Adahooniłigii. [volume], January 01, 1944, Image 1

About Adahooniłigii. [volume] (Phoenix [Ariz.]) 1943-????

Image provided by: Arizona State Library, Archives and Public Records; Phoenix, AZ

                
Ihoo’aah biniighe, t’da ho honi
tsekees bik’ehgo na’ada biniighe,
doo naas ‘adooldah biniighe
Subscription Price
T’aata i SiHsoozigti 3 cents
Taala’i Naahaiji T'eiya 25 cents
ASEEZI ’ADEIL’IINII GERMANS BIK’EHODEESDLj!’ DAANI EISENHOWER NAABEEHO YICHT NAALTSOOS AYIILAA
GERMANY K’AD T’AA YEIGO BIK’IJI’ HADAH ’ADA’II’NIIt T’AA HOOGHANGI ’AA AHAYAAGI BIHWIIDOO’AAt
Germanydi Dine Doo Hashtedaditeeh Da
Ghqqji’ ndizideq bighi’ dine taa yil ad
Germans taa hahi bik’ehodidoodleet
1a daniizu’. Russian dine’e binant’a’i Mar
shal Stalin gholgheii ’aniigo t’eiya 'ak’eho
didoodleetigii tad ’ahanideq’ hoolzhish, ni.
London hoolghehedeq’ dahane’igii ’adaa
niigo t’eiya German dine’e ’anaa’ ygqh nii
kaah daani. American bisilaago nda’at
t’a’igii binant’a’i General Arnold gholgheii
’amigo t’eiya Germans bik’iji’ hadah ’ada’-
ii’nitigii bee bik’ehodidoodleet doodaii’
t’eiya t aa bik’iji’ hadah ’ada’ii’niitgo yee
doo dabidziil da dadooleet, doo inda t aa
doo hozhg nihichT ndahwii’nani t aa ni bi
kaa’doo nihisilaago yaa tiih doojah. Yaa
dahalne’go t’eiya Germans bikin dah
naazhjaa’igii tsosts’idts’dadahgo ’at’qq kin
dah shijaa' doo chondadaoot’if ’at’ddgoo
’adaalyaa doo hastaqgo dah nddnashjaa’
t’eiya t’ad ’iighisii ’atidaalyaa. Dii Ger
mans bikin dah naazhjaa’igii bik’iji’ ha
dah ’ada’ii’nitigii t’ah ndi baa na’aldeeh.
German dine’e yinant a i danilinigii doo
German dine’e kin Berlin gholgheego dah
shijaa’iddo hadahinicheeh. Jo dii Berlin
hoolghehedoo t’eiya German dine e ba
hoot’aat.
Germans Submarines Yee Nidadiibaa’qq
Ch’eeh ’Adayut’iid
Nitch’its’osi k’adeq ndizidqqdqa’ Presi
dent Roosevelt doo Prime Minister Chur
chill ’aniigo German dine’e tsinaa’eet sub
marines daolghehigii yee ndaabaahaq bi
k’ehodeesdlii’ ni. ’lidqq’ aniigo tad’ ndee
zidji’.Germans bisubmarines hastadiin bi
ts aa’ taM’aah yi'nil nf, Nihitsinaa’eet
t’aadoo le’e ndeighehigii taa dikwii nihi
ts’qa’ tattt’aah yi’nil. United States doo
Europeji tsinaa’eet t’aadoo lee adayii
gheehigii k’asdaq’ t’aa ’attso t’aadoo at e
hegoo Europeji’ ha’naa nda’iizghi.
Europe EVaahdee’go Baa Tiih ’Aldeehign
BichY Hoolzhish
Naaltsoos hane’ bee ndanideehigii t’oo
’ahayoi ’adaaniigo t’eiya t’aa hahi Europe
hoolghehigii ’e’e’aahdqq’go baa tiih ’adool
dah daani.
Naaltsoos hane’ bee ndanideehigii a
daaniigo t’eiya silaago binant’a’i General
George Marshal gholgheii silaago t’aa at
tso yinant’a’i nilii dooleet daani.
Italydi United Nations Tqadee Naas Yikah
Americans doo British bisilaago Italy
hoolgheedi t’ah ndi tqadee naas yikah.
German dzit yiih dahineezhchqq’aq yik’i
deineeskaad. Germans bisilaago taa ii
ghisii bit da’ahiga. Nitch’itsoh ndizidigii
bighi’ Italians bisilaago United Nations bi
silaago yich’odaazni’go Germans yit ada
hi’niigaq’.
Turkey Daats’i United Nations Yikd ’lijeeh
United Nations binant’a’i Teheran hool
gheedi ’atah daazli’qqdaa keyah Turkey
gholghehigii binant’a’i ’atdo’ ’aadi niya.
Dii keyah Turkey gholghehigii ts’ida at’ee
dooleet ha’niigo baa nahast’iidee t’eiyd
doo ts’ida nihit beedahozin da. Naaltsoos
hane’ bee ndanideehigii ’adaaniigo t’eiyd
keyah Turkey gholghehigii United Nations
yikd ’adoojah ndi doo ’atah da’ahidoogaqt
da daani. Dine t’oo ’ahayoi ’adaaniigo
t’eiyd t’aa hahi Turkey hoolghehegi nihi
chidi naat’a’i ba nahaz’aa dooleet daani.
Russians T’ah Ndi ’Ak’ehdadidlf
Russians bisilaago t’ah ndi naas yikah.
Germans bisilaago t’ah ndi Russia bighi’-
dqq’ t’qa’ nabidi’noolkat. Russians bisilaa
go t’ad tsfitgo naas yikahaq nahattin doo
hashtt’ish dahazlifgo biniinaa doo hah
naas yikah da hazljf. Dine t’oo ’ahayoi ’a-
AlAHOONftfGff
Vol. 1, No. 6
daaniigo dii ghaai naadahastingo Russians
bisilaago tsfitgo naas naadookah sha’shin
daani.
Chinese Bisilaago 4-ahgo ’Ak’ehdadeesdl(j’
Nitch’its’osi bighi’ Binaa’a
daatts’ozi Japanese daolghehigii bisilaago
Binda’adaatts’dzi Chinese daolghehigii bi
silaago yik’iji’ naas deeskai Binaa’-
adaatts’ozi Japanese daolghehigii t’aadoo
le’e Chinese hasht’e’ bits’aq’
shodeidiilt’eet doodaii’ doo chodayoot’ii’
’adaat’eegoo ’adadiilniit danizin nt’ee’.
’Aadoo Chinese bisilaago Japanese bisilaa
go yidaah dahaazbaa’. ’Ei t’aa da’ahijigqq
go Iq’i yiska. Na’ahddnaadgo Japanese bi
silaago yqq dadineezhchga’. ’Ako Chinese
ch’iiyaan hasht’e’ ndayiizghineq t'aa ’attso
yisda deizghi —-
United Nations Rabaul Hoolgheego Haz’d
nigii Yich’i’ Naas Yikah
General McArthur New Britain bikaa’gi
Rabaul hoolgheego haz’dnign shonaadei
diilt’eet niigo yinaha’a. Rabaul hoolghee
go haz’dnidod t’aa ’attsoji’ bee ’ihoneedza.
Dii Rabaul hoolghehigii Bindd’adaatts’dzi
tsinaa’eet bee da’ahijiganigii doo chidi
naat’a’i doo Binaa’ddaatts’ozi bisilaago yi
ch’aah shijee’. Nitch’its’osi k’adeq ’attso
ndizidqqdaq’ nihisilaago doo silaago nda’-
at’eetigii doo silaago Marines daolghehigii
keyah ’atts’iisigo Bougainville gholgheego
si’anigii Japanese yaa ndayoosba. Binaa’-
adaatts’ozi hoolgheego haz’anigii
yd ntseekai. ’Ei biniinaa Truk hoolghehe
doo naanata’ tonteel bikaa’gi keyah naaz
niligii bikda’doo tsinaa’eet doo chidi naa
t’a’i Rabaul hoolgheeji’-ndahaazna. Gen- J
eral McArthur bichidi naat’a’i Rabaul
hoolghehigii yaa tiih yijee’ doo Binaa’a
daatts’ozi bitsinaa’eet bee da’ahijigdnigii
tseebiigo yits’aq’ dayiitchxo’. Nitch’itsoh
ndizidqq bighi’ t’eiya McArthur bisilaago
keyah New Britain hoolghehigii yikaa’ji’
niheezna. Jo ’ako k’ad Rabaul hoolghehe
doo t’aa ’ahanigi nihisilaago ndaakai. Mc-
Arthur bisilaago New Britain hoolghehegi
ndahaaznaneqdqq’ ’atdo’ tsinaa’eet chidi
naat’a’i ndeighehigii keyah naanata’ Mar
shal Islands daolghehigii yaa tiih yijee’. Jo
’ei nitch’its’osi ndizidqe bighi’ keyah Bi
nba’ddaatts’dzi yaa ndayoosbanee bikaa’-
doo yaa tiih yijee’. Dii keyah baa tiih jii
jee’igii ’ei ta’ dajiilaa.
o
INDIANS T'EIYA 'AGHA BIK'EHGO DA'OLTA’ HOOLEEt
By George A. Boyce
Naabeeho bikeyah bikaa’gi da’olta’fgff
Indians t’eiya ’agha ’olta’ yd ndaalnish
hooleel. Tohwiisxfnfgi doo Dzil Na’oodilii
di doo Bitl’aah Bito’di doo K’aabizhii doo
Tselichff’ Dah ’Azkanigi jf da’dlta’fgff t’aa
altso Naabeeho danilfnfgff t’eiya bada’ol
ta’ doo la’ ’olta’ yd ndaalnish, jo ’ef ’aniid
ndd’ffnfilta’dqddd’ ’akot’eego hahool
zhiizh. Lok’aahnteeldi jfolta’fgff doo T’iis
’lf’ahfdi doo ’Ayanf Bito’di jj’dlta ’fgff t’ei
ya t’aa ’altso Indians danilfjro ’olta’ yini
daalnish, jo ’ef la’ Naabeeho danilf, la’ t’ei
ya ndanalahdqq’ dine’e daniljjgo ’olta’ yd
ndaalnish. Ni’iijihigi doo T’iis Nazbas doo
Naakaii Bi togi jf’olta’fgff t’eiya ba’olta’f
ndaaki, ’ako akqo Bilagaanaa ba da’olta’-
fgff t’dala’f ndaazda doo la’ ba da ’olta ’ig f i
doo ’olta’ yd ndaalnishfgff t’eiya t’aa ’altso
Naabeeho danilf. Jo ’ako drf la’ts’aadahgo
’olta’ bit dahaz’anfgff tadiin doo ba’aan
nahast’ef jilt’eego bindajilnish, ’ako ’ef Bi
lagaanaa t’aa talt’ehfgo ’atah ndaalnish.
Naabeeho bikeyah bikaa’gi da olta igif
t’eiya Indians t’dalahadi neeznadiin doo
ba’aan hastaa yilt’eego United States bi
kaa’gi ba da’olta’i bich’j’ ndahalghehfgff
January 1, 1944
Eisenhower Naabeeho Yich’i’ Tiilaa
Silaago binant’a’i General Eisenhower
gholghehigii Naabeeho To Dineeshzhee’
yinaagi keedahat’inigii yich’i’ naaltsoos
’ayiilaa la. Naaltsoosigii t’eiya koni:
'"Naabeeho dine’e beesh vanadium ghol
ghehigii hadeigeedii naaltsoos bizhi’ dabi
kaa’go shich’i’ adayiilaaigii t’ad ’iighisii
baa shit hozhg. T’aa ’attso t’data’i nizini
go bilak’e dazhdolniih laanaa nisin. Dii ’a
naa’ baa na’aldeehiji’ t’aa ’iighisii akd ’a
najah yidaneedlinigii doo lado’ bik’e’a
hwiih da. Dii ’anaa’ baa na’aldeehigii t’aa
’aniiltso ’aheett’eego bichT ndeiildzilgo
ts’ida t’aadoo hodina’i ’ak’ehdadidiidleet
go haz a. I aa akwit j[ anaa taa atts nsi
yileetgo ’at’e doo dikwiidi neeznadiin doo
daii’dikwiidi mill ’iina biighahgo sh[i bee
’dnadlzj[tgo ’at’e,"
’Aa ’Ahayqqgi Bihwiidoo aat
’Asdzani ’azee’ ’adeit’inigii ta’ Naabee
ho yitahgi yighaah doo dine bqah dah na
haz’anigii baa ’ahayqqgi yina’nittin doo
leet biniighe. T’aadoo hasinigi ’qqh dah
dahoyoo’aatigii (accidents) ’adl’iitgi yina’-
nittin dooleet. ’Awee’ doo ’atchini bitah
dahoneezgaigo baa ahayqqgi ’atdo’ yina’-
nittin dooleet. ’Azee’iit’ini doo ’asdzani
’azee’ ’adeit’ingg t’oo ’ahayoi silaago ’atah
daazlu’, ’ako ’ei biniinaa Naabeeho ’asdza
ni dii dine doo ts’ida yeigo bqqh dah na
haz’anigii baa ’dhaydqgi yidahoot’aahgo
ya’at’eeh dooleet. Dii ’asdzani ’idahoot
’qa’igii beego ’azee’iit’ini nihitahgoo t’aa
dikwii daadziihigii yikd ’anajah dooleet,
doo azee lit ini danilinign t eiya dine t aa
yeigo bqqh dah nahaz’anigii yich i’ sinil
Tahoniigaah Nitsaaigii Naatniih
Dine Iq’i keedahat’[[gdo k’ad tahonii
gaah ntsaaigii ndaatniih. Daqji’ ’anahool
zhiizhgo binaagoo ndanatahgdd ninaa
daatniih dooleet sha’shin. Dii tahoniigaah
naatniihigii biniinaa ’adaa ’adahotya, doo
bit keedahoht’iinii baa ’adahotya. Dine
Iq’i ’atah danil[iji’ t’aadoo hozhg ndaah
kaai! Nihikee’ deittseiigo ’adeinohsin!
T’aadoo t’aa bini’di nihqqh daatk’asi! Di
kos nihidahidilneehgo t aa ’ako ’azee’iit’i
ni bich’i’ ’adahohkaah! Jo ’ei ’azee’iit’ini
bit beehozin t’aa ’aanii tahoniigaah ntsaa
igii nihaa ndiidzaago yee nihit hodoolnih
doo bich’i’ ’azee’ii ta’ nihqa yidooaatgo
bee t’aadoo hodina’i yaat’eeh hdoohdleet.
alnff’ bilaahgo (above the median) bich’i’
ndahalgheego ’olta’ yd ndaalnish.
Naabeeho doo College dayfflta’ da ndi
ba’dlta’f danil[, doo nindhahdahji’ t’dald
hadi mill doo ba’aan naakidi neeznadiin
dbdla’t’eiya t’dalahadi mill doo ba’aan
dfi’di neeznadiin doo ba’aan dizdiin bich’i’
ndahalghe, jo ’ef naanish hoi beedahozinf
gff bik’ehgo akdt’eego hach’j’ nda’iilghe.
Naabeeho la’ College dayfflta’ ndi t’aadoo
’altso da’fflta’fgff t’eiya haa shff nfzahji’
(temporary) t’dalahadi mill doo ba’aan
hastaqdi neeznadiin doo ba’aan naadiin
hach’j’ ndahalgheego ndajilnish. ’Azha
’akot’ee ndi ’ef naanish t’aa ’fighisff dayii
chjih. Dii Naabeeho kot'eego binaanish
ndaazt’i’fgff dff jffgbo bee haalziidgo bi
naanish t’aa ’fighisii ya’at’eehgo naas def
t’eeh. Da’dlta’gdo t’aa ’fighisii ya’ahoo
t’eehgo ’adahosin doo dff Naabeeho bike
yah bikaa’gi dine bee bide’adahoot’ehfgff
bil beedahozin, ’ako dff Naabeeho bikeyah
bikaa’gi ’adahoot’ehfgff bil beedahozinfgff
beego t’aa bf bee bich’i’ ’anf-
(jo ’ef pedagogical techniques)
yee ’ahfneel’d ninahadleeh.
Window Rock, Arizona
Dii hanadndahaiigii shii bighi
t’aa attsoni niha ya’ddaat’eehgo
doo baa nihit dahozhoqgo nihi
ninaadadoohah.
Subscription Price *
25 cents a Year. 3 cents Single Copy
Make Payment to Treasurer of United States.
Nihitahgi Social Workers Hazin’
Naabeeho bikeyah bikaa gi asdzani
ndilt eego binaanish ndahasdl[i . Dii t’eiyd
Naabeeho dine’e bee bide adahoot eii yd
yinaalnish doo ya k’eeyootdoot dooleet bi
niighe. Jo ei Social Workers ghoighe. Di
ne bich i andahazt i’ii naanish yd nisho
yoott’eeh dooleet. Naabeeho adqqh dah
dahoyoot’aatii atdo’ yikd ’andhi’nilcheeh
K’ad Naabeeho t oo ’ahayoi dani
zaadgoo ndaalnish. Ei tah doo dadilnish
egdqa’ bee bit ’andahazt’i’ii doo Iq’i da ni
t kad t’eiyd t’aa tagged bich’j’ ’anda
hazt i haz I[[ . Jo ei dii Social Workers
gholghehigii yee hdkd ’andhi’nilcheeh doo
leet biniighe nii’nil.
To Naneesdizidi ’Atchini Bqqh Dah Da
hoo a Nit’e?’ Yd’df’eeh Nidoasdlfp
Nitch its osi ndizidee bighi ! o Nanees
dizidi olta igi a\ch\nl yeigo bit nidahoni
gaahgo d[[ daats i yiska. Jo ei ch’iyaan
ta’ hoozdo gone’ taa naazkqqgo taata’i
yiskq doo ei dajiiyaq’. T’dd dikwiigo sh([
United States bikda’gi t’dd kdhodt’i[d ha’-
n j'9o baa hoone .Jo ei shjtgo deesdoigo
t eiya akot’eego baa dahane’.
Ch iyadn honeezk az gone naazkqqgo
t eiya doo at [i da. ’Otta’i yd ch’iyaan ’a
deit’inigii t’dd ’attso bee ndabidi’neestqq 5
doo ’abe’, ’aghggzhii doo ’atsi’t aadoo lee
bjj da azk azigii (ice box) biih ndaah’nit
bi’doo’niid, ako doo ’dkdnddhodoo’niit da.
Dii ahoot [idigi ’at’eego dahooghangdo d
hodooniitgo ’at’e, ch’iydan honeezdogi
naazkqqgo hodinaahgo.
’Atchini t’eiyd t’aa ’attso t aadoo hodi
na’i yd at eeh ndaasd![i\ Ch’ivddn kot’ee
go bits’daddo hqqh dahoo’aahgo ch’iyddn
dabidziilii doo jiydq da. To Iq’igo doo deeh
sidogo t’eiyd dajidldqgo yd’dt’eeh. ’Ako
taa’ yitkaahgo da yd at eeh nijidleeh.
Naaldlooshii Da’atchinigii Baa ’Aha
yqqgo Yd’dt’eeh
Naaldlooshii da atchinigii baa ddaha
yqqgo yd’dt’eeh. Jo ei t’dadoo t’dd bini’
dichin dabighdnigo yd’dt eeh. Doo t aadoo
qqh dahoyoot aatii (disease) t aa bini’ nda
bittseedigo yd’dt’eeh. ’Aadoo ’inda ndaal
t aadoo taa bini ndabittseedigo
yd at eeh. States deitniigo ndahasdzooigii
bi’ghi beehaz aanii bik’ehgo nda’azheehi
gii daholq. Jo dii beehaz’danii yigii bik’eh
go t eiya naaldlooshii bidin dahoghe’igii
doo hada azheeh da. La ndahasdzogod
bi[h doo chaa’ doo hada’alzheeh da. Jd’d
bjih c hao’ bini Iq’i ndadoodleet
biniighe. Naanata’ ndahasdzogod t’eiyd
b[jh too konighaniji’ handa’azhah. Jd d
ko ndaaizheehigii biih doo Iq’i ninadeittsi’
da dooleet biniighe.
Naabeeho bikeyah bikda’gi beehaz’da
nii bik’ehgo nda’azheehigii ’adin, ’dko
Naabeeho t’dd binizingo bikeyah yikda’gi
ndoolzhahgo haz’d. Naabeeho bikeyah bi
kda’gi bjih ’adaadin. Haala b[ih yeq ’attso
ndaaztseed. Naabeeho bikeyah bikda’gi
daadzitgdo b[[h ninadaas’nil doo baa dhd
yqqgo bjjh t’dd ’ahayoi nahodoodieetgo
’dt’e.
o
Yisndah La’ Athaa Nd’nif
Da’ahijigaqgo ’atah naandoodie’ adaa
t ehigii ’adeit’f. Binaa’ddaatts’ozi Canadian
bisilaago doo American bisilaago taataha
di mill doo ba’qq ashdladi neeznadiin
yilt’eego yeedeideezhehid. United Nations
t eiya Binda’ddaatts’dzi t’datahadi miil doo
ba’qq ’ashdladi neeznadiin yilt eego yee
deideezhehid. Germans ’atdo’ British doo
American bisilaago ta’ nihaa nei’nil doo
bidinindah Germans dabi’dis’ndnee ta’ baa
na’nil.