Ihoo aah biniighe, t’da ho honi
tsekees bik’ehgo na’ada biniighe,
doo naas adooldah biniighe,
ANAA GO NAAHAI DOO NAA’AtNII’GOOHOOLZHISH
Bee da'ahijigdmgn la i ’aTaa at e.
Nihe’ena’f bil da’ahiigaqgo t’adla’f naahai doo
’alnff’goo naahoolzhish. T’oo anaa’ biih nihf’doo
dzilqqdqq’ t’aa dfkwfigo sh{[ nihik’ehodeesdlff .
’lfdqd’ nihisilaago doo Iq f da nt’qq. Bee eldqqh
doo chidf naa’na’f bee’eldqphtsoh bikaa dah
naaznilfgff (tanks) doo chidi naat’a’f doo Iq’f nihee
holqg da ht qq’. Aadoo yeigo dadeelnish. Nihisi
laago t’oo ’ahayof ’adeiilyaa doo ’fdahool’qd’. Tsi
naa’eeltsoh doo chidi naa’na’f doo chidi naat a f
t’oo ’ahayof ’adeiilyaa. K’ad t’eiyd ’ak’ehdadiidlf.
Waashindoondi sitfinii Roosevelt gholgheii ts f
da ’alaqji’ niha hoo’aal. Jo es ni’ bikaa gi doo to
bikda’gi doo ghodahgo da’ahijiganfgff yinaha’a.
Dine Iq’f yil ndaha’a. Dine la’ silaago binant’a’f
nljigo bfka ’analgho’; ’ef General Marshal ghol
ghe. General Marshal t’aa shiidaq’dii silaago nlf.
Silaago dah naazhjaa’fgff t’oo ’ahayof nihee
holq. Silaago binant’a’f General McArthur ghol
gheii t’eiya Bindh’ddaalts’ozf yich’T dah ’oo’ish.
Silaago binanta’f General Eisenhower gholgheii
t’eiya Italian doo Beesh Bich’ahii yich’i’ dah ’oo
’ish. General McArthur doo General Eisenhower
t’aa ’fighisff baa ha’niihgo silaago nei’eesh. ’Aa
doo Iq’f silaago binant’a’f ndadanidlf; es ’aldo’
ya’at’eehgo dah da’f’eesh.
Daahijigamgn t’aa la’igo bit dah nahaz’q,
T’aa Iq’fgo haz’qqgo akoq nihe’ena’f bit da a
hiigq. General McArthur gholgheii bisilaago t’ei
ya keyah Australia gholgheego dah si’anfgff bi
kad’dbo Bindd’adaalts’ozf yil da’ahigq. General
Eisenhower bisilaago t’eiya keyah Sicily gholghe
hfgff bikaa’gi Beesh Bich’ahii doo Italians yil da
’ahigq. Dff keyah Sicily gholghehfgff t’eiya keyah
Italy gholghehfgff bfighahgi tonteel bii’dqq’ haa
6. Nahookps biyaaji keyah Alaska gholgheego
dah si’anfgff doo t’aa ’ahanfgi tonteel bikaa’gi
keyah ’ddaalts’ffsfgo Aleutians daolgheego dah
naaznilfgff bikaa’gi ’aldo’ nihisilaago Binaa’a
daalts’ozf yil da’ahigq. Keyah Aleutians daolghe
hfgff bitahgi keyah Kiska Island gholghehfgff bi
kaa’gi Binaa’adaalts’ozf bisilaago t’oo ahayof
yisnil. Dff Kiska Island gholghehfgff t’eiya Alaska
doo Binad’ddaalts’ozf bikeyah (Japan) bita’gi to
nteel bikaa’gi si’q.
Bini ’e’eshjaastsoh (June) nfdfzfdeqddq’ North
Africa hoolgheedi General Eisenhower bisilaago
t’aa ’fighisff da’ahoogda’. Jo ’ef Beesh Bich’ahii
doo Italians yil da’ahoogdh’. Beesh Bich’ahii doo
Italians bik’ehodeesdlff. Beesh Bich’ahii doo Ital
ians t’oo ’ahayof ndabi’diztseed. General Eisen
hower nihe’ena’f naakidi neeznadiin doo bi’qa
’ashdladiindi mffl yilt’eego yisna.
Nihisilaago Italy yiih dahaazbaa.
General Eisenhower bisilaago ’aitse haadaas
ghff. Silaago haadaasghff doo ’fnda keyah Sicily
gholghehfgff yich’i’ dah naadadiibaa’. British bi
silaago doo keyah nahookqsjf si’anfgff (Canada)
bisilaago nihisilaago yfka ’anajah. Nihisilaago
tsinaa’eef naakidi mfilgo yee North Africa doo Si
cilyji’ ha’naa ninfna. Tl’ee’go dine ’atk’inaanei
jee’. Chidf naat’a’f t’eiya aitse t’oo ’ahayofgo Si
cily yikaa’goo ’aheest’a’. Jo ’ef aadi Beesh Bich’a
hii doo Italians bisilaago yik’iji’ bee’eldqqh bikq’
(bombs) hadah adayiiznil. Chidf naat’a’f bikaa’-
deq bee hadah dah nda’diilgho’fgff (parachutes)
yee nihisilaago Iq’f Beesh Bich’ahii doo Italians bi
silaago yine’jfgo chidf naat’a’f yikda’deq hadah
dah diijee . Tsinaa eeltsoh bee da’ahijiganfgif
(battle ships) Sicily doo taa ahanfgi ndahaas eel
go nihe’ena’f yqq yitaa da’asdon. ’Aadoo ’fnda ni
hisilaago ni’ yikaa’ji’ haazhjee’. Beesh Bich’ahii
doo Italians bisilaago Sicily bikaa’gi naakidi neez
nadiin doo bi’aa ashdladiindi mffl yilt’eego shijee’
1a la taa hayoi bil da ahijoogqa . TO6 ahayof
t’eiya too aadahoost’iid (surrendered), haala ’ef
doo da’ahidiigaql da danfzingo biniinaa. Nihisi
laago do 6 British bisilaago dff Beesh Bich’ahii doo
Italian bisilaago dff Naabeeho dine e aneelt’e’fgi
’aneelqa’go daats’f deisna. Nihisilaago kin dah
naazhjaa’fgff Iq’f deisna. Dff keyah Id’s nilfnfgff
(United Nations) bisilaago kin naakigo dah shi
jaa’ t’aa ’fighisff yiniighe naas yikah. Jo ’ef kinfgff
fa’ Catania gholghe; la’ t’eiyd Messina gholghe.
NIHISILAAGO EUROPE YAA T I I H DAAZBAA'
BINAA’ADAAtTS’OZI TAADEE BAA HONEENEEL
iHHOoimmi
Vo I. 1, No. 1
Dff kin dah shijaa’fgff nihe’ena’f t aa ’fighisff yi
nahji’ adaat’e nahalin.
Nihichidf naat’a’f t’oo ahayof Italy yikda’god
ndadit’ah. Italy bikaa’gi kin Iq f Naples ghol
gheego dah shijaa’fgff bikaa’goo nihichidf naa
t’a’f 'ashdiadi neeznadiin yilt’eego ch’fnfjee’ doo
yik’iji’ hadah ada’iiznil. Naples yqq doo shoda
yffl’iid da. Chidf naat’a’f t’oo ’ahayofgo kin Rome
gholgheego dah shijaa’fgff ’aldo’ yik’iji’ bee’el
dqqh bikq’ t’aalahadi mfilgo daats’f hadah 'ada
yiiznil. Kin Rome gholgheego dah shijaa’fgff bi
ghi’ doo t’eiya Italy ba nahat’a. Dff bee’eldqqh bi
kq’ hadah ’adahaas’nilfgff kq’ na’albqqsii dabi
tiin (railroads) yeq doo chidf naat’a’f ba nahaz’a
neq (airfields) doo t’aadoo le’e ’adaal’figo nahaz
anee (factories) doo chonaanaot’ff’ ’at’eegoo ’a
dayiilaa. Jo ’ako Italian dine’e t’aa ’fighisff bil
yee’ ’adahoolyaa. Nihinant’a’f dff Italian daol
ghehfgff taa hahf ’aadahodoot’iil sha’shin danf
zin. Keyah Russia gholghehfgff bisilaago doo
dagha dah shijaa’ (Hitler) bisilaago ’aldo’ t’aa
’fighisff yil da’ahigq. Beesh Bich’ahii t’oo ’anaa’
dahaslf’eqdqa’ t’aa hooshch’i’ naakidi neezna
diindi tsin sitqagoo ’azhdfftaqdgo ’alk’ijiijee’.
Ch ooshdaqdqq’ Beesh Bich’ahii Russia bisilaago
yik’ehdadidlif nt’qq’ k’ad t’eiya Russia bisilaago
Beesh Bich’ahii nat’qa’ hdeineelkaad. Russia bi
silaago Beesh Bich’ahii bichidf naa’na’f (tanks)
taadi mffl doo Beesh Bich’ahii bichidf naat’a’f t’aa
fahadi mffl doo bi’qa ’ashdiadi neeznadiin bfi
ghahgo yits’qq’ ’adeisdiid. Beesh Bich’ahii bisi
laago t’oo ’ahayof ndabi’diztseed doo t’oo ’ahayof
dabi’disna.
Bindd’adaalts’ozi nat’dq’ nabidoodzit.
General McArthur ’aldo’ bisilaago t’da fighisff
bidziilgo Binaa’adaalts’ozf yil da’ahigq. Chidf!
naat’a’f doo tsinaa’eeltsoh choyoof’j, doo bisilaa
go ’aldo’ ni’ bikaa’gi nihe’ena’f yil da’ahigq.
Naakigo haz’q Binaa’adaalts’ozf t’aa ’fighisff yi
nahji’ ’adaat’ehfgff bits’qq’ doolnaal biniighe da
ahijiga. Jo es la’ Munda hoolghe. La’ t’eiya Sa
lamauna hoolghe. General McArthur bichidf naa
t’a’f doo bitsinaa’eel Binaa’adaalts’ozf bichidf
naat’a’f too ’ahayof hadah ’adayiiznil doo tsi
naa ’eel t’oo ’ahayof taah dayiiznil. Nihisilaago
t’aa ’fighisff bik’e ahwiihgo da’ahigq doo Binaa
’adaalts’ozf nat’qa’ hdeineelkaad.
Alaska bfighahgi Kiska Island naahoolghehfgff
bikaa’goo nihichidf naat’a’f t’oo ’ahayof ’alnana
jahgo yik’iji’ hadah ’anda’ii’nil. Nihitsinaa’eel
aldo Kiska Island doo t’aa ahanfji’ ninadaa’ol
go nihe’ena’f bee’eldqqhtsoh yee yitaa nda’aldqqh
TAADOO LE E AtTS USIGO YII AAH YEE TS IDA ’AGHAADI 'ATE YILEEH
J. M. Stewart
Dff naaltsoos ’alyaafgff doo Waashindoon yd
ndaalnishfgff t’eiyd yfdaneediffgo bfhoneest’qq’ii
at’ee da, Naabeeho dine’e aldo’ t’aa akot eego
yaa ntsfdaakees haala Naabeeho dine’e ts’fda
k’ad ’fnda Naabeeho bikeyah bikaa’gi hane dani-
Ifnfgff naaltsoos bikaa’gi t’aa Naabeeho bizaad
bee bik’ida’ashchffgo al’fi dooleelfgff bfhonees
lQac’.
Dff ’aniid baa tsmaahodeeskeezgo handanaa
t’i’ silf’fgff t’aa ’fighisff t’aa bfdaneetda’go t’eiyd
ya’at’eeh. T’ddla’f ndahaifddo ghoshdqq’ Naa
beeho bikeyah bikaa’gi Naabeeho ’alah ndaa
dleehgoo dff nahasdzadn bikaa’gi t’aadoo le’e
baa nda’aldeehfgff t’aa hazhd’o yfdaneedlfigo ho
deeshzhiizh. Jo 'ef dff ’anaa’fgff doo ’fnda dff ke
yah nihil dah si’anfgff bikaa’gi ’anaa’ biniighe
’ALK’IDAA’ INDIAN BINAALTSOOS HANE’ BEE HAHINIDEHEE BAA HANE’
Neeznadiin doo bi’aa dfkwff sh[f nddhaifdqq’
Indians la’ Cherokee daolghehfgff binant’a’f dani
lfinii naaltsoos hane’ dabika’fgff t’aa ’fighisff t’aa
’akoneehee 1a doo t’aa ’ef bee t’aadoo le’e ’il ch’f
daat’a’ danilfinii doo nihidine’e yaa ntsfdaakeesii
’aha dei’niih dooleel la daniizfj’. ’Ef biniighe t’aa
lahadi neeznadiin doo bi’aa ’ashdla’aadah naa
haifdad’ (1828) hane’ binaaltsoos "Cherokee
Phoenix" gholgheii ts’fda ’aitse ’alyaa. Dff hane’
binaaltsoosfgff bilagaanaa doo Cherokee bizaad
t’aa ’alah bee ’al’[[ ht qq’. Dff saad t’eiyd yik’ehgo
dah yikah dooleel biniighe ’adayiilaa, "Bee nihd
August 2, 1943
BEESH BAAH DAH NAAZNILIGII TAGI JI’ALAH NILI. COLLIER BEE NIHAHAZ AA
NII ADAANAADADOOLGHEEt LAGO NI.
Tseghahoodzanfgi alah azlf’eedaq taa ha
zho’6 ’anaa’ baa na’aldeehfgff doo naaldlooshii
t’eiya ’agha baa hdahast’i[d.
Yootoodoo Naakaii Senator Chavez gholgheii
Waashindoondi ’atah dah sidahfgff t aa ’alah ’flfj
go nfya. Naaltsoos t’aadoo le’e bee hada’diilyaa
fgff t’da ’fighisff hazho’o baa ndaaht’figo ’fnda
Indian binant’a’f doo Waashindoondi dah na
haaztanfgff bidaahdeq’ ndahoh’nfilgo ya’at’eeh
nfigo beesh bqqh dah naaznilfgff yich’i’ haadzff’.
Commissioner Collier too fists aa go t aadoo
le’e baa ndahast’jid doo ’fnda ’alah dzizlf’fgff yi
ch’i’ haadzff’. Lahgo dah 'ooneel t’aa ’fighisff da
bidziilii Indians bikeyah biyaa hahidoo’nil daanfi
go yaa hdaat’j nfigo yee hoi hoolne . Indians bee
ba haz’aanii yee yits’adeidee’aah. Waashindoon
di dah nahaaztanfgff yooch’ffd yik’i yaadayiitseeh
nfigo haadzff’.
’Alk’idaq’ ’ahadaazdeest’aneq bik’ehgo Indian
bikeyah bik’e na’iilghee dooleelfgff doo bee haz
’aa da. ’Ahadazhdeest’anqq bik’ehgo t’eiyd In
dians t’aadoo bik’ehfgoo ’fdahwiidool’aalgo ba
haz’d. Indians keyah la’ ndadayokeedfgff doo
’dadahwiidoot’[il da. Bilagaanaa binant’a’f nina
dayii’nilfgff bee da’niitah dooleel daanfigo Indian
’Aheeheshffh binahasdzoofgff (Arizona) doo Yoo
to binahasdzoofgff (New Mexico) yich’[' naaltsoos
’adeiidoo’al.
Mr. Collier dff naaldlooshii biladh ’andadool
nffl ha’nfnqq yich’qah yaalti’, haala keyah ’atf
deidoolffl. Indians doo bikeyah ’atfdeidoolfil da.
T’aadoo t ad bfhdlnffhgdo ndahodi’ahf dooleel.
Naaltsoos hadadilyaa y 4? labee Iq da’a^ljj’.
Beesh bqqh dah naaznilfgff yee Iq da’aslffgff
kqq t’od ch’fdaast’anfgo baa hane’. Dibe naa
ghaagi bee naaltsoos hadadilyaago bee Iq da’az-
If’qq ’ef ’at’ah ’akeedqe hane’ binaaltsoos la’ ha
nddnaana’fgff ’fnda bikaa’ ’adoolnffl.
EE’ NEISHOODII KEYAH BAA HODEET’AAGI
Dff’ nahasdzoofgff bikaa’gi ’ee’ neishoodii ’ash
dla’ naahaiji’ ba’deet’qqgo ninfnaa doo The Nav
aho Indian Evangelization Movement hoolgheego
’ahoolaa yqq t’aa dff yihahfgff bighi’ bfighah ’a
leeh. ’Adah nanfdaahfgff (chairman) doo naat’aa
nii t’dala’f dff ’ee’ neishoodii bindaanish danilfinii
haidoosilgo bee ba hool’a’. Hayffsid doo bil ya’a
t’eehgo keyahfgff bikda’ddo bfni’ t’aa bfnfzinji'
hool’dagoo binaanish danilfinii naas deflt’eeh
dooleel.
da’fnishigft ts’fda aghaadi yfka da’fists’qq’ haz
\[[. Dff hane’ yfka da’fists’d’fgff t’eiyd t’aa ’fighi
sff hane’ bfdin jflf nahalin. Dff naaltsoosfgff t’eiyd
dff hane bfdin ’fdlfnfgff bee ndoodzih biniighe.
T’oo baa ntsfdeikeesgo Waashindoon yd ndaal
nishfgff doo Naabeeho dine’e nihfka ’anajahgo
naas hodeeshzhiizhgo dff t’aa ’ahoolts’ffsfgo haz
q nahalingo bee hahooydhfgff yee dff naaltsoosfgff
’altso hadidoonffl doo nfl’f yaat’eeh dooleelgo
haz’q. Dff naaltsoos haana’fgff doo bikeedqq’ ha
ndahineezdee’fgff t’aa hazhd’o Naabeeho dine’e
ba ya’at’eeh ladaq’ dff naaltsoos bikda’gi ’ada
hwiis’hagoo nahasdzadn bikda’gi ’adahoonflfgff
doo dff keyah nihil dah si’anfgff bikda’gi doo Naa
beeho bikeyah bikda’gi ’ddahoonflfgff bida’alyaa
go (photographs) ’al’fi dooleel hwiinidzin.
haz’aanii, nihikeyah, doo nihidine’e." Dff naal
tsoos ’alyaa yqq t eiya bidine’e t aadoo le’e yee yi
k’idadi’dootffl biniighe ’adayiilaa.
Dff hane’ binaaltsoosfgff bikda’gi Cherokee di
ne’e bibeehaz’aanii doo naaltsoos t aadoo le’e yaa
dahalne’ii (documents) 'dhdaal’[[h nt’qe’. Bidine’e
fdahool’aahfgff t’aa lahgo ’aanfil yik’eh binaal
tsoos yikaa’ yaa dahalne’ nt’qq’. Bidine’e biTool’i**
(manners and customs) nilfinii aldo’ yikaa’ ’a
deil’f[ ht’qq’. T’aa akwff \{ ’adahoonflfgff bfdaho
needlfinii yikaa' 'adeil’u ht’qq’.
Window Rock, Arizona
War Bonds nidaholniih! Naanish
daholqogoo nidaalnish!
NAABEEHO DOO DATitTA' DA NDi
SILAAGO ADABI’DILNE’IGH
Naabeeho doo da’fiTta’ da ndi silaago ’atah a’a
nilfnfgff too ahayof ’ach’i’ nahwii’na yich’i’ sinil
la. T aadoo lee bich [’ dabidil’dhfgff doo silaago
bina’nitin danilfinii doo yik’ida’diitiih da. D 66
t aadoo lee bee bich’f ’andahazt’i’ii yaa daho
doolnihfgff doo bihoneedzqa da.
Bilagaanaa bizaad t’oo bee yati’ dooleel binii
ghe bfhwiidooalfgff ndi haa sh{( nfzaadgoo bil ’a
dahwiilzhfishgo ’fnda bfhoo’aah.
Silaago adaalne’gi yiniighe sinilfgff (Selective
Service Board) Naabeeho doo da’fflta’fgff t aadoo
silaago adabi’dilne’f dooleel bidi’doo’niil ha’nik
go beesh bqqh dah naaznilfgff yee ndiijee’.
Dine dfigi adaat ehfgff da dk’eh binda anish
goo, doo t aadoo le’e hadaageedgi, atiin binda’a
nishgoo, t aadoo lee hada dilneehgo binda’anish
goo doo fnda naanish taa akoneehee danilfnfgff
yindaalnish dooleel ha’nfigo silaago adaalne’gi
yiniighe sinilfgff bil ch’fhodoot’aal ho’doo’niid.
’lnda nda’anishgoo dine bilagaanaa bizaad doo
yeedahosinigff Iq f t aala i haz’bnigi ndaalnishgo
bilagaanaa bizaad bfna’niltinfgff ba nahoot’aah
dooleel bidi doo’niil ho’doo’niid.
HELIUM GAS ’ANAA’GI CHOIDOO’JIL
Naabeeho bindhasdzo bikaa gi Naat’aaniineez
hoolgheego haz’anfgi helium gas gholgheii holqq
•aj'H'-Dff helium gas gholghehfgff nahasdzadn
t aa si qq ht qe’ bikaa’gi t’ad dfkwffgo daholq jini.
T’aadoo biniighehfgoo too yoo’ ’i’iijool nt’qe’-
Dff gasfgff t aadoo lee ghodahgo bee nda’al
deehfgff (balloon) bii ’ heel ’andaal’jjhgo yee ndaa
kai doo taa es anaa gi chodaoo’f. Waashindoon
dff helium gasfgff Naabeeho dine’e baa ndahidiil
nih daanfigo dayokeed la haala es ’atah bee ’ak’e
hodidoodleel.
Alah azlf qqdqq bfni’ bee ak’ehodidoodleel
fgff biniighe Waashindoon bich’i’ nahidoonih ho’-
doo’niid. Dff gas tad haa’f shff bfkd ’i’doo’nil ha’-
nfigo nahodiit’aago naat’aanii t’dala’i (general
superintendent) doo beesh bqqh dah naaznilfgff
yd dah nanfdaahfgff (tribal chairman) yee Id a
dooleelgo bee ba hool a . Aadoo nadnalahgo
Naabeeho bikeyah bikaa’gi helium gas la’ hanad
deel n doo bfka anaa a niilgo aldo’ yee id adoo
feelgo bee ba hool’a’.
DA’OLTA’ DOO ’AZEE’ADAAL’j BINIIGHE
NIDAHODIYOODLAHIGII
Naabeeho t’od ’ahayof silaago ’atah danilf. Doo
tdo ahayof nanish t’ad ’akoneehee danilfinii ’a
tah yindaalnish.
’Anaa' baa na’aldeehfgff ’altso bik’i’deesdee’-
go nihaa ninahidookah. Ninahaaskaigo t’aa Iqq
goo fdahool dd dooleel. Ninahaaskaigo naanish
deinfzin dooleel.
Beesh bqqh dah naaznilfgff adaanfigo dff nind
haaskaigo bindaanish dooleelfgff ba t’ah kodqq’
baa hwiinft figo yd at eeh daanf, jo ’ef kin da t aa
doo le’e ’adaalne’goo ’fnda hasht’e dahalne’god
da. Jo es Naabeeho ninahaaskaigo bindaanish
dooleel.
Adah nanfdaahfgff doo naat aanii t’dala’f dff
nda doonishgoo yd ndahodidoo adl doo yinaho
doo’aal bee ba hool’a’.
WAASHINDOONGOO DA’DEESDEE IGII
Naabeeho dine e ba keyah la’ shdneidoot’ee!
ha’nfnqq Yooto binahasdzoofgff (New Mexico) doo
’Aheeheshffh binahasdzoofgff (Arizona) t’ah ndi
yich a c dh naakaigo hoolzhish. ’Alah ’azlf’qqdqq’
dine la bidine’e yd kin Chicago gholgheego dah
shijaa fgoo doo Waashindoongoo dff keyahfgff doo
t aadoo lee dabidziilgo adaat’e ndahalinfgff yi
niighe dookah doo ’aadi yaa hdaddot’ffl.
Dff dine deeskaafgff t’eiyd adah nanfdaahfgff
doo naat’aanii t’dala’f t’aa bf beesh bqqh dah
naaznilfgff la’ neidiyoolah doo es ’aadi baa n
dazhdoot’iiL Naabeeho dine’e bibeeso t’eiyd bi
ke tadi dooldah. Beesh bqqh dah naaznilfgff *a~
lah ndandsdlfi’go ’fnda la’ dajiilaafgff baa hodoo
nih.