Search America's historic newspaper pages from 1777-1963 or use the U.S. Newspaper Directory to find information about American newspapers published between 1690-present. Chronicling America is sponsored jointly by the National Endowment for the Humanities external link and the Library of Congress. Learn more
Image provided by: Arizona State Library, Archives and Public Records; Phoenix, AZ
Newspaper Page Text
Ihoo’aah biniighe, taa ho honi tsekees bik’ehgo na’ada biniighe, doo naas ’adooldah biniighe. NIHISILAAGO ITALYDI BEESH BICH’AHII YIL DA’AH IGA KEYAH LAM DANILIINII NAPLES DEISNA Germans nahookpsjigo Daneecheeh Bini’ant aats’ozi nidizidpp bighi Amer ican bisilqago doo British bishilaago keyah Italy gholghehigii yiih yiza. Italian bisila ago t’eiya keyah la’i danaliinii yich [ aa dahoost’ijd. Beesh Bich’ahii keyah Italy gholghehigii yii’ndaakai yee t eiya anaa t’aa k’ideist’i’. Jo ’ei American bisilaago doo British bisilaago Salerno hoolgheegi Beesh Bich’ahii yil da’ahoogqq’. ’Akwe’e Beesh Bich’ahii bik’ehodeesdlii’ ndi keyah la’i daniliinii bisilaago neeznaadi mill yilt’- eegoyaqh haniidee’, jo eila’ ndabi diztseed doo la’ tidaalna doo la’ dabi’disna. Beesh Bich’ahii bik’ehodidleehgo kin too ’ahayoi Naples gholgheego dah shijaa’igii yich’i’go dadineezhchacT. Dii kin Naples gholgheego dah shijaa’- igii t’eiya ’aghaadi biholniih, haala ’akwe’e nizhonigo tsinaa’eel ba nahaz’a. Keyah la’i daniliinii kin Naples gholghehigii yaa tiih naanaajee’go Beesh Bich’ahii tooh Volturnc gholgheego nilinigii yich’i’go naadadine ezhchqa’. Ts’ida ’iidaq’ t’oo ’ahayoi ndaha staago dii tooh Volturno gholghehigii gho ’qdaazgo’. Dii tooh gho’adaazgo’igii Beesh Bich’ahii yika ’eelghod. ( tohigii keyah la’i daniliinii bisilaago t’aa ’iighisii deine estl’ah. Keyah leu daniliinii bisilaago t aa ’iighisii dabi’doldon ndi tooh ha’naa niniza. ’Aadoo Beesh Bich’ahii nahookps biyaajigo kin Rome gholgheego dah naanashjaa’igii yich’i’ naadadineezhchqq’. American doo British bisilaago Salerno doo Naples hoolgheegi doo tooh Volturno gholgheego nilinigi da ahooga igii silaago binant’a’i General Mark Clark gholgheii bik’ehgo da’ahijoogaq’. Nadnalaji t eiya British bisilaago binant’a’i General Mont gomery gholgheii dah nap’oo’ish. ’Ei kin Foggia gholghehigii doo ei taa iighisii biholniih nt’ee deisna. Dii Foggia hoolghe hidoo chidi naat’a’i naadadiit’ahgo Beesh Bich’ahii bikeyah bikaa’gi kin Iq’i dah na azhjaa’igii yik iji hadah anda ii nil. Keyah Italy gholgheego si’anidoo t’aa ahanigi keyah la’ Balkans daolghe. Dii Balkans hoolghehigi Beesh Bich’ahii nda akaigo nizaaagoo ’ahoolzhiizh. K ad t eiya dine Balkans hoolghehigi keedahat’inigii Beesh Bich’aKii tad ’iighisii yil da’ahigq. ’£i biniinaa Beesh Bich ahii bisilaago too ’ahayoi ’aaji’ konaanalyaa. Jo ’ako Russia hoolghehidi doo Italy hoolghehidi Beesh Bich’ahii t’aa bi’oh neheleeh. Russiadi Germans Bik’ehodidl* Russia bisilaago tooh Dnieper gholghe ego niliniji’ Beesh Bich’ahii 'andeinees kaad. Dii tooh Dnieper gholgheego nilinigi Beesh Bich’ahii t’aa ’iighisii hast’e’adadiil yaa. K’ad doo ndddadiniirheeJ da da diiniid. Russian bisilaago kin la’ t’aa ’iighi sii bidaholnihigii la’ Beesh Bich'ahii yaa hdayoosba. Atlantic Bikaa’gi ’Anaa’ Ndahasdlu’ Bini’ant’qats’ozi doo bini’ant’aatsoh ndi zidigii bighi’ Beesh Bich’ahii bitsinaa’eel taltl’aahdi ndaakaaigii keyah la’i danili inii bitsinaa’eel t’aa dikwii taah dayiiznil. Ghaqji’ ndizidigii bighi’ Beesh Bich’ahii bitsinaa’eel taltl’aahdi ndaakaaigii ’ad anaadahoolchijd. Keyah la’i daniliinii bitsinaa’eel dikwii shii taah yi’nil. Beesh Bi ch’ahii torpedo lahgo ’anaadaat’ee lei’ doo bee’eldqqhtsoh lahgo ’anaadaat’ee Lei’ yee hak’iijee’. Tsinaa’eel taltl’aahdi ndaakaa igii t’aalahagoo t’oo ’ahayoi ndaakaigo wolf pack (ma’iitsoh t’aalahagoo naajeeh) deilni. Jo ’ei k’ad Beesh Bich’ahii bitsinaa’- eel taltl’aahdi ndaakaaigii ’akot’eego bil da’ahijiga. Ghaqji’ ndizidigii bighi’ dii Beesh Bich’ahii bitsinaa’eel nihitsinaa’eel t’oo ’ahayoi taah dayiiznil. ADAHOONItfCd Vol. 1 No. 4 Tonteel Pacific Gholghehigii Bikda’gi 'Anaa' Biniighe Hasht’ehodi’neeh Ghaqji’ t’oo hayiilkaneedqq’ tonteel Pa cific gholghehigii bikaa’gi doo hozhq da’- ahijigqagoo hoolzhiizh. T’aa dikwiidi da’- ahijoogaa’. Dii t’aa ’adahoolts’iisigo 'alk ’eedajiijahigii bee baa ntsahakeesgo t’aa hahi t’aa ’iighisii bidziilgo ’alk’ineidoojah sha’shin hwiinidzin. T’oo ’anaa’ hazii’eqdqa’ Binaa’ddaalts’- ozi tonteel bikaa’gi keyah la’ Wake Island gholghehigii United States bisilaago Ma rines daolghehigii yaa dayoosba. Binaa’a daalts’ozi dii keyahigii bikaa’gi ’ayoi ’ah oniltsxogo chidi naat’a’i ba haz’aqgo (air field) adayiilaa. Ghaqji’ ndizidigii bighi’ nihitsinaa’eel bee da’ahiijiganigii doo chidi naat’a’i dii keyahigii yaa tiih yijee’. Dii keyahigii bikaa’gi chidi naat’a’i ba haz’- aneq doo chidi naat’a’i la’ Binaa’adaalts’- ozi bits’qa’ doo chonddnaoot’n’ ’at’eegoo ’adaalyaa. Nihisilaago Marines daolghehigii ton teel bikaa’gi keyah alts’iisigo Nanumea hoolgheego dah si’anigii t’aadoo yeigo baa da’ahijigani deisna. Dii keyahigii bikaa’doo ’inda keyah naanala’ Gilbert Island ghol ghehigii bich’i’ hdidoozeligii bihoneedza. Dii keyah Gilbert Island gholghehigii t’eiya ts’ida ’aghaadi Binaa’adaalts’ozi yee dab idziil. Keyah Solomon Islands daolghehigii bikaa’doo Binaa’adaalts’ozi ch’eeh hadah inicheeh. American bitsinaa’eel doo bichidi naat’a’i dii Binaa’adaalts’ozi tsinaa’eel yee ndadinichehigii yik’ineijah. Binaa’adaalts’ozi adaaniigo t’aa nihi nihisilaago k’asdaa’ t’aa ’ate yisdd dasii’nit* daani. Americans ’adaaniigo t’eiya Binaa ’adaalts’ozi bitsinaa’eel t’oo ’ahayoi taah yi’nil doo Binaa’adaalts’ozi bisilaago t’oo ’ahayoi naaztseed daani. Keyah New Guinea gholgheego si anigii bikaa’gi t’aa ’iighisii bidaholniihgo nahaz - anidoo General MacArthur Binaa adaalts ’ozi hadadiniiikal niigoyaa na’a’eesh. Bini ’ant’aatsoh ndizidpp bighi’ nihisilaago Sal amaua doo Lae hoolgheego haz’anigii deis na. Ghqaji’ ndizidigii bighi’ t’eiya lahgo Finschhaven gholgheego haz’anigii deisna. Silaago doo silaago nda al’eeligii doo Marines ’atsi’ deiyaa dooleel biniighe ba baa haah hasin. Dii keyah nihil dah si’an igii bikda’gi dine t’oo ahayoi 166’ t’eiya ’agha deiya, ako silaago ’ats[’ t’aa ’alaji’ ba holo. Loo’ ’agha daadaago ’atsi’ la’i ho -199 dooleelgo’at’e. Keyah bikaa’gi t’aa laagoo 166 ninada nilt’iihgo ’ate. Jo ’ei be’ak’id doo tooh danil inigii bighi’ k’eedadilgheeh. Dii be’ak’id igii bighi’ 166’ ninadanit’i(h da’ak’ehgi nanise’ daadanigii ninadanit’ihigi ’at’eego. Naabeeho bikeyah bikda’gi doo naana lahgoo keyah bikaa’ ’adahoot’ehigi ’at’eego bikaa tooh danilinigii doo be’ak’id holog da, ’ako ndi Naabeeho bikeyah bikda’gi to daholonigii bighi’ 166’ k’idadeesyaago 166’ nidadinoot’[ilgo ’at’e. Naabeeho bikeyah bikda’gi be’ak’id bee nda’nighgqsh biniighe dah naazghinigii bighi’ loo’ k’idadeesyaago nidadinoot’i[lgo haz’d. Da’ak’eh halanigi dd’deeltl’inigii ’altso ’alyaago 166’ Iq’i bighi’ F 10199 dooleel go haz’d. Da’ak’eh bikda’gi baa ahayaago k’idil ghehigi ’at’eegoldo’ baa ’ahaydqgobe’ak’id bighi’ k’idilgheeh. Be’ak’id 166’ t’aa yineel ’anigo bii’ haleeh. Jo ’ei lahda 166’ ’adaalts ’iisigii t’eiya t’oo ’ahayoi haleeh, lahda t’ei ya 166 danitsxaazigii t’aa dikwii haleeh. November 1, 1943 LOO’ CH’IYAAN BINIIGHE Thomas K. Chamberlain NAABEEHO DIN E ANAA’ ’ATE’At’INIGn Bit BEEDAH6ZIN SILAAGODEi’ DOO NIDA’ANISHDEE’ DINE HA’NI 'Azhe'e Daniliinii Silaago Adabi’dilne’ Silaagodep’ dine la’ naabidi’nidzin Dine ’asdzani bee ’adaadinigii doo dine ’asd zani bee daholqq ndi ba alchini adaadin igii ’altso silaago daazl|[. K’ad t’eiya dine baalchini daholonigii hakeyah bik’i daz dooldzil biniighe silaago dazhdooleel. Na abeeho ba’alchini daholonigii t’aa ’iidaq t oo ahayoi silaago atah daazlif. Dii ’aniid naahodeest’anigii bik’ehgo Naabeeho dine danilinigii t’oo ’ahayoi silaago naadadood leel. Hwe’esdzaan doo ha alchini t’aala’i ni zinigo t’aa nahidiziid bik’eh beeso bich’[’ ndahalghee dooleef. T’aa silaago jileeh shif hwe’esdzqa doo ha alchini ba naaltsoos hazhdidooliil, ’ako ’inda bich’i’ nda’iilghee dooleel. Silaagoo dasidoohkaaigii dii naalt- Noabeeho Silaago ’Atah Danilinigii Naabeeho ashiike t’oo ’ahayoi doo Na abeeho ’at’eeke la’ silaago ’atah danil[. ’Ashiike danilinigii t’eiya nahasdzaan t’aa dah si’aa ht’pe’ yikda’ nidaakai. T’aa ’altso binaanish daniliinii ya at’eehgo yaa nda akai, doo t’aa ’ei bee Naabeeho dine’e t’aa yil ’aa nt’ee’ bee baa ha’niih. ’Ashiike la taadoo yik’ee bil daaghe’igoo doo binaan ish ya’at’eehgo naas deilt’ehigii yee beesh naadajiilbijhigii (medals) naadayiisbq. Binaa adaalts ozi Keyah American Gholghehigii Yikaa’gi Keedahat’inigii Binaa’adaalts oziTa’ Beesh Bich’ahii yil da’ahigq. Jo ’ei Binaa’adaalts’ozi dii keyah nihil dah si’anigii bikaa’doo nahat’ahigii bil da’iliinii ’adaat’i. Daghashijaa’ bina hat’a’ doo Binaa’adaalts’ozi bikeyah Japan gholghehigii bikaa’doo nahat’ahigii doo bil ya’adaat’eeh da. Jo 'ei nihich’iji daniliigo ndaaldzil. Silaago ya’at’eehii danili doo t’aa ’iighisii yeigo ’atah da’ahiga. Dii Binaa’adaalts’ozi ya’at’eehgo ntsi daakeesii nihich’iji danilinigii nihinant’a’i danilinigii t’aa yaa ’aheeh danizin. Binaa’- ddaalts’ozi bil keedahwiit’inigii la’ Waash indoon ya nidaainish. Loo’ danitsxaazigii t’aa dikwii holgggo ya ’at’eeh, 166’ ’adaalts’iisigii t’oo ’ahayoigo doo yd’dt’eeh da. Dine 166’ taah yi’niil bil beedahozinii ’adaaniigo 166’ bizee’ daho teeligii blask bass deilninigii doo 166’ blue gill sunfish bil taah yi’nilgo ya’at’eehgo 166’ ndnit’iih daani. Haala 166’ bass daol ghehigii 166’ la’ bluegills daolghehigii deil deel, ’ako doo t’oo ’ahayoi yileeh da. Naabeeho yindaalnishigii be’ak’id dah naazghf[go6 166’ black bass daolgheh igii doo bl ueg ill sunfish daolghehigii taah hidoo’nil daaniigo yindaha’dh. ’Ako. ndi fahgoo 166’ lahgo ’adaolghehigii ’aldo’ k’i didoolgheel. Dii 166’ k’idadeesyahigii da nitsxaaz daazl[i’go daadaq dooleel. Dii be’- ak’id daholgggoo ts’ida beehozingo 166’ k’idadidoolgheel. ’Ei bqq Naabeeho bike yah bikaa’gi be’ak’id daholoogoo naat ’aanii t’aa la’i t’aadoo yiniihi doo 166’ k’i didoolgheel da. Loo’ doodi[l biniighe t’aa Iq’igi ’at’eego hast’edaalne’. Dah diniilghaazh nahalingo ’ak’ah bee daalt’ees. Nahookqs biyaaji In dians keedahat’inigii ’akot’eego 166’ tsiid yikaa’deilt’ees. Loo’ la’ daalgan. Loo’ ’al do’ la’ yadiizini bee nidaa’nil. Naalghehe ya naazdahi 166’ yadiizini bee naazniligii baa nidahaniih. V/indow Rcxik, Arizona America bikda’gi t’aa nihi nihin tsekees bik’ehgo keehwiit’inigii baa ’aheeh daniidzin. soos hadazhdile’igii t’aa iighisii binda’ido- Ikid. T’ah doo silaagoo dah dahidoohkaah daa’ dii naaltsoosigii biniighe Tseghahood zanigi nihohkaah doodaii’ naat’aaniish chiin niha naazdahigii biniighe baa hohka ahgo niha hadeididooliiT. T’aadoo silaagoo dashdiighahi Tseghahoodzanigi beesh t’qhi bahooghanigi (Census Office) ha’alchini bizhi doo beeddahaiigii doo binumber bi na idizhdoolkil doodaii naat’aaniishchiin (District Supervisor) t’aa ha sidaa shii ha na’ididoolkil. Ha’alchini bizhi’ doo beed dahaiigii doo bibeesh t’ahi (Census Num ber) t’aa naaki nilfigo ‘ t’eiya haalchini beeso bich’i nidahalghee dooleelee (allot ment) biniinaa niitl’ah. T’aadoo silaago adanihi’a’ilne’i dii t’aa ’altso niha k’idah azdoqdgo t’eiya doo ’anahoot’i’ da. ’Ako ’inda silaagoo hidoohkaahgo ya’at eeh. Ni'iijihidi Dine Bidin Hoghee Ni’iijihidi doo too tsin bee na’a’nee da haala ei taa altso Naabeeho daabi. Tsin t’ah daneesehigii doo hich’iish da. Tsin da neeyanigii t’eiya ndahajiih. Ni iijihidoo k’ad tsin niheeshjii baa nda haniihigii ei t aa altso ’anaa’ji’ chodaoo i. Naabeeho ni’iijihigi naanishigii t’da na as deiTt’eehgo bee t’aa tsx[[lgo ’ak’ehodi doodleel. Ni iijihidoo dine ndadoolnishii bika chohoo’i. Na’anishgi t’eiya k’ad dii’ dootl’izh doo ba’qq litso doo tsasts’id dootl izhji nihool aago ahee’iilkeed. Naabeeho t aa naanish deinizin sh[i t’aa ni’iijihigi yiniighe nehekaahgo ya at eeh. 'Asdzani ’Azee 1 *Al’i Yidahoot’aah Keyah nihil dah si’anigii bikaa’gi asd zani azee’ adeil’inigii bidin hoghee’. Waa shindoon dii aniid naahodeest anigii yika ’eelghod. Beehaz’aanii ’adeil’inigii (Con gress) dii ’asdzani ’idahwiidool’alig ii ya beesO ) nde.z ni l. At eeke Indians danilinigii laa ’ihwiideesh’adl danizinigii doo bee haz aanii t’aa yineel’qqgo dii ’aniid naa hodeestanigii yik’ehgo ’ihwiidoolaalgo haz a. azee ’adeil’inigii yee hadadit ehigii doo naaltsoos doo bike ’ihwiidoo’al igii (tuition) doo t aadoo lee beeso bike ats adahinidehigii t’da altso Waashindoon yik e asla. T’ah ihojiilaahgo aldo’ nind hahaahji’ hach’i’ ni’iilghee dooleel, ’azha alch [idi ndi. ’fhojiiT’qq’ doo ’anaa’ ninit’- i ji taa haadi da Waashindoon naanish haa yidini’aq shiigi naashnishgo ’ahodool zhish jiniigo adeehazdidzih. Naabeeho ’at eeke t’aa ihwiideesh’adl danohsinigii Tseghahoodzanigi ’olta ba hooghanigi (Education Division) biniighe nihohkaah. Naaltsoos Bik’ehgo Nda’iiniihigii Dpigii Ghaqji ndizidigii bighi’ ’akeedi damiigo azl [ qp bighi naaltsoos bik’ehgo ch’iyaan ndahaniihigii di’igii ninaanas’nii’. Dii na altsoos di i gone’ nadhasdli’igii t’aa ’anol tso nihee holqqgo ya’at’eeh. Office of Price Administration gholgheii adaaniigo naalt soos bik ehgo nda’iiniihigii t’aa k’ad t’eiya ninaadoo nih sha’shin daani. Dii naaltsoos igii chodeiil i[go as’ahgoo ahodoolzhish. Naaki daats’i bee nidoohah. Dii ch’iydan bi naaltsoos igii yeigo baa adaholyq. T’aa doo yoo’ ’adahohnili. Dii naaltsoos bik’ehgo nda’iiniihigii dfi gone naahasdli igii nihee adingo naat aaniishchiin niha naazdahigii biniighe baa nohkaah. Naaltsoos bik ehgo nda’iinii higii taa’ gone’ hazli’ep binahji’ t eiya dii naaltsoos di’igii nishohoot’eeh, ei bqq ei ’aldo’ nidahohjdah.