Adahooniłigii. [volume], December 01, 1943, Image 1

About Adahooniłigii. [volume] (Phoenix [Ariz.]) 1943-????

Image provided by: Arizona State Library, Archives and Public Records; Phoenix, AZ

                
Ihoo’aah biniighe, taa ho honi
tsekees bik’ehgo na’ada biniighe,
doo naas ’adooldah biniighe.
Subscription Price
T’aa+a’i Si+tsoozigii 3 cents
T’aa+a’R Naahaiji T’eiya 25 cents
UNITED NATIONS NAAS YIKAHAA TAADEE NAAS YIKAH NAABEEHO SILAAGO LA’ MEDALS YOOSBA
RUSSIANS T’AH NAAS YIKAH ’ANAA’ YINDAALNISHII BIDI’NIDZIN
Anaa’ T dd Nads Yit’ih
Bini’anf ddts’dzi doo bini’anf ddtsohndi
zidqq bighi’" keyah ta’i daniliinii bisilaago
faa ’iighisii nda’oolndad. Jo ’ei ’iidqd
silaago keyah Italy gholghehigii yiih
dahaazbaa’. Dine Italy yikaa gi keedaha
finigii United Nations bika ’adiijah doo
Germans bit da’ahidiigqat daaniigo yee
’adee hadadeesdzii’. Silaago binanfa’i
General McArthur gholghehigii bisilaago
feiya Lae doo Salamaua doo Finchhafen
dahoolghehigii deisna. Russians bisilaago
feiya kin Kiev gholgheego dah shijaa’ign
yidahodeeza. Adahwiis aagob dine too
ahoyoi ’anaa’ t’aa hahi ndoot’ih sha shin
danizin. Ghaqji doo nitch its osi ndizideq
bighi’ United Nations bisilaago t’aadoo
bik’ehodeesdli ’igi da ndi k’ad doo ts[[tgo
naas yikah da, fad hazhb’o Russians t’eiya
t’ah ndi tsjitgo naas yikah.
Germans Italydi T’aa ’lighisn Yeigo
Bit Da’ahijigq
Keyah Italy gholghehigii bikaa’gi Ger
mans fad ’iighisii bit da’ahijigq. Germans
dzit bighi’gdo ndahaaznaago biniinaa
’avoo dabidziil. Jo dii dzitdqe’ nihisilaago
t’aadoo ta’ bidittishi Germans hadmool
katigii doo bihoneedzqq da. ’Ako. ’ei bi
niinaa United Nations bisilaago doo, hah
naas yikah da. Dine ta’ ’adaamigo feiya
General Eisenhower t’oo fad ’akwe’e Ger
man bisilaago yotq’, ’ako nddndtahgdd
da’ahijiganigii feiya t’aa bi’oh neel’aq
dooleet L>ini ighe. '
Germany Bik*iji’ Hadah ’Ada’iis’nil
Nitch’its’osi hdizidqq bighi’ United Na
tions b ichidi naat’a’i too ’ahayoi Germans
bikeyah yikda’gob tadadoofa’., Ako Ger
manydi kin dah naazhjaa’aq t’aa ’lighisH
ti’dahooznii’. Germanydi kin Berlin ghol
gheego dah shijaa’ign t’eiyd dikwiidi sh[i
bik’iji’ hadah ’ada’iis’nil. Dii Berlin hool
ghehidob t’eiyd German dine’e bd hoot’aat.
Germany bik’iji hadah ada ii niitgo i ii
’aah doo niyiitkah. German bichidi naat’a’i
t’eiyd fad dikwii Englandi kin London ghol
gheego dah shijaa’ign yik’iji’ hadah ada
’iiznil. ’Ako ndi German bichidi naat’a’i
faadoo ’ayoi ’adaadzaa da.
Binaa’adaatts’ozi Na’nle’dii ’Aa Tiih
Yijee’
Bini’anf dqts’dzi ndizidqq bighi’ General
Me Arthur tahgo Finchhafen hoolgheego
haz’anigii yisna. Jo dii Finschhafen hool
ghehigii Bindd’ddaattsozi fad ’iighisii yee
dabidziil nfqe’. Binda’adaatts’ozi nahji’
’andahonitkaadgo ch’eeh ’adddt’iid. ’Aa
doo General McArthur bisilaago keyah
tonteel bikaa’gi Bougainville gholghehigii
yaa tiih nda’ii’eezh. Jo ’ei silaago Marines
daolghehigii ’atse yaa tiih yijee’, ’dadoo
bik’iji’ ’inda army deitninigii ’anadnadjee’.
Jo dii McArthur bisilaago Bougainville
hoolgheego deisnanign beego Binaa’a
daatts’ozi Buka doo Buin doo Rabaul da
hoolghqego yikaa’ ndaakai yeq t’oo ndaas
dziid. Dii Rabaul hoolghehigii t’eiyd Bi
ndd’adaatts’dzi yee dabidziil, haala ’akwe’e
tsinaa’eet nizhonigo ba haz’q.
Russians Bidziilgo La’ Da’iilaa
Ghaaji’ ndizidqq bighi’ Russians bisilaa
go kin Kiev doo Krivai Rog gholgheego dah
shijaa’ign yiniighe naas deeskai. Nitch’i
ts’osi t’oo hayiitkanqqddd’ German bi
silaago kin Kiev gholghehedoo hadahi
neezhehaq’ doo Krivai Rog gholghehigii
yich’dah niikai. Russians kin Kiev gholghe
higii deisna, ’ddddd Russians bisilaago naas
naddeeskaigo kin ta’ Zhitomir gholgheego
dah shijaa’ign yisnaago nahookgs doo sha
di’aah biyaajigo kq’ na’atbqqsii bitiinigii
Germans bits’qa’ shondozt’e’. Germans dii
niHoimumi
Vo I. I, No. 5
ko na’atbqqsii bitiinigii yee dabidziil nt’eq\
haala ’ei bisilaago da’ahiganigdo yee t’aa
doo le’e yich’i’ ’adayiigheeh nt’eq’. Rus
sians binant’a’i Stalin gholghehigii bidine’e
yich’i’ haadzii’go dii kin Kiev doo Zhitomir
gholghehigii shdndeisiilt’e’igii bee t’dadoo
bahat’aadi Germans bik’ehdadeedlij’ ni.
Keyah La’ i Daniliinii Submarines La’
Dayiilaa
United Nations bitsinaa’eet bini’an
t’ddts’dzi doo bini’ant’qqtsoh doo ghqqji’
ndizideq bighi’ Germans tsinaa’eet sub
marines deitninigii yit da’ahigdqgo na
’ahodnaad. Germans bitsinaa’eet subma
rines gholghehigii t’datahagoo wolf packs
deitniigo ndaakai. Ch’ddshddqdqd’ dii
tsinaa’eet submarines deitninigii ’ak’eh
dadidlfi nt’qq’. United Nations bitsinaa’eet
t’oo ’ahayoi taah dayiiznil. United Nations
binant’a’i daniliinii tahgo ’at’eego ahigq
yinaadahodeez’d. Jo ’ei tsinaa’eet t’dadoo
le’e ndeighehqq chidi naat’a’i ndeigheego
dnaadaalyaa. Ako Germans bisubmarines
nihitsinaa’eet yaa tiih najahgo dii chidi
naat’a’i yeq submarines yik’iji’ hadah
nda’ii’nit. Dii kot’eego ahiganigii bee ta’
yilyaa. Germans bisubmarines t’oo ’ahayoi
taah yi’nil. Nihisilaago doo t’dadoo le’e bee
da’ahijiganigii t’dadoo dt’ehegod t’oo
ahayoi Europeji bit tse’naa nda’iiz’eel.
United Nations Bisilaago Gilbert Islands
Yaa Tiih Yijee’
Silaago nda’at’eetigii binant’a’i Admiral
Nimitz gholgheii ’aniigo t’eiyd tonteel Pa
cific gholghehigii bikaa’gi keyah ’atts’iisi
go Makin gholgheego dah si’anigii nihi
silaago deisna ni. Jo dii keyahigfi Gilbert
Islands deitninigii ta’ ’at’e. Keyah Makin
gholgheego dajisnanigii t’eiyd t’aa ’ako
neehee. Makin Island bikaa’ddo naand
tahji’ Truk gholgheego ndhast’aniji’ chidi
naat’a’i ’atnaadaat’ahgo Binda’adaatts
ozi bitsinaa’eet yik’iji’ hadah anda’ii’nit
dooleet.
o
Yas nitt’ees tseebiits’aadahgdo yootkaat
go beeso ’a’ii’nitigii (War Loan) hanaa
nat eeh doo atsa biyaazh ashdla’dadahgdo
yootkaatgo niit’eeh. War Bonds ndahotniih,
’ei beeso hasht’e’ nihe’niit ’at’e.
RED CROSS NAABEEHO SILAAGO YIKA ’ANAJAH
By Mary
Ghddzhch’jfd ndizideq bighi’ Naabeeho
t’oo 'ahayoi American Red Cross ’atah
daazlii. Jo ei Red Cross beeso yee yikd
’iijee’ Kot’eego Red Cross gholgheii Naa
beeho silaago ’atah danilinigii yika ’anajah.
Jo dii t’eiyd t’aa Red Cross gholghehigii ’a
fee ndi Home Service Division naadaolghe
Naabeeho silaago ’atah danilinigii doo
fad bi nizingo hooghangoo dah nididoo
daat dago haz’d. Silaago binant’a’i danilii
nii beeda’iitniihgo feiya ninadahakdah.
Hooghandi fad yeigo dine ta’ baqh dah
haz’aqgo doo silaago shaa nidoodaat jini
zingo American Red Cross bit hozhdoolnih
doo ha neiddokit. ’Aniid nideezidigii bighi’
Tseghahoodzanigi Home Service Depart
ment daolghehigii Naabeeho silaago dani
linigii bd beesh tichii’ii bee dahane’igii
(telegram) tadiin doo ba’qq ashdla’go bee
bd hoone’ ako t’oo konighaniji’ bik’ei yaa
ninahidookah biniighe doodaii’ baa nida’-
diist’aneq bd naas naadadoolkit biniighe.
Naabeeho silaago dajizlj’igii aha’jisgeh
t’aa ’iighisii beehozingo feiya hwe’esdzaan
doo haatchini ha bich’j’ na’iilghee dooleet.
’Aniid nideezidee bighi’ Red Cross Naa
beeho silaago ta’ nidayiikeedgo nadza doo
’inda ’asdzani bit ’ahaa jit’azhigii ’il[igo
December ], 1943
E. Stewart
(legalized) ha ’alyaa. ’Ako ei k’ad ya’a
't’eehgo be’esdzadn doo ba’atchini bich’j
nda’iilghe.
’Ashiike nizaadi ndaakaaigii k’adeq
hooghandqq’ han’ deiniih. Tseghahoo
dzanigi Red Cross bd haz’ani doo silaago
naaltsoos yich’i’ ’adeifj. Naabeeho ta’
South Pacific-di Marines ’atah ni I [[go
she’esdzaan t’dadoo shich’i ’ak’e’etchihi
k’ad fadta’i naahai niigo ’ak’e’eshchi ndi
bima t’eiyd fad ’ataji’ naaltsoos t’aa Naa
beehok’ehji bik’e’eshchiigo bich’i’- ’iit’[[ la.
Bilagaanaak’ehji doo beehonohsin dago
t’aa Naabeehok’ehji ’ak’eda’otchi. Dii Bi
lagaanaak’ehji doo Naabeehok’ehji ’ak’e
’elchihigii doo nihit beehozin dago fad
haiida yeehosinii niha ’ak’eda’atchiigo
ya’at’eeh. Ji da’dlta’gdo bd da olta ’igii doo
’ee’ neishoodii doo naalghehe yd naazda
higii sh[[ ta’ nihika ’adoolghotgo ’at’e.
American Red Cross Home Service Depart
ment daolghehigii naaltsoos bich’i’ adaal
’inigii t’aa ’attso kodi hooghandi ’adahoo
t’ehigii t’eiyd yinda’iditkid. ’Ako Red Cross
hane’ fad bit beedahozinigii feiya ’akqq
yaa ndahalne’, ndi dine hooghandi ’ada
hoot’ehigii bit beedahozinii t’aa bi dahal
ne’go t’eiyd ya’afeeh dooleet nt’ee’.
Naabeeho Silaago La’ Beesh Bqqh Dah
Naazniligii Yich’i’ Yaatti’
Sergeant Tim Touchin Be’ek’id Hoteeli
dqq’ dine niljjgo Naabeeho Beesh Bqqh
Dah Naazniligii atah sil[’eqdqq’ hitiij[[’go
yich’i’ haadzii’. Germany yik’iji’ hadah
’ada’iiznilqq doo chidi naat’a’i bikaa’dqq’
hadah ’adaha’nitigii (bombs) bits’qa’ chidi
naat’a’i bqqh dahidiniidee’go k’asdqq’ bi
k’iji’ dadeesdqqh yeq yaa hoolne’.
German bibee’eldqqh bik’a’ ’atdo’ bi
tsiits’iin yisiih. Dii bee’eldqqh bik’a’igii
t’dadoo deesdqqh dago yee yidzii’. Dine yit
nda’att’a’igii ta’ bigaan doo bik’ai’ gone’
bit ’adeesdoqh. Chidi naat’a’i yee naa
kaaigii ’atdo’ bit ’adeesdqqhgo biniinaa
hazho’ogo bit tadoot’a’. ’Aadi German bi
chidi naat’a’i bik’iijee. Chidi naat’a’i yee
naakaaigii bitsiits’iin (engine) naaki bi
ts’aa’ dayiitchxq’ dodt’da ’iighisii ndeinees
don. Dii kwe’e chidi naat’a’i bee da’ahiji
gaqgo t’datahadi ’ahee’ilkid.
England hoolghehigii bich’[’ bit na’oo
t’ahgo chidi naat’a’i bitsiits’iin ta’ chidi
bitoo’ bqqh ’anddnasd[id. ’Ako ’add dd
t’data’i yee bit ch’et’a’. Dii chidi naat’a’i
yee naakaaigii t’eiyd dii’ bitsiits’iin nt’qq’,
’ako t’data’i yidzii’. ’Ako ndi nizhonigo bit
naneezda.
Chidi naat’a’i ya’at’eehgo bit naneezda
hr / r \f r t r rryi rr y ryr .y r i >«_l '
ign doo hoyee dee ya at eehgo atah na
dzaago biniinaa Bilagaanaa silaago yit
donilinigii baa ’atidadineesdlii’. ’Aadi t’da
doo le’e ndddajiitb[ihigii naaki yoosba,
jo ei tadnyaagoo t aadoo yik ee bit yee
dago biniinaa Distinguished Flying Cross
doo Oak Leaf Cluster gholghehigii yoosba.
Naabeeho Beesh Bqqh Dah Naazniligii
yich’[’ yatti’go Naabeeho dine’e ’anaa’
binda’anishgod yeigo naanish bidadoot
kaal, doo t’aa ’akwii ji naanish bidadoot
kaal doo t’dadoo le’e Naabeeho bikeyah
bikaa’gi baa saad holdnigii ’attso hash
t’edadoohtiit niigo haadzii’. ’Ako kot’eego
nihisilaago bika ’anahjah dooleet, doo ’inda
nihisilaago ninahaaskaigo t’aa ’iighisii bi
ka ’anahjah dooleet, doo ’inda nihisilaago
ninahaaskaigo t’aa ’iighisii bika ’adoohjah
niigo haadzii’.
Window Rock, Arizona
'Ashiike silaago atah danilinigii
naaltsoos keshmish bee beehanii
higii bich i’ bit ’ada’ot’i.
Subscription Price ’
25 cents a Year. 3 cents Single Copy
Make Payment to Treasurer of United States
To Naneesdizidi ’Oita’ Binant’a’i
La’ Naanadzd
Nitch’its’osi nideezidqe bighi' To Na
neesdizidi ’olta’ binant’a’i ta' naanadza
’ei Mr. Walter F. Gray joolghe. Chilocco
hoolgheedqq’ jiniyd, doo ’aadi naalnishgo
tsosts’idts’aadah naahai.
Tadiin doo ba’qq d[(’ ndahaiidqd’ Mr
Gray be’esdzqa t’ah ’at’eed nilt[go Naa
t’aanii Neezdi (Shiprock) bighan nt’ef’.
Bizhe’e t’eiyd Charles W. Higham ghol
ghee nt’qe’. Dii hastiin t’eiyd Mr. Shelton
yd ’naaltsoos ’iit’f[nt’qq’.
Mr. Gray be’esdzaan 'aniigo doo atk’i
dad’ adahoot’eheqgi adahoot’ee da k’ad
ya’adahoot’eeh ni. Bizhe’e t’eiyd Ldk’a’-
deeshjindi 'attse bd olta'i nil[[ nt’qe’, ’iidd<T
Lok’a’deeshjindi t’do ji’olta’go.
’lidda’ T’iisyaakindoo Lok’a’deeshjinji’
tsinaabaas bee ’atnaadajikahgo naaki bi
ch’i’ nidahwiilkaah nt’qq’ jini. Jo ako t’ad
naakiidi ’akoq ’atnaadajikago ninahah
nt’eq’. K’ad t’eiyd atiin ya’adahoot’eeh
doo chidi beego t’da naaki ’ahee’ilkidji’
biighah.
’Aak’eedgo ch’iyaan t’adta’i nadhaigod
biighahgo ninadajiitnih nt’qq’ ji ni. Beesh
bee hane’e ndi ’adaadin ht’qq’. T aatahadi
dam[igo na’adleehgo bik’eh dine ta’ taa ni’
naaltsoos (mail) ha ’atnanalgho’. K’ad t’ei
yd dii t’aa ’attso ya’adaat’eeh.
Tadiin doo ba’qq d[f ndahaiidqd’ (1909)
Mr. Higham joolghehigii Naat aanii Neez
gi ha’atchini bit jinina. ’lidda’ Naat aanii
Neezdoo Tota’ji’ tsinaabqqs stage coach
deitninigii t’eiyd bee ’atnaada’aldah. ’Abi
nigo t’ah chahatheetgo hot dah ’adiibqs.
Tsetaakanigi t’eiyd taa 'iighisii ahoot
ts’dozigo ch’e’etiingo biniinaa dine hadda
jijahgo ’inda ch’ind’abqs.
Naat’aanii Neezdoo To Hdali[ji’ dee
shaat jinizingo t’eiyd tooh nilinigii (San
Juan) ha’naa not ne’a’ot. ’Ako ndi to nd’oot
masigii ’atdo’ badhadzid. Tooh ghonaani
doo ’inda \{[ doodaii’ tsinaabqqs bee dash
diighaah To Hdaliigdo. Lahda t’da bita’igi
hot nahaghis nt’|q’ j ini. ’Ako bd da olta’i
tt ee go ak ahkq’ ndeilo’go hadadh daha
kdah nt’ee’. K’ad’ei dii taa ’attso yaadaa
t’eeh.
tah ’atk’idaq’ to yilqqdgo kin- ’attso
’adahaaz’eel j ini Naataanii Neezgi. Dine
keedahat’inqq t’eiyd deilk’igigii bi
kaa’ji’ hadahizhneezhehaa’ jini.
Mr. Ffigham t’eiyd k’ad taa ’iighisii has
tiin sani silii’. T’aa ’aniidigo naanish yits’a
niya. Ako ndi bitsi Mr. Gray be esdzani
gii dii taa ’attso yendlniih. Dii taa ’attso
yaat’eeh adahoolyaaigii baa shit hozhq ni
jini. To Naneesdizigi Naabeeho bitah na
nisdzdhigii atdo’ baa shit hozhq ni jini.
T’ad ’Akwn Jj Naanish Bidadootkaal
’Anaa’, binda’anishgoo Naabeeho t’oo
’ahayoi ’atah ndaalnish. Naabeeho tad
’iighisii ya’dteehgo ndaalnish. Silaago
nahalingo anaa’ binda’anishgdo ndajil
nishigii t’aa ’akwii jj naanish bidazhdii’aa
go yd at eeh. Silaago danilinigii binaanish
doo yidadiilkaa! dago nihe’ena’i nihaa tiih
doojahgo haz a. Anaa’ binda’anishgoo
ndajilnishigii doo hanaanish bidazhdiil
kaal dago silaago nihe’ena’i yit da’ahigd
nigii bee’eldqqh doo bee’eldqqh bik’a’ doo
tsinaa’eet doo chidi naat’a’i’ bi’oh dinoot
nah. Silaago doo too neeshch’ii’ ndhddlddh
biniighe doo ’azhish biniighe addahoot’ijh
da. Aadoo ’atdo’ t’aa hoolzhishgi doo bi
ghangoo ’anidahakdah da. Haala ei bi
naanish daniliinii tad akwii \[ yidadiilkaal.
’Anaa’ binda’anishgdo ndajilnishigii doo
hazho’o ndajilnishgoo nihe’ena’i bee bich’f
nahaldoh. Taa aniiltso Naabeeho silaago
adaatehigi at eego naanish bidadiilkaal
go ya at eeh.