Search America's historic newspaper pages from 1777-1963 or use the U.S. Newspaper Directory to find information about American newspapers published between 1690-present. Chronicling America is sponsored jointly by the National Endowment for the Humanities external link and the Library of Congress. Learn more
Image provided by: Arizona State Library, Archives and Public Records; Phoenix, AZ
Newspaper Page Text
Ihoo’aah biniighe, t’aa ho honi tsekees bik’ehgo na’ada biniighe, doo naas adooldah biniighe. Italy bighi* t’ah da ahijigq. Italy bik’ehodeesdli’igii t’eiya ts’ida a ghaadi hane nili. Bini ant aats ozi nidi zidqq bighi’ Italy binant’a’i Mussolini ghol ghehfgii t’oo nahji’ hanaadza. Badoglio gholgheii t eiya Mussolini bich qqhji’ ’eel- Le’. Badoglio naat’aanii si I [[go am, Itali an bisilaago doo silaago nda at eetigii a naa’ taa k’ideidoott’ih. Dine Italy yikaa’gi keedahat’inigii t’eiya ahiga doo deinizin da. Italian dine’e ’anaa’ yqqh niikaj doo hodichin hazlfj’. Italian dine e naat aanii Badoglio gholghehigii k’enahodoodleet di diiniit deidi ini id. America doo silaago binant’a’i Eisen hower gholghehigii Italian binant a i American bisilaago doo British bisilaago Italian yit da’ahiganigii ’aadeidoos[itgc at e yidiiniid. Italian bikeyah bikaa’gi chi di naat’a’i ba nahaz’aneq (airfields) keyah ta’i daniliinii bisilaago yaa deideez’q. Ital ian bitsinaa’eet afdo yaa deideez a. Ital ian bisilaago American doo British bisilaa go bika ’adiijahgo Italy bighi’doo Beesh Bi ch’ahii hadadiniilkat daaniigo ’adeehada deesdzii’. Italy bikaa’gi t’ah da’ahijiga. Italy bi kaa’gi Beesh Bich’ahii t’66 ’ahayoi. Italy bikaa’gi hozhq nahookqs bich’ijigo Salernc hoolgheegi nihisilaago Beesh Bich’ahii yit ’atk’iijee’. ’Akwe’e taa ’iighisii da’ahiji gqqgo ’ashdla’ yiska. ’Ako ’inda nihisilaa go Beesh Bich’ahii yik’ehdadeesdlii’. Brit ish bisilaago t’eiya kin ts’ida ’aghaadi bida holniihii naaki deisna, jo ’ei Taranto doo Brindisi gholghe. ’Ako ndi British bisilaago t’aadoo yeigo ana, i yit da ahoogaa da. Sa lerno hoolgheegi British bisilaago Ameri can bisilaago yit ahiikai. Nihisilaago bi chidi naat’a’i t’oo ’adahayoigo biniinaa Beesh Bich’ahii yik ehdadeesdlii . Italian bitsinaa’eef t’oo ’ahayoi nt qq . Italy hoolghehedoo Italian bitsinaa’eefee dah dahidii’eel doo keyah fa’i daniliinii yi ch’odaazni’. Beesh Bich’ahii Italian bitsi naa’eet yik’iijee’ doo fa’ taftf’aah dayiiznil. Italian bitsinaa’eet t’oo ’ahayoi keyah fa i daniliinii yich’odaazni . Ei beego kad ni hitsinaa’eet tatkaa haz aagi t 66 iighisii dabidziil. Italian bisilaago doo Beesh Bich’ahii taa dikwiigo haz’d sh[[ da ahiga. Italian bikin Rome gholgheego dah shijaa qq Beesh Bi ch’ahii deisna. Naaltsoos hane’ bee ndani deehigii fa’ ’adaaniigo ’ee’ neishoodii bi’ee’ danineezigii binant’a’i Pope Pius gholgheii Beesh Bich’ahii dabisna daani. Pope, Pius kin Rome gholgheego dah shijaa’igi keeha t’i. Russiadi Beesh Bich’ahii bik’ehodeesdlu’.. Russia hoolgheedi Russian bisilaagc Beesh Bich’ahii yik’ehdadeesdlii’. Beesh Bich’ahii bichidi naat’a’i t’oo ’ahayoi Italy di American doo British bisilaago yit da’a higa. ’Ako Beesh Bich’ahii Russians yit da’- ’ahiganiji Beesh Bich’ahii bichidi naat’a’i doo hozhq Iq’i da, doo ’ei bininaa doo dabi dziil da. Beesh Bich’ahii t’oo nidaneecheet doo t’oo ’ahayoi ndabi’diztseed doo Iq’i bi’- disna. Russians t’eiya Donets Basin hool ghehigii ndeisna. Dii Donets Basin hool ghehegi t’oo ’ahayoigo beesh doo teejin ha daageed. Dii teejin doo beeshigii Russians y\ din danili, haala ’ei bee chidi naat’a’i doo chidi naa’na’i doo bee’eldqqh ’adaal’i. Pacific bikaa’gi fa’ ndahoodzaa. Nihisilaago t’aa ’iighisii yeigo Binaa’a daatts’ozi yit da’ahoogaq’. Binaa’adaat ts’ozi bikeyah fa’ Marcus Island gholghehi gi.i American bitsinaa’eet fa’ yaa tiih yikai. ’Akwe’e American chidi naat’a’i ba haz’a nqq dayiifchxq’ doo chidi naat’a’i t’oo ’aha yoi ’adeisdjid. Marcus Island t’eiya Binaa ’adaafts’ozi bikeyah si’anidoo t’aa ’ahanigi 'ahoolghe. NIHISILAAGO LAE HOOLGHEHIGII DEISNA IHHOOUItICII Vol. 1, No. 3 ITALY KEYAH LA’I DANILIINII YICHT AADAHOOST’HD KEYAH LA’I DANILIINII T’AH NAAS YIKAH American bichidi naat’a’i afdo’ Binaa adaafts’ozi bikeyah Kuriles Islands daol ghehigii yik’iji’ hadah ’ada’iiznil. ’Akwe’e nihichidi naat’a’i ts’ida ’aghaadi ’adanif tsxoii fa’ nihaa daozba. Binaa’adaafts’ozi do’ chidi naat’a’i fa’ baa daozba doo tsi naa’eef do’fa’ bits’aq ’atidaalyaa. General Me Arthur keyah New Guinea gholghehigii bikaa’gi Lae hoolgheego haz anigii haashii nizahdqe’ yinaha’aago hool zhiizh. T’aa ’aniidigo nihisilaago dii Lae hoolghehiji’ tsinaa’eef yikaa’doo dzifts’a nijee’. La’ t’eiya chidi naat’a’i yikaa’deq’ hadah dah diijee’. Nihisilaago Lae hool ghehigii yinazt’i’ doo deisna. General Mc- Arthur dii keyahigii bikaa’gi naanafahgo Salamaua hoolgheego haz’anigii yininaa ha’a. Dii haz’anigii Binaa’adaafts’ozi yee dabidziil. Naat’danii fa’ rsinaanaltj. Asia hoolgheegi keyah ta’i daniliinii naat’aanii fa’ ninaadeistf. Dii naat’aanii naajisdli’igii Lord Louis Mountbatten jool ghe. Dii naat’aanii sili’igii ghodahgo doo ni’ bikaa’gi doo tafkaa’ da’ahijigaqgi ’ayoo bit beehozin. Naaltsoos hane’ bee nidani deehigii fa’ ’adaaniigo Burma hoolgheegi t’aa ’iighisii da’ahizhdoogqqt daani. Jo ’ei Lord Louis Mountbatten bik’ehgo da’ahi zhdoogqqt. Dii Burma hoolgheegi da’ahi zhdoogatigii Chinese t’aa ’iighisii bee bika ’i’doolghot. o Leeh dahodii niit dooleef biniighe nahodii t’dmgnC Naabeeho dine danilinigii doo ’asdzani danilinigii t’oo ’ahayoi silaago ’atah daaz lii’. Bikeyah ya ’atidaat’iigo fa’ ’adaadin sil[f’. Jo ’akodaane’igii dii keyah t’aa shii daa’dii bijei bii’ naaz’anqe doo ’ayoi ’ada yo’ninqq bikaa’ji’ ninahajaahgo ya’at’eeh. Naat’aanii t'aaio'l teeh daho’dii’nifigii biniighe Tseghahoodzani doo Tsehootsooi bita’gi keyah nahodidoo’aafgo beesh bqah dah naazniligii yee ba dahoot’a’. ’Ei t’aa akodzaa doo ’at’ah ’inda bizhi’ ’adoolniit. ’At’ah naanafahgo Naabeeho bikeyah bikaa’gi teeh daho’dii’niit biniighe keyah ninaahodidoot’aaf ho’doo’niidgo tahgo ni naahodidoot’aaf. Jo ’ei t’aa ’aanii ’ako neehgo naat’aan'i t’aafa’i ninaahodidoo t’aafgo bee ba hool’a’. o Bini’ant aatsoh nidizidqq bighi’ ’aheehe shiihji tabqqhgi tsinaa’eeftsoh fa’ anaa nalyaa doo 7 ' bee yeeji’. Shadi’aah biyaaji keyah dah naanast’a nigii bikaa’gi Indians t’eiya agha keeda hat’i, Bilagaanaa t’eiya t’aa ’a’oh. Indians adahootts’iisigo k’eeda’didleeh. Bilii’ ti’i gii doo daalq’i da. Bidibe ’adaatch’ifdi, beegashii doo tt’izi doo telii doo bisoodi ta’ bee daholq. Bidada’ak’ehgoo beegashii yee ninada hwiitdla’. Bee nahwiildlaadi t’eiya tsin bee ’adaalyaa. Lahda beehagod t’eiya bida da’ak’ehgoo yee dah nidahodiniitchxa’. Dibe t’eiya Naabeeho bidibe ndahalin. Dibe bighaa’ danineez doo yitt’o ya’adaa t’eeh. ’Asdzani danilinigii yit dabighanii t’aa aftso ee’ ya deitt’o. Dine danilinigii bitt’aaji’ee’ doodeiji’e’igii doo beeldlei yee ndaakai. ’Asdzani t’eiya bitt’aakat daho lq, doo beeldlei yee ndaakai. Dii t’aa ’aftso ’aghaa’ bee ’adaalyaa. Dine, ’asdzani doo atchini t’aa ’aftso bich’ah ’aghaa’ bee ’6- daalyaa. Bich’ah t’eiya t’aa aftso ’ahidaaf e. Kin t’eiya biyaadqq’ bis bee adcalyaa doo bikaa’dqe’ t’eiya tt’oh beedahaashjee’ haala t’oo ’ahayoigo tsin bidin hoghee’go SOUTH AMERICADI INDIANS BAA DAHOJOOBAI John M. Cooper Oct. 1, 1943 Waashindoon yd ndaalnishigii Indians ’a gha bich’odanohnih ha niigo bee baa hwii nist’iid. Bini’ant’qatsoh tsosts’id doo tseebii doc nahast’eigoo yoofkateedqq’ Waashindoon di bidine’e ya dah nahaaztanigii (Senate) fa’ bqah haa’niligii (sub-committees) Bee’- eldiilasinildi ’atah ’ada’iilaa. ’Aadi keyah tsosts’id nahasdzooigii doo keyah haash[[ neelaa’ baa dahwiinist’iid. Nevada hoolghehedoo Waashindoondi bidine’e ya dah sidahigii (Senator Pat Mc- Carron) ei adah nanidaahii nili. Yooto bi nahasdzooigii (N. M.) bighi’doo Waashin doondi bidine’e ya dah sidahigii (Senator Chavez) afdo biinaat. ’Akat bistfee’ii doo Indians t’oo ’ahayoi dabiinaat. Bilagaanaa bilii’ daholonigii (ranchers) c Kin nidaainishi ha’ni. Naabeeho dine danilinigii naakidi neez nadiingo doo ’asdzani do’ fa’ t’aa ’iighisii t’aa tsxntgo ghoshdqe’ ha’ni Kin Nihisilaago t’aa ’iighisii t’aa tsxiifgo bee ’eldqqh bikq’ bee da’ahijiganigii bich’i’ ’a hidoogeet ’ei biniighe. Kin Lanidi Naabeeho kin ya adaat’eehii ba holq. To sidooigii doo sik’azigii do’ holq. Oita’ doo azee’ ’iit’ini doo asdzani ’azee’ ’adeit’inigii (nurses) do’ fa’ holq. T’aa jiik’e ’ana’iilki’ (movies) doo bee nida’a’nehigii holq. Ndaalnishi dii’ doo bi’qq tsosts’id doo tf’izh doobi aq naaki sindaogo ’ada’iit’aah. T’aa ha’iyoonishigii beego t’aafahadi da mi[go ’aleehji’ dizdiin doo ’ashdladiin bee so nidajiitb[[h. Naanish dayiichi[higfi t’eiya t’ah nighohgo ’ada’iit’aah. T’aa nijilnishgo t’aafa’i nahahgo t’eiya naadiin hastaaji hozhnitneego haajilgh[h. K’eedilgheego mdanit’ihign bina anish. T’oo baa ntsahakeesgo Naabeeho bike yah bikaa’gi tahgoo dii yihahigii bighi’ doo ts’ida hozhq hdadi’noot’fit da. Haala dine t’oo ’ahayoi danizaadgoo adahaaskai, ’66- doo ’afdo’ doo hozhq ndahastqq da. Tsenikanidi Naabeeho ba ak’aan bini da’anishigi (flour mill) bini’ant’aatsoh ni dizidigii bighi’ naada’deezhnish. Naabee ho t’aa ’aftso tf’oh naadqa’ ndeineest’ani gii kwe’e nidahoheehgo ’ak’aan niha ’ada doolniit doodaii’ t’oo ’ak’aan t’aa ’iitdii nasht’edaalyaaigii bit ’ahaada’iyoh’niit Dii yihahigii bighi’ tt’oh naadaa’ doo Iq’i dahazlii’ da ndi t’aa ’iighisii ya’adaat’eeh. La’ts’aadah doo tseebiits’aadah nahas dzooigii bighi’ bit nitsahakeesee bilaahdi nahaz’a. Kin bighi’dee’ jeetid bee dahal zhin, doo bii’ chadahatheet. Indians hash tt’ish teets’aa’ t’eiya chodayoot’i. Dii keyah South America gholghehigii tahgoo t’aa ’iighisii bikaa’ dahoneezdo. Dii dahoneezdooigoo tsin doo to t’oo ’adaha yoi. Dii Indians kqo keedahat’inigii tsin bi neest’q’ doo too’ dabich’iyq’. To daniliigoo tsinaa’eet yee tadadikaah. South America bikaa’gi naalghehe ya naazdahi doo Iq’i da. ’Ako Indians doo bi ch’iya’ naalghehe ba hooghandee’ ndayiit niih da. T’aa bi bich’iya’ ninadeinitt’iih. T’aatahadi damiigo na’adleehgo na’ii’ni bit ’atah nda’adleeh, ’ako t’aadoo le’e jini zingo ’aadi t’eiya nishohoot’eeh. ’Aadi di ne t’aa bi ahaanda’iilniih. ’Akwe’e bisoo di naadqa’ dabik’e nijitteeh. T’aa dikwiigo da olta’. South Americadi da’olta’goo Naakaii bizaad gholta’ doo bee ’ak’e’alchiigo bidahoo’aah, Bilagaanaa bi zaad ’ei dooda. ’Azee’ ’iit’ini daniliinii ’at do’ doo Iq’i da. ’Ako South Americadi In dians t’aa hazho’o bich’i' ndahwii’naago keedahat’i. V/indow Rock, Arizona AKAL BISTLEE’II INDIANS T’EIYA BICH’IJI HODLO DAANI K’ad tonteel tse’naa keshmish bit ida’ohfe’. adaaniigo Naabeeho bikeyah ha’a’aah bi ch’ijigo tsosts’id nahasdzo deitninigii bi kaa’gi beehaz’aanii bik’ehgo dah ooldahi gii aniigo Naabeeho ba ’akat bisttee’ii nah ji’ hadinookat ni daani. Waashindoondi bee haz’aanii ’adeit’inigii (Congress) Naabee ho bikeyah doo ta’ bineidoot’aat da daani niigo Senator Chavez ch’iini’q. ’Azhq ’ako t’ee ndi Waashindoon ya ndaalnishigii Naabeeho keyah fa’ ba bineidoot’aat dani zingo dii tsosts’id nahasdzooigii ’adayiilaa, niigo yikehaz’ah. ’Akat bisttee’ii ’adaaniigo Indians nani se’ keyah bikaa’gi daholonigii doo ’aftso chodayoot’ij da daani. Dii keyahigii Bila gaanaa taji’ chodayoof’figo ya at eeh daa ni. aneelaq’go ch’iyaan tozis yee ndeiznil. Naabeeho tseebiits’aadahigii yighi’ keeda hat inigii da oita’goo t’aa bi ada ch’iyaan tozis taadi miil biighahgo yee ndeiznil. Da'olta'goo k asdaa taa aftso ’an daalyaa. ’Oita’ ’qq ahdaalyaa doo t’aatahadi da lij9° ozlli g° atchini da olta’igii kohoo t eedaq’ t’aa ’akwe’e nahalzhiishgo atah nasdli’qqgi at’eego atah ninaanasdlfj’ ’6l - ’qq andaalyaago Tsetichii’ dah ’azka nigi doo Kinteelgi (Pueblo Pintado) jfolta’- igii t’aadoo ba’olta’i ba shoozt’e’ da. Dii qhaai Kin Ligaaigi (Moenave) doo Shaq’to higi jf olta’igii doo naa’iidooltah da sha - shin. 9,66 ta’ atchini adaatch’[[di. Dii kqq ’atchini doo Iq’i atah nadieeh dago ’a t ah ba’olta’i naanata’ da’olta’goo hats aa’ ’ahidookah. Naabeeho t’oo ahayoi anaa’ binda a nishgoo ’aheeskai. Ndi daolta’goo ta’ ba atchini t’oo ahayoi atah andayiidlaa, a ko ’ei bee baa ntsahakeesgo Naabeeho k’ad biniighe ihoo’aahii bit beedahozin la hwii nidzin. Ba olta i nishohoot’eehgi Naabeeho yin daalnishigii t’aa hazho’o bee bich’iji ’az fQQ9° yihah. ’Adahwiis’aagoo da olta qq fa t aadoo qa andaalyaa da haala ba’ol ta’i bidin hoghee’. Naabeeho bikeyah bikda’gi tsghodiniih naafniih. T’aa ’aak’eed nahoodleet bik’eh ’awee’ Naabeeho daniliinii neeznadiin yilt’eegc tsahodiniih ninadabittsi’, haala da’jish chiinii ahashdlee’igo baa ntsidadzikees K’ad taa dikwiigo shii Naabeeho bitahgi tsahodiniih bihane’. Atchini yazhi tsahodiniih bidilneehgc ’iishjqa bichaan tozhaan doo tatf’id naha lingo doott’izhgo t’aata’aji taadi dayet chi[h. T’aa ’akot’eego dikwii da yitkaahgo bitah doo hwiinaa da abit’jih doo bitah ho niigah doo yeigo bi’niitheeh. Dine bqah dahaz’aanii bichaanigii bi ts aadoo dine shanah niliinii tsahodiniih bi dilnah. Dine kot’eego ada’at’ijgo t’eiya ’awee’ yisdahidookah: Tozis doo bee alt’o’i nideitbishgo. t Abe’ nideitbishgo. Tse’edq’ii nideittseedgo. Bila taadeigisgo ’inda ’awee’ ninadeidiit teehgo. Hwe awee’ da’iliinii awee’ too bqqh da hoo aahigo azee’ al iigoo adajiijaahgc ya’at’eeh. —o— Tse’edq’ii baahadzidgo at’e. T’aadoo le’e t’oo badaa’ihii yits’qadoo ’aah daho yoot aatii yit nidaajeeh. Atchini yazhi bi fsa dahodiniihigii doo tsahodiniihtsoh ghol gheii t aa ’aftso tse’edq’ii bits aadoo haha t’eeh. Bi’oh nda’iisda’igii feezh bik’iji’ ko daahte’, nihich’e’edqq’ ya’at’eehgo ada hwiinohsin doo tse ed6‘ii ndaattseed.