Rodacy w Kraju dają wszystko, co
posiadają i życie. — Od każdego z nas Ojczyzna ma
prawo domagać się choćby połowy majątku.
Za pewność zbieranych przez powyższe centra
skarbowe funduszów, ręczy cały Polski Centralny Ko
mitet Ratunkowy, w skład którego wchodzą:
J. Ε. K·. Arcybłtkap J. WEBER.
t · J. Ε. K·. Biiknp P. P. RHOPE.
J. E. K«. Biiknp E. KOZŁOWSKL
ANTONI KARABASZ, pnie·.
P. ROSTENKOWSKI, I. wie·-praw.
ANNA NEUMANN, II. wlee-pre.
STANISŁAW OSADA, sekretarz.
J. F. SMULSKI. kaeyer.
K>. W. ZAPAŁA. Kf. W. KRAKOWSKI, Κ·. Γ. WOJTALEWICZ, FR.
GRUTZA. K. ŻYCHLIŃSKI, FR. PORZÙCZEK, M. SAKOWSKA, A. RAKO
CZY. J. HANDKE, FR. BARĆ, J. S. KONOPA, H. OSUCH, J. BARTMAN·
SKI, ST. ZALESKI. H. SETMAJER, DR. T. STARZYŃSKI, E. NAPIERA L
SKA. L. WOŁOWSKA. ML WEYNA, TEO. M. HELIN8KI. Ka. T. BONA.
S. KOLANOWSKI, J. MAGDZIARZ. J. S. RYBICKI. J. STRYJAK, A. DEM
BIEC, DR. J. TENEROWICZ, M. HADAJEWSKI, DR. F. FKONCZAK, IG.
K. WERWINSKI, N. L. PIOTROWSKI, IG. CZERWIŃSKI, DR. K< WAGNER.
ST. WALKOWIAK, DR. KAŁUSOWSKI, PROF. ST. ZW1ERZCHOWBU,
DB. DROBIN8KI. *
·' · Κ

Dziennik Chicagoski. [volume], June 16, 1915, Page 4, Image 4
About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Connect with the Library

Find Us On

Subscribe & Comment

Download & Play

Questions

Dziennik Chicagoski. [volume], June 16, 1915, Page 4, Image 4 About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971

Connect with the Library

Find Us On

Subscribe & Comment

Download & Play

Questions

Dziennik Chicagoski. [volume], June 16, 1915, Page 4, Image 4
About Dziennik Chicagoski. [volume] (Chicago [Ill.]) 1890-1971