Katolik., March 15, 1894, Image 7

About Katolik. (Winona, Minn.) 1893-1895

Image provided by: Minnesota Historical Society; Saint Paul, MN

                
Ł1D0WA PIECZARA.
OBRAZEK4 WIEJSKI
PRZEZ
J. I. KRASZEWSKIEGO.
(Ciąg dalszy.)
Naprzeciwko samego dworu,
w próżni między dwoma koń
cami walu, był także ślad
grubego muru, lapewne sta
rej bramy zamkowej, lecz
zamiast mostu zwodzonego,
na fosie już usypaną grobla
wiodła ku górze. Woda, widać
dawniej z niedalekiego przy
prowadzona stawu, teras zu
pełnie była wyschła i prócz
kilku głębszych kałuż desz
czem podsycanych, wszędzie
zielona murawa uścielała
przekop, tu i ówdzie gęstemi
krzakami łozy porosły. Stary
dworzec był jak wiele innych
naszych domów starych, w
pół murowany, na pół drew
niany, krzepki jeszcze i trzy
mający się prosto, mimo lat,
które pamiętał... były w nim
i owe sieni ogromne dla cze
ladzi przyjezdnej i komnatki
nie wielkie dla gospodarzy i
alkowy i bobówki i zakomórki
różne i kapliczka nawet do
jednego końca od ogrodu
przylepiona za któregoś Sta
reńskiego.co paraliżem tknięty,
do kościołka na mszą święta
dojść ni dojechać nie mó^ł.
Na wałach z tej strony ku
stawowi rozciągał się obszerny
ogród na kondygnacye zało
żony, i sad wzrosły bujnie,
ale cały z drzew zbyt już
postarzałych. Widoków było
mało, ale też w owe czasy
myśmy widoków z domu nie
potrzebowali napatrzył się
dość świata rzłowiek wyciera
jąc go z sr lą w ręku, a gdy
do siebie zwrócił, to mu
milej było zielonej zaciszy
ukrytemu odpocząć. Dziś
wcale inaczej: patrzymy dale
ko w boży świat, patrzymy
próżnując z załoźonemi ręko
ma w siną dal, jak gdybyśmy
chcieli, żeby z niej do nas co
przyleciało, i lubimy wido
ki z okna, bo się po nie
dalej nie pokwapim sami...
tnusim je sobie do izby spro
wadzić. W jedną tylko stronę
między drzewa, oko wyciąg
nąć mogło.... a tu widać było
guinna, stodoły, spichlerze
i zabudowania gospodarskie.
Dziedziczna izba gospodarska,
którą zajmowali jeden po
drugim Stareńscy, ®wychodziła
właśnie jed}:nem oknem swem
w ulicę wiodącą na toki.
Takim był dwór, taką wieś
była, ale jej jeszcze nie znacie
boście ją widzieli jako we
męle i zdała rozmieszoną na
pagórkach, okryty drzewami.
Cud^eż to było sioło, jakie
Bóg lylko posiał po Wołyniu
i t.) nie wszędzie. Innym
brnknie lub wody lub lasu,
,!:ili ziemi dostatku, że się u
drugich zapożyczać i kłaniać
muszą sąsiadom tu wszystkie
go w bród było, bo i paliwa
i budulcami wody czystej a
zdrowej c^3 iudzi i chudoby,
i urodzajnej,czarnej, poczciwe
ziemi szmat taki, że jej obro
bić nie było podobna a jakby
na świadectwo żyzności, ro
dziły się po miedzach i pod
płotami bodiaki w chłopa,
rzekłbyś owe kaktusy kolcza
ste, które oglądałeś może na
malowanych krajobrazach Ai
geru i Sycylii.
W sadach grusz śliw jak
w lesie, a i las miał też owo­
ce swoje, i gdy przyszła Boża
wiosna to od czereśni zakwit
łych jakby go mąką, posypał:
a w czerwcu potem jagód
było dla ludzi, dla ptaków i
dla robaków nieprzejedzonych.
A bór też to kochany! czego
w nim brakło.'' Jakby go ma
larz sadził, jakby Bóg nim
stracony raj chciał przypom
nieć dęby odwieczne pogar
bione i połamane, jak dzia
dowie, brzozy powyginane
gdyby dziewczęta w tańcu, i
przysadziste, poważne, wonne
lipy i graby z gładką korą
a gęstym przy pysznej zieleni
wieńcem, i osiki wysokie a
wyprostowane w popielatych
sukienkach, miejscami nawet
przybłąkana z daleka jakby z
musu rosła daleko od swych
towarzyszek sosna, zimą i la
tem strojna jak na wesele.
Między tą starszyzną leśną,
co pokaleczonych czereśni co
krzywych jabłoni i grusz, a
dołem ile prześlicznej nie
policzonej drobnoty! króluje
tu głóg, tarnina, orzech,
trzmielna, kaliny i jarzęby, a
niżej jeszcze kwiecia jąk na
ołtarzu na Zielną. 1 jakie tam
kwiaty! nie mają takich pań
skie ogrody, pyszniące "się
zagranicznemi przybyszarrtś....
lecz któż bogactwo ich i roz
maitość wyliczy! wszedłszy w
gaje, już się nie chce wycho
dzić, taki tu jakiś szmer do
serca przemawiający, taki
chłód ożywczy, taka woń raj
ska, tak oko lubuje się w
obrazie Bożej ręki nieskoń
czoną rozmaitością, choć na
wejrzenie jedną szatą okrytym.
Gdzieniegdzie zielone pod dę
bami rozścielające się łąki,
wśród których u pni spróch
niałych bujają młode odrośle,
dopominając się o swoją daw
niej ziemię, to znów gęszcz
nieprzejrzana, w której ciem
niach tajemniczych gubi się
ciekawe oko dalej parów a
na jego ścianach wieńcami
zwieszone chmiele i wonne
białe powojki.... to góry
różnych kształtów piętrzą się
nad głową i rozstępują nagle
pod nogami poszarpane przez
potoki odsłaniające rozpadliny.
Idziesz zamyślony, zaopatrzo
ny, tęskny a szczęśliwy, a gdy
rozsuną się przed sobą drzewa
i światło słoneczne buchnie ci
w twarz, a żar dzienny obleje
twe ciało, to się obejrzysz za
lasem jak za domem i potęsk
nisz za nim, a pola wydadzą
ci się smutne i nagie.
Lasy są jak marzenia i
poezya ziemi,' role czarne jak
rzeczywistość naga i smutna.
Stare było tak piękne, jak
rzadko wieś która, i właśnie
taki je gaj prawie ze wszech
stron otaczał, po nad grani
cami rozstawszy się na straży.
Jak to u nas najczęściej,
nie w pośrodku ale ku jedne
mu bokowi bliżej granicy
swej. rozłożona była posada, a
wioska łączyła się ogródkami
z lasem co ją opasywał i od
sąsiada oddzielił.
W tem spokojnem ustroniu,
które na szczęście jego może
nie przerzynał żaden gościniec
większy żadna droga handlo
wa, wrzawę i żywot miejski
niosąca, a tym żywotem
zepsucie... kilka pokoleń
wieśniaczych i kilka pokoleń
dzjedziców, przemarzyli i
jlrzepracowali długie lata w
niezamąconem bzczęściu po
koju, na jednym smętarzu,
kładnąc się na wiekuisty spo
czynek, przykryci jednemi
kamieniami, na których siadali
za życia obok siebie. I darń
równie zielona i bujna wień
czyła mogiły, panów i wieś
niaków rządem sypane przy
sobie.
Dom państwa Stareńskich
miał naówczas głową swą
pana Joachima, już nie pierw
szej młodości człowieka, który
przeciwko zwyczajowi swych
przodków jakoś leniwo brał
się do ożenienia. Prapradziad,
pradziad, dziad i ojciec, wszy
scy w dwudziestym szóstym
roku życia poczuli wolę Bożą
i postarali się o poczciwe
połowice panu Joachimowi
jakoś od dnia do dnia trudniej
było o postanowienie.
Wziął on w spadku po ojcu
zamiłowanie myślistwa nadz
wyczajne, do którego że od
dziecka się wdrażał, tak wresz
cie opętał go ten nałóg, że o
niczem innem nie myślał, do
niczego innego już czasu nie
miał, tylko do polowania.
Odumarli go młodym bardzo
rodzice, kiedy ze szkół zaled
wie wychodził zostawiony
sam sobie, bo opiekun poczci
wy człowiek ale pospolity, o
nic się nie troszczył, tylko
żeby jego pupil majątku nie
stracił.... oddał się pan Joa
chim niemiętnie łowom, do
których wszelki wybór, zapasy
i ułatwienia znalazł w domu.
Gniazdo gończych chartów *i
wyżłów najsławniejsze było w
Starem i najtroskliwiej utrzy
mywanie od niepamiętnych
czasów konie miał w stadzie
prześliczne i wyborne, strzelb
nie brakło na ścianie, a ludzie
dworscy zachęcali do łowów,
bo sami lubili je nałogowo
nawykli do nich za starego
pana.
Tak pan Joachim przepolo
wał dobrych lat kilka, ledwie
się tylko za dom ruszając i to
chyba z musu. a gdy mu
przyszło tydzień jaki przebyć
nie słysząc gonu swych pies
ków i nie odetchnąwszy wol
nem lasów i łąk powietrzem,
to żółkł, nudził się, chorował
i ziewał, a tak potem spieszył
do Starego, że nie raz konie
poochwacał. Nazajutrz rano
odzywała się trąbka w odstępie
i cały już dzień Boży zszedł
ze strzelbą na ramieniu. Tem
życiem strzeleckiem wyrobił
on sobie siły i zdrowie, ale
ogorzał i zdziczał już go co
dzień więcej towarzystwo są
siadów mięszało, a choć gości
u siebie rad przyjmował, nie
raz ziewnął w rękaw, nim się
ich pozbył, jeśli z niemi po
lować nie mógł. Sama posta
wa pana Joachima okazywała
wieśniaka do zbytku zadomo
wionego, nie dbał bowiem o
strój wcale i nie brzydką twarz
opalił na cygańską, a że mu
włosy nie raz zawadziły w
lesie, strzygł je króciuteńko,
żadnego wykwintu około siebie
potrzeby nie czuł, w sposobie
życia i ubiorze najprostszym
sie obchodząc i wyglądał cał
kiem na leśnika. Ale pod nie
pozorną szorstką powierzchow
nością, biło serce poczciwe,
litośne, gorące, w którem
głębokie uczucie dojrzewało
nie wylewając się na zewnątrz,
i małomówny a skromny, nie
był tak ograniczonym jak się
wydawał. Obcowanie z pros
tym ludem upoetyzowało wy
obraźnię jego, napełniło głowę
mnóstwem tradycyjnych wia
domości, zdrowemi zasady
świata kmieciego, zasiało rolę
żyzną jego umysłu, pracujące
go w ciszy i skupieniu wew
nętrznym.
Tak doszedł sobie \&t trzy
dziestu i ani mu się zama
rzyło o ożenieniu, gdy jednego
poranka w jesieni ujrzał w
zamku zebraną gromadę swojej
wioski, której kilku siwowło
sych gospodarzy przewodni
czyło. Zdziwiony ich przyby
ciem, pospieszył ku nim z
niejakim niepokojem nawet,
bo szukał po głowie coby im
braknąć mogło, czegoby żą
dali, wyrzucając już sobie, że
się tego sam wprzódy nie do
myślił. Gromada stała w ganku
nie bardzo licznie jakoś
zebrana, nie mniej zakłopotana
od pana Joachima wszyscy
spogladali po sobie jakby ra
dząc się, jeden popychał dru
giego łokciem naprzód, skro
bali się po głowach widać
było, że to z czem przyszli nie
łatwo im szło wypowiedzieć.
A! cóż mi to powiecie?
co chcecie moi kochani?
spytał dziedzic przybliżając
się do kupki wieśniaków.
Milczeniem i ukłonem od
powiedzieli mu tylko.
No, mówcie proszę, bo
mi tęskno i tak na sercu, ze
ot czegoś sam się wprzódy
dla was nie domyśliłem, aż
mnie prosić musicie.
Znowu pokłonili się starsi,
zdawali zachęcać wzajemnie
by przemówił który, ale za
milkli pan Joachim wielkiemi
na nich patrząc oczyma:
Ale cóż u Boga tak
strasznego, że mi i mówić
nie śmiecie, rzekł coraz
bardziej niespokojny może
krzywda jaka? .zmiłujcie się,
śmiało, otwarcie mi mówcie.
A! chowaj boże!
ozwał się jeden z ludzi,... i
urwał. Znowu milczenie, szep
ty tylko i nikt nie śmiał wy
stąpić.
Stał na przodzie sędziwy
Iwan Holowaty, do niego
więc przystąpił pan Joachim.
Mój Iwanie, rzekł
bądźże śmielszy od innych
wiecie, że ze mną wszystko
mówić i co chcecie zrobić
możecie, do czegóż ta nieśmia
łość. Mówcie proszę was.
Mówciebo wy Iranie,—
dodał sąsiad.
A czemużto wy nie chce
cie? odparł stary.
Poskrobali się w głowę,
czapki dusili w rękach, ani
się słowa z nich dopytać.
Nareszcie Fedko Gruzda, wy
mowniejszy i śmielszy od in
nvch, widząc że te ceregiele
niecierpliwią pana, wysunął
się przed drugich, i tak rzecz
zagaił kłaniając mu się do kolan.
Kochany panie nieuwa-
żajcie.. my tu nie przyszli
z żadną skargą ani z żalem,
chwalić Boga mamy zadość
wszystkiego, a za ciebie jak
za rodziców twoich żadnej
krzywdy. Ot przyszliśmy tak,
jakby to powiedzieć tu się
zaciął mówca do serca pań
skiego dodał po chwili.
A czegoś to żądacie moi
mili od tego serca? zapytał
zdziwiony pan Joachim.
Kiedyż nie nad nami,
to nad naszemi dziećmi nie
chajby się ulitowało.
Fedku, ja ciebie nie
rozumiem.
Możem źle powiedział,
ale pozwólcie to ja się jakoś
roztłómaczę.Dobrze nam było,
z twojemi dziadami i rodzica
mi Paneńku,niech Bóg duszom
ich świeci, dobrze nam z tobą,
a mamyż my albo dzieci nasze
pójść na poniewierkę w obce
ręce jak drudzy.
—A iakże to być mogło!
ofuknął się pan Joachim.
Jednakże to być musi,
kiedy się nad nami nie ulitu
jecie, rzekł Fedko powoli
coraz śmielej. Czasby wam
powiedziawszy prawdę, pożenić
się ot z czem my przyszliś
my paneńku.
(Ciąg dalszy nastąpi.)
Rodakom jadącym do Eurooy
lub ztamtąd przybywającym, po
camy
DOM POLSKI
w New Yorku
pod firm 3
MEN CZARSKI &
TOBOLEWSKI
19 ItEl IOIt HTIŁ
Niedaleko Castle Garden.
Jest tam wygodny hotel i restaura
oya, a zawsze można znaleźć przy
zwoite polskie towarzystwo.
Kto chce dla swoicn zakupić
kartę okrętowy, niech sie zgłosi
jedynie do
DOUtltl POL­
SKIEGO W NEW YORKU
pod adresem: MEN CZARSKI &
TOBOLEWSKI, 19 Rector Str.
Polaćy przybywający z Europy
do NEW YORKU znajdą w
DOMU POLSKIM opiekę.
AOENfJI, pragnący dać
w NEW YOLtKU opiesg pasa
żerom, którzy od nieb. karty
okrętowe kapili, niechaj się zgtoszą
do
DOMU POLSKIEGO
19 Itector str
JUTJEW YORK C.t X. V.
HIBEZPŁATNIE
a jednak wiele!!!
Wszyscy półroczni prenumera
orowie Gońca i Iskry otrzymują
zupełnie bezpłatnie drugie pismo
humorystyczne p. t.
Wesoły Kurjerek.
Goniec i Iskra, czasopismo
illustrowane, od lat I6tu wycho
dzące we Lwowie, p03iada
treść niezmiernie obfitą, urozmai
coną, ^pożyteczna i patriotyczną,
przyczem zamieszcza większe i
mniejsze dobre powieść i—wy
chodzi trzy razy na miesiąc. W e
soły Kur jer'e k jest zupełnie
oddzielnem humorystycznem i 1 i u
strowanem pismem i wycho
dzi dwa razy na miesiąc rażeni
tedy każdy prenumerator otrzymu
je miesięcznie pięó numerów
dwóch pism. Za zdrowy i przy
jemny pokarm w ogóle, a za dobry
humor cięty dowcip
w
szczególe
redaKu?' poręcza, przy czem
dodaje, że iedakcja obydwóch
pisaa prowadzona ^est w ten spo
sob, iż pisma te nie są bynajmniej
lokalne, ecŁ interesJ]ą cały gół
polski. Polacy zamieszkali w
Ameryce, znajdą w nich wszystko,
co tylko dla pokrzepienia ducha
polskiego potrzeba, a obok poucza
jące], interesujące] i pożyteczne]
treści Gońca i Iskry, humor i
o w i W e s o e o K u e
k a rozpędzą im niejedną tęskną i
ciężką chwilę życia na obczyźnie,
e n u e a a o o z n a z
przesełką do Ameryki wynosi tylko
dwa dolary, Nadsełający
e n u e a o z n z e y
dolary, otrzymuje natychmiast
oprócz pism powyższych, leszcze'
franco bezpłatną premię: Prenu
merować można w każdej chwili,
zaległe numera, lub początki po
wieści na żądanie każdy nowy
prenumerator otrzymuje darmo.
Prenumeratę z Ameryki naj
dogodnie! przesełać dolarami pa
pierowymi w listach rekomendo
wanych, lub też przekazem poczto
wym pod adresem.
Administracja Gońca i Iskry
Lwów—Lemberg
ul. Kraszewskiego 23
EUROPE AUSTRIALGALICYA
imitfim
POWIEŚĆ MORALNA
dla
DOJRZAŁEJ MŁODZIEŻY.
CENA 30 c.
w mocnej opranie o0
Moina tę książkę dostać w księ
garni II DE li DO wSEIEGK) vt
Winona, Minn. (59 E. 2nd str.)
Jisrnii
BeattjsI-
POWIEŚĆ
dla
wszystkich szlachetnie my
ślących.
CENA
50 o.
a
w mocnej oprawie 75 o.
Moina tą ksiąikę dostać to kttĄ
FU rui U. DEIUJOWSKIEQ0 W
Wtr,ona, iłlinn. 59 E.
2nd str.
II ST01TA
moina dostać
Papier na ścianę
(WALC PAPER)
w 200 gatunkach, począwszy
od 7 centów z? rolę. Sprze
dajemy też teraz w naszym
nowym dubeltowym storze
Sprzęty domowe
czyli meble, choć jaknajwspa
nialsze, a mamy zapas wielki
Ceny przystępne,
SZKŁA, i PORCELANY
stosownie do potrzeby i kie
szeni.
Polecamy przedewszystkiem
nasze piękne
KA11PETY
po 18o. do 1.10 yard.
STOTI
sour
c*
Trzecia ulica, Nr. 22C—224.
W I N O N S K I A N K
(OSZCZĘDN OŚC I).,
Przy ulicy 2giej—między
ulicani Main I Center.
Procenta płaci się
dwa razy w roku
od wszelkich złożonych w Banku
pieniędzy, począwszy od $5.00
Pożycza się pieniędzy na
grunta.
C.A. MO REV, Prest. R.B. BASFORD Vice Pre
F. A, RISING* Treasurer.
H. M. Kinney, R. B.„Basford
iH. Jenkins,. C. Camp.
E A i i U
BANK
Kapitał do okazania
100.000
fe.imiu Jnuritan Bank
r.(»Łr oślicy Walnut Sciej,
fił.t.ło d«stad pieniędzy osobom
jąeyrn kredyt po zwykłych
procentach.
Fł-ci procenta od pieniędzy d
do Bubuwama tylko n^z3«
uótki.
Załatwia także przelani#
if? iy-d'/.y do Niemiec, Prus,
\u»*i\i Ropyi. Bank ten g«so taS*
•«y.'nv, że nawet Stan Mionesocki
dt swoje w nim rzechd»
i u i'-
Jon Lytbmg
prezydent
Peter Bub
riceprez,
I. A Lemme kasy er
WYBÓR
Najosobliwszych nabożeństw i pieini
Książka do nabożeństwa z
dużemi
literami dla ludzi krótki
wzrok
mających lub dla osób starych^
w
ślicznej oprawie z okuciem
CENA $ 1-25
Moina tę książką dostać w księ
garni II. DEHDOWSKIEGO w
Winona, Minn '59 E. 2nd str.)
PŁACZ I NARZEKANIE
przed urodzeniem Ohrjstuaa Pana
hUzko 4,000 lut
W OTCHŁANIACH ZO­
STAJĄCYCH,
iż do dnii wst^idenia
Chrystusa
Pana do piekieł,
czyli
SI EDM KSIĄG
MOJŻESZA.
CEN A 35 c.
Moiuu tę ksiąikę dostać toksi#
yarni U. I) EU DO W S KI EGO W
W iŁłoiwi, Mum, 59 E, 2nd str.
SOWA GiUimiA
JE/VKA POLSKIEGO
OKÓLNI
przez
ANTONIEGO MAŁECKIEGO.
CENA 85 centów.
Można j% dostać w księararni
H. DERDOWSKIEGO w Wznoha,
MINX. \n\n WMOM SAVINGS BANK
TRUSTEES.