Ameryka. [volume], July 20, 1901, Image 3

About Ameryka. [volume] (Toledo, Ohio) 1893-1902

Image provided by: Ohio History Connection, Columbus, OH

                
20 Lipca 1901.
ECHA Z POLSKI
Zabór Rosyjski
WINCENTY RAPACKI.—Znakomity
artysta dramatyczny, przytem autor nie
poślednich zdolności —Wincenty Rapacki
święci 401etni jubileusz pracy aktorskiej.
Po ukończeniu szkół w Pradze, wstąpił
młody wówczas adept sztuki w roku 1859
do warszawskiej szkoły dramatycznej, gdzie
pod okiem Rychtera, a następnie Jasiń
skiego, szyhko rozwinął się jego talent.
Po raz pierwszy wystąpił—w Druskieni
kach, jako kapitan, w przerobionej z powie
ści Kraszewskiego "Dziwadło". Powodze
nie zyskał od razu. W otoczeniu drużyny
wileńskiej wędrował czas pewien po kraju,
poczem wyjechał z Miłaszewskim do Ga
licy i. We Lwowie w tym czasie wystąpił
trzy razy gościnnie, a gdy go nie zaanga
żowano, podążył na Bukowinę do Ortyń
sfciego. Po dwóch latach dostał się z Mo
drzejewską do Krakowa, gdzie wówczas
dyrekcyę sprawował hr. Skorupka.
Pięć lat pracy w podwawelskim grodzie
dało mu tyle uznania, że zawezwano go do
Warszawy (1869), w r. 1870 na stałe
zaangażowano. Odtąd nie opuszczał już
syreniego grodu.
Z ustąpieniem Rychtera, Rapacki
wszedł w jego wydział ról.
W r. 1874 wystawił pierwszy własny dra
mat "Wit Stwosz" i objął po Chęcińskim
Teżyseryę.
Za "Stwoszem" poszedł długi szereg in
nych prac, jak "Por honore domsu",
•"Acernus", "Mazur Czart", "Mikołaj Ko
pernik", "Maćko Borkowic", "Odsiecz
Wiednia" (nagrodzona na konkursie im.
Sobieskiego) i t. d., jak również powieści i
nowele: "Grzechy królewskie", "Doświa
tła", "Hanza", "Histryoni", "Trefniś"
i w. i.
Położył Rapacki także wiele zasług na
polu pedagogii dramatycznej, jako profesor
szkoły dykcyi i deklamacyi przy Tow. mu
zycznem w Warszawie.
MANIFEST CESARSKI—Car Mi
kołaj z racyi urodzin czwartej córki wydał
następujący rozkaz: 1) studentów uniwer
sytetów, uwolnionych z tych zakładów za
udział w nieporządkach i odbywających o
becnie powinność wojskową jako karę, tych
którzy mają z tytułu stosunków familij
nych ulgę pierwszej kategoryi, lub mają
cych wady cielesne, czyniące ich niezdol
nymi do służby w szeregach—zaraz zwol
nić od służby obowiązkowej 2) wszystkim
pozostałym studentom, odbywającym obe
cnie powinność wojskówą jako karę, przy
wrócić prawa w odbywaniu powinności
wojskowej bez względu na oznaczony dla
nich termin służby w wojsku 3) tytułem
ustępstwa od prawa liczyć termin służby
wszystkim studentom, odbywającym obe
cnie powinność wojskową jako karę, od
dnia pierwszego miesiąca, następującego
po ich wstąpieniu do wojska.
Szczególna łaska zwolnić od służby woj
skowej ludzi, których wady cielesne czynią
niezdolnymi do noszenia broni.
NOM1NACYA BISKUPÓW.—'-'Nowo
sti" donoszą, że na stanowisku arcybisku
pa mohylowskiego, metropolity wszystkich
kościołów rzymsko-katolickich w Rosyi,
zatwierdzony został ks. biskup Kłopotow
ski. Obecny biskup sufragan ks. Nie
działkowski mianowany biskupem łucko
żytomierskim. Akt przysięgi wyznaczono
na dzień 20 czerwca, a akt prekonizacyi na
dzień 30 czerwca. Biskup Simon otrzymał
tytuł honorowy arcybiskupa atalijskiego
i wkrótce wyjeżdża do Chicago.
Czyżby kurya Rzymska postanowiła o
bejść się bez pomocy kongresu i kandyda
tów zakonu z łona Polski. To by był do
piero figiel!
Z POWODU NIEURODZAJU.
"Wrasz. Dniewn." pisze: "Wobec donie
sień pism miejscowych o nieurodzajach w
niektórych guberniach, a szczególniej o
nieurodzaju zbóż ozimych, wskutek czego
może okazać się brak słomy główny Na
czelnik kraju poleci gubernatorom zebrać
szczegółowo dane tak o rozmiarach prze
widywanego nieurodzaju, jako też i o śro
dkach. za pomocą których możnaby usunąć
skutki tego nieurodzaju nadto polecono
gubernatorom, aby do omówienia tej spra
wy zaprosili miejscowe towarzystwa rolni
cze."
HONJA OFIARA.—Na budowę kościo
ła Zbawiciela wpłynęła ofiara 20,000 rubli.
Szlachetnym ofiarodawcą jest ś. p. Karol
Kempf, zmarły w początkach z. m. w War
szawie. Będąc mieszkańcem miasta Radzy
mina, pracą i oszczędnością doszedł do pe
wnej zamożności. Po stracie żony, czując
się słabym, przed dwoma miesiącami przy
był do Warszawy i tu, podczas ciężkiej
choroby, przewidując rychły swój koniec
życia, całą majętność swoją zapisał na bu
dowę kościoła Zbawiciela przy ul. Marszał
kowskiej.
OŚWIETLENIE ELEKTRYCZNE
WARSZAWY.—Komitet ministrów w Pe
tersburgu zatwierdził koncesyę na oświetle
nie Warszawy elektrycznością przez towa
rzystwo akcyjne Schuckert i sp. w Norym
berdze i Petersburgu. Towarzystwo wy
mienione posiada już tu, w Warszawie
swój oddział, z oddziałami pomocniczemi
w Łodzi i Sosnowcu.
ROBOTNICY W MONOPOLU.—Aby
robotników, pracujących w zakładach mo
nopolowych, zachęcić do uczestniczenia w
kasie emerytalnej, istniejącej przy zarzą
dzie, zarząd akcyzy guberni warszawskiej i
siedleckiej ustanowił nowy system przyjmo
wania robotników, to jest nie za wynagro
dzeniem dziennem łub miesięcznem, a na
służbę stałą.
KOLEJ WARSZAWA-RADOM.
Sprawa budowy kolei szeroko torowej po
między Warszawą 1 Radomiem przesłana
była przez kancelaryę generał gubernatora
do warszawskiego oddziału towarzystwa po
pierania rosyjskiego przemysłu i handlu w
celu szczegółowego wyjaśnienia znaczenia
ekonomicznego projektowanej linii kolejo
wej, w stosunku do tych miejscowości,
przez które ma przechodzić ta kolej. Obe
cnie, Główny Naczelnik kraju p%o rozpatrze
niu odpowiedzi, zredagowanej przez oddział
towarzystwa pop. ros. przein. i handlu, li
znął dowody i motywy, wykazujące konie
czną potrzebę budowy kolei Warszawa
Radom, jako zasługujące na poparcie,
wskutek czego sprawa tej kolei powtórnie
przesłaną zostanie do rozpatrzenia w mi
nisteryum komunikacyi.
TORTURY W WIĘZIENIACH RO
SYJSKICH.—Pogrzeb gimnazyasty Krey
era, który popełnił samobójstwo w więzie
niu mitawskiem, dał powód do demonstra
cyi młodzieży szkolnej, która mimo zaka
zu brała liczny w pogrzebie ofiary żan
darmskiego systemu badania. Z powodu
formalnych tortur, jakie znosić musiał ten
nieszczęśliwy chłopiec, przypominamy, iż
już w r. 1899 naczelnik więzieuia w Mita
wie "własnoręcznie" zadusił robotnika
Ewalda, o czem donosiło wtedy obszernie,
wydawane tajnie pismo soęyal lityczne
"Robotnik łotewski". Wreszcie więźnio
wie, zwłaszcza "polityczni", tak źle są ży
wieni, że aresztowany przed paru miesiąca
mi niejaki Breedis ciężko się rozchorował
z powodu tego pożywienia.
NIEMCY W KŁOPOCIE.- Kilku
Niemców wybrało się w Zielone Świątki do
Warszawy. Zabrali ze sobą przyrząd do fo
tografii i na granicy robili nim zdjęcie
widoków w celach nie politycznych. Kiedy
stanęli na dworcu w Warszawie, przytrzy
mano ich jako szpiegów i dostawiono pod
eskortą wojskową do więzienia. W drugie
święto po południu stanęli przed komen
dantem Warszawy, który kazał z nich spi
sać protokół, poczem wrócił im wprawdzie
wolność, ale znowu pod eskortą trzech żoł
nierzy
7,
nabitemi karabinami odstawiono
ich do granicy. Aparat fotograficzny i pły
ty ze zdjęciami władza zatrzymała i zni
szczyła.
KARA CHŁOSTY.—Ze Studzieńca.
Dyrektor zakładu poprawczego w Studzień
cu zwrócił się do rady z żądaniem pozwo
lenia na ukaranie pięciu chłopców rózga
mi. Rada zezwoliła ukarać tylko jednego
z nich, a jednocześnie zaznaczyła, że kara
cielesna powinna być stosowana tylko w
wypadkach wyjątkowych, gdyż już inne ka
ry nie odnoszą skutku. Postanowieniu te
mu przyklasnąć tylko należy, bo wielki
czas już ku temu, aby zasady pedagogi
czne, nakazujące wychowywanie za pomocą
rózeg, zamknięte zostały na dwa spusty za
drzwiami, wiodącemi do archiwum.
UPIĘKSZENIE KOSGIOŁA.—Z Mła
wy. Ks. dziekan Ordon, proboszcz kościo
ła tutejszego, pragnąc uczcić jubileusz Oj
ca św. Leona Xlllgo, zamówił w Warsza
wie u artysty rzeźbiarza, 1. Teofila Godec
kiego, budowę ołtarza w części z marmuru,
w części z kamienia szydłowieckiego, w
stylu odrodzenia włoskiego. Oprócz ołta
rza, p. Godecki wykona dla kościoła mław
skiego z kamienia szydłowieckiego figurę
Zbawiciela i Matkę Boską, które ustawione
będą na obeliskach przed kościołem. Po
święcenie figur odbyło się w dniu św. Pio
rą i Pawła, 29go b. m.
MAKSYM GORKIJ.—Dzienniki ber
lińskie donoszą, że uwięziony w Niżnym
Nowogrodzie pisarz rosyjski.Maksym Gor
kij został przeniesiony do szpitala miej
skiego. Konsylium złożone z 7 lekarzy
skonstatowało poważny rozwój choroby
piersiowej. Gorkij, liczący lat 30, pracuje
obecnie nad społecznym dramatem p. t.
"Obywatele", który obiecał teatrowi w
Moskwie wątpliwem jest jednak, czy stan
zdrowia pozwoli mu dramat dokończyć. O
popularności Gorkiego w Rosyi świadczy
fakt, iż otrzymuje on obecnie liczne listy
od chłopów, którzy podają mu różne środ
ki na chorobę piersiową.
STRASZNA SMIERC W FABRYCE.
—Straszny wypadek zdarzył się w fabryce
Sambora i Kramczyka w dniu 13 z. m. o
godz. 8ej rano. Gdy fabryka była w peł
nym ruchu siedmnastoletni robotnik Teofil
Remieszka chciał nałożyć pas transmisyj
ny, który go pochwycił. W szalonym pę
dzie Remieszko stracił lewą rękę i pięty u
nóg, uległ zgruchotaniu lewego uda i poła
maniu żeber. Nieszczęśliwego robotnika w
nieprzytomnym stanie przeniesiono do
szpitala gdzie dokonano pierwszego opa
trunku i amputacyi ręki, lecz biedaczysko
nie przetrzymał cierpień i zakończył życie
w pół godziny po operacyi.
PRZYGODA AUSTRYACKICH OFI
CEROW.—Warszawa. Balon wojskowy,
który wzniósł się w Krakowie dnia 15 zm.
z okazyi międzynarodowego puszczania ba
lonów z porucznikami artyleryi wałowej Fe
stnerem i Stipczicem, lądował w guberni
Lubelskiej. Oficerowie zostali ęrzez dwa
dni zatrzymani pod dozorem ptfłkownika
żandarmeryi, dopóki nie przyszło pozwole
nie od generał gubernatora w Warszawie,
że można ich wypuścić. Wypuszczono ich
na wolność dnia 15 czerwca, poczem wróci
li do Krakowa.
POŻAR MYDLARNI.- W Kitelcach
zgorzała mydlarnia p. Bernarda Krzyżkie
wicza. Ogień wynikł dnia 15go z. m. o
godz 2 rano i w krótkim czasie strawił ca
ły zakład.
Szkody
rubli.
A E Y K A
e°.-
wynoszą około 40,000
KASA POZYCZKOWA. Na posiedze
niu wydziału kasy w towarzystwie dobro
czynności rozpatrzono 38 podań drobnych
przemysłowców i osób, z pracy rąk żyją
cych, poczem przyznano im 8,188 rb. po
życzki. Wogóle na pożyczkach pozostaje
73,080 rb.
SPRAWY FABRYCZNE-Według o
głoszonego w "Zbiorze praw" przepisu, za
datki, wydawane robotnikom przy najmie
ich do fabryk, mogą być umarzanenie ina
czej, tylko przez potrącanie, przy każdej
wypłacie zarobków 1-3 należności robotni
kom nieżonatym lub 1-4 żonatym.
MORDERCA SP. WOŁODKIEWI
CZOWEJ.—Odessa. Małyszewa. morder
cę śp. Zofii Wołodkowiczowej, skazano na
dożywotnie ciężkie roboty. Osobno stanie
on jeszcze za usiłowane zamordowanie
żandarma na stacyi Kodymu.
Zabór Austryacki
ZMARLI. —-Aureli Urbański,
poeta, autor "Miatieża" (Krótkie obrazy
patryotyczne z powstania 1863 r.) i wielu
innych utworów. Jego dramat "Na pod
daszu" niedawno miał być grany w Mor.
Ostrawie, ale został przez policyę zakazany.
Ksiądz Tadeusz Chromecki,
rektor ks. pijarów w Krakowie, znakomity
kaznodzieja i gorący patryota. uczestnik
powstania 1863 r., należał do założycieli
Tow. "Szkoły ludowej" i był przewodni
czącym Koła krakowskiego. Podczas uro
czystości otwarcia Domu Polskiego w Mor.
Ostrawie wygłosił mowę ognistą, która
podobała się nawet Czechom, bardzo wy
magającym w tym względzie.
Dr. Ferdynand W e e 1
Zmarł po kilkudniowej zaledwie chorobie
poseł miasta Krakowa do parlamentu au
stryackiego i do galicyjskiego sejmu, dr.
Ferdynand Wejgel. Zmarły, pomimo nie
mieckiego nazwiska, nic w sobie niemie
ckiego nie miał, gdyż pochodził z rodziny,
która już w XlVym wieku w Polsce i w
Krakowie osiadła i czas długi używała na
wet przydomka "Wejgel-Wierzchłiński."
Ferdynand Wejgel miał przeszłość bogatą
w koleje zmienne, ale zawsze nacechowane
pracą usilną, wytrwałą, dobro publiczne
mającą na oku. A więc za młodu był urzę
dnikiem administracyjnym, potem sekreta
rzem uniwersytetu krakowskiego (1850—
1865). potem sekretarzem izby handlowej
krakowskiej, którego to stanowiska nie po
rzucał do końca życia, choć i posłował do
parlamentu i sejmu choć od roku 1881
przez lat niespełna cztery był prezydentem
miasta Krakowa.
Podczas otwarcia sesyi parlamentu, do
którego z małą przerwą należał od 1869 r.,
pełnił przez dni ośm obowiązki prezesa
izby poselskiej tytułem starszeństwa.
Wszystkie stronnictwa chciały go wybrać
prezesem stałym. Nie zgodziło się przecież
na to Koło polskie, nie chcąc brać odpo
wiedzialności bezpośredniej w zwalczaniu
obstrukcyi czeskiej, która wtedy stała w
pierwszym rzędzie katastrof, mogących
sprowadzić zamknięcie sesyi.
POMNIK CHAŁUBIŃSKIEGO.—Za
kopane. Trzydzieści lat temu, w cichej do
linie zakopańskiej, o której nie wiedział
nikt, oprócz garstki dawnych literatów,
Pola, Seweryna Goszczyńskiego, tych pier
wszych "aerników", pojawił się Tytus
Chałubiński.
Znakomity lekarz, chluba warszawskiej
Szkoły Głównej, zoryentował się prędko,
że Zakopane posiała wymarzone warunki,
ażeby je zamienić na pierwszorzędną sta
cyfe klimatyczną. Wślad za tem poszły je
go usiłowania, ażeby bogatych warszawia
ków, potrzebujących leczenia klimatyczne
go. skierować—zamiast do Szwajcaryi—do
Zakopanego. Chałubiński był powagą,
uznaną w całem Królestwie, więc przyszło
to nietrudno. W kotlince zakopańskiej za
roiło się od pierwszych szeregów warsza
wskich, potem przyszły dalsze, potem za
dobrym przykładem ruszyła się Galicya,
słabiej nieco Poznańskie, potem nie trzeba
już było agitacyi, bo zastąpił ją rozgłos Za
kopanego i... nakoniec Zakopane stało się
tem, czem jest dziś, stacyą gwarną, ludną,
modną i powracającą zdrowie. A gdyby
kto mógł obliczyć cyfrowo, ilu ludzi za
wdzięcza Zakopanemu siły po wrócone i
odzyskane zdrowie, to pokazałoby się, że
ludzi tych dotąd było wiele i wiele tysięcy!
To wszystko jest dziełem Chałubińskie'-
Dziś jeszcze pomimo wielkich zmian, ja
kie tu zaszły od zgonu znakomitego leka
rza i uczonego, na każdym kroku spotyka
się ślady jego działalności.
To też nie można podciągnąć tego pod
epidemię pomnikomanii, gdy tutaj, gdzie
spoczęły na sen wieczny zwłoki Chałubiń
skiego, w miejscowości, którą on jakby z
pod ziębli wywołał, stanął skromny, nie
pochłaniający wielkich sum, na jakie Za
kopane pozwolić sobie nie może, pomnik
znakomitego obywatela. Pomnik ten wznie
siony został zresztą nie ze składek publi
cznych, lecz kosztem jednego człowieka.
Przed kilku dniami stanął na Chramcó
wkach śliczny biust Tytusa Chałubińskie
go na kolumnie naśladującej wybornie
pień drzewa. Całość ma kilka metrów wy
sokości i odrzyna się efektownie na tle zie
leni świerków. Jest to niekrzyczący, ale
pięsny hołd, oddany pamięci Chałubiń
skiego, przez jego serdecznego druha, dra
Andrzeja Chramca, w którym widział on
zawsze swego następcę i spadkobiercę swo
jej pięknej idei. Dr. Chramiec nie zawiódł
też pokładanych w nim nadziei. Kocha Za
kopane, którego sam jest dzieckiem i około
rozwoju| jego położył zasługi, nie dające
się niczem wymazać.
"Odsłonięcia" pomnika z towarzyszącą
takim aktom pustą frazeologią, nie byłoy
ZNIESIENIE WYROKU. Wiedeń.
Siednidziesięcio-dwuletni włościanin Ja
nikowski, z Jaworzna, został we wrześniu
ubiegłego roku przez sąd krajowy w Krako
wie za obrazę sądu powiatowego i komisa
rza sądowego w Jaworznie skazany na 6
miesięcy ciężkiego więzienia. Skutkiem re
kursu prokuratoryi państwa, karę podwyż
szono na 10 miesięcy i Janikowski w gru
dniu zaczął już odsiadywać tę karę. Rów
nocześnie adwokat dr. Zipser wniósł do
ministeryum sprawiedliwości podanie, do
wodzące niewinności Janikowskiego i
prośbę, aby generalna prokuratorya wnio
sła zażalenie dla strzeżenia ustawy (zur Wa
hrug des Gesetzes). Najwyższy trybunał,
jako kasacyjny, zniósł wyrok sądu krakow
skiego i co do rzeczy samej wydał wyrok
uwalniający. W drodze telegraficznej pole
cono Janikowskiego natychmiast wypu
ścić na wolność.
STRZAŁY W KOSZARACH.—Z Prze
myśla donoszą nam: Od kilku dni krąży
po mieście pogłoska, że w koszarach 58 pp.
usiłował pewien szeregowiec zastrzelić plu
tonowego i że w tym celu dał z karabinu
około 10 strzałów. Podstawą do tej pogło
ski było następujące zajście, które wyda
rzyło się w nocy: Szeregowiec Czaban
wstał około godziny 11 w nocy z łóżka,
zdjął ze ściany karabin, naładował go 5 pa
tronami, poczem zmierzył w przeciwległy
koniec izby, w stronę łóżka, gilzie spał plu
tonowy Kujawski. Pierwsza kula chybiła
celu, zadrasnąwszy tylko nos Kujawskiego,
który miał na tyle przytomności, że zesu
nął się z posłania i schował pod łóżko.
Czaban zaś stał z wyciągniętym karabinem
i mierzył dalej w łóżko, nie widząc, że jest
puste. Huknął drugi strzał i trzeci. W ko
szarach całych popłoch i bieganina, a on
stał z wymierzonym karabinem i strzelał
w łóżko, nie widząc nic i nie słysząc, co
się koło niego dzieje. Żołnierze nie śmieli
się doń przybliżyć. Dopiero gdy dał 5
strzałów i chciał naładować ponownie ka
rabin. chwycił go pewien kapral z tyłu za
ramię i rozbroił. Czaban nie stawiał żadne
go oporu, tylko patrzył ciągle uporczywie
w stronę łóżka... Było coś tragicznego i
wstrząsającego w tej całej scenie. Rozbro
jony i aresztowany milczał uporczywie. Po
długich pytaniach, dlaczego to zrobił, od
powiedział jednem tylko słowem nie. Nie
więcej nie można zeń było wydobyć. Do
aresztu dał się odprowadzić bez żadnego
oporu.
Czaban służył od października r. z. w
kompanii 6. Kompania ta była t. zw,
"Strafkompae."
JAK WYG ŁAPA OŚWIATA W GA
LICYI. Niesłychane stosunki na polu
szkolnictwa ludowego w Galicyi ilustruje
jaskrawo następujący fakt, o którym do
noszą nam z Nowego Sącza: We wsi Cza
czów (pow. N. Sącz.) budynek szkolny stoi
od dłuższego już czasu próżno, gdyż nie
ma w nim nauczyciela. Gmina poczyniła
więc wydatki na urządzenie szkoły, dzieci
jednak nie mogą pobierać nauki,, gdyż o
kręgowa rada szkolna nie postarała się o
obsadzenie tej szkoły. Brak ten jednak wy
nagradzają wójt tej gminy Pakosz i pod
wójci Klimczak w ten sposób, iż zwołują
w każdą niedzielę do szkoły dzieci wraz z
rodzicami i tam rozpoczyna się nauka, uroz
maicana pijatyką, gdyż p. wójt każe się
należycie częstować za spełnianie obowiąz
ków nauczyciela. Pakosz i Klimczak znani
są w gminie z nieodpowiedniego prowa
dzenia się. Gospodarka ich w gminie,
bezprawia i gwałty, których się dopu
szczają, były powodem licznych zaża
leń, wnoszonych przez włościan na wójta i
podwójciego. Można więc sobie wyobrazić,
czego dzieci szkolne nauczą się od panów
wójta i podwójciego, przeplatających obfi
cie swe "wykłady naukowe"—kieliszkiem.
Galicya zaczyna więc wracać do czasów, w
których "oświatę" na wsi reprezentowali
organista i wójt. W'oczach Bobrzyńskiego
zapewne i to jeszcze za wiele.
KRWAWY DRAMAT MIŁOSNY.-Ze
Skolego donoszą: W małej podgórskiej
wiosce, obok Skolego, rozegrał się okropny
dramat miłosny. Parobczak, niejaki Kiry
ło Tukało, od dłuższego czasu prowadził
romans z mężatką Kałahirową. Tukało tak
namiętnie przywiązany był do Kałahiro
wej, że śledził ją krok w krok z obawy,
aby go nie zdradziła. Stosunek ten trwał
już dłuższy czas, gdy niespodziewanie
przed kilku dniami dowiedział się Tukało,
iż kochanka jego miała spotkanie sam na
sam z Żydem karczmarzem i że nazajutrz
nową wyznaczyła mu schadzkę. Tukało po
stanowił się zemścić. Skoro zbliżył się kry
tyczny moment, z nabitym karabinem w
ręku podążył do karczmy. Przed karczmą
Tukało zaczaił się w krzakach i czekał.
Po chwili nadeszła Kałahirowa, w tej chwi
li z zarośli padł strzał i kobieta z przeszy
tą piersią runęła na ziemię. Tukało wy
strzelił jeszcze po raz drugi i ranił ją w
głowę. Dokonawszy tej zbrodni, z zimną
krwią złoczyńca powrócił do domu. Zan
darmerya przyaresztowała zbrodniarza i
odstawiła do więzienia sąlu powiatowego
w Skolem.
POD KOŁAMI POCIĄGU.—Za Mo
gilską rogatką znajduje się karczma, zwa
na "pod snopkiem", około której bardzo
blisko przechodzi tor kolei Kraków-Koc
myrzów. Do karczmy tej zajechał włościa
nin Wincenty Gauden z Wróżenie i pozo
stawił konie za torem kolejowym. Gdy u
słyszał z karczmy, że pociąg nadchodzi,
wybiegł szybko, ażeby zapobiedz spłosze
niu się koni. Wybiegając z za muru, wpadł
tuż przed nadchodzący pociąg tak niespo
dzianie, że maszynista nie mógł dać kontr
pary i zapobiedz katastrofie. Po wstrzyma
niu pociągu zabrano żywego jeszcze W.
Gaudena do wagonu, ażeby przewieźć
go do Krakowa i otoczyć opieką lekarską.
Nieszczęśliwy człowiek umarł w kilka mi
nut później w wagonie. Na dworzec kolejo
wy przybyło pogotowie ratunkowe, lecz za
stało już trupa.
W SPRAWIE KS. MARDYROSIB
WICZA donoszą, że dotychczas śledzwo
nie zostało ukończone. Z obecnego stanu
rzeczy nie można wnioskować, że rozpraw®
odbędzie się przed ławą przysięgłych, prze
ciwnie, dotychczas śledztwo toczy się w
kierunku sprzeniewierzenia, a w takim ra
zie przyszłaby przed zwykły trybunał.
Kwota sprzeniewierzona przez ks. Mar
dyrosiewicza wynosi przeszło 200,(XX) kor.,
a poza tem pozostawił olbrzymie długi. O
wypuszczeniu ks. M. na wolną stopę nie
ma wcale mowy. Gdyby nawet zapadła u
chwała wypuszczenia go za kaucyą, to w
stosunku do sprzeniewierzonej kwoty kau
cya musiałaby być bardzo wysoka.
SPRAWA OKOCIMSKA.—Akta, do
tyczące Antoniego Kędziora, jednego ze
sprawców zamachu na p. Jana Goetza w
Okocimiu, nadeszły już do Krakowa z naj
wyższego trybunału kasacyjnego w Wie
dniu. Przekazano je sędziemu śledczemu
celem przeprowadzenia dalszych dochodzeń
i przesłuchiwania świadków. Po ukończe
niu dochodzeń akta odstąpione będą proku
ratoryi państwa, która rozstrzygnie o dal
szych krokach. Na wypadek uznania po
trzeby nowej rozprawy karnej przeciw Kę
dziorowi, odbyłaby się ona dopiero we
wrześniowej kadencyi przysięgłych.
STRASZNE POBICIE. Z Nowego
Sącza donoszą nam: 17-letnia Maryanna
Józezak, służąca u Józefa Kachniarza w
Nawojówce koło N. Sącza, została przez
tegoż 15 zm. strasznie pobita, podobno za
to, że pasąc bydło usnęła i bydło weszło
w jego zboże. Pomimo, że Józ^zakówna
skutkiem wewnętrznego uszkodzenia zacho
rowała, Kachniarz, grożąc jej biciem, zmu
sił ją na drugi dzień znowu iść z bydłem w
pole, gdzie znaleziono ją bez życia. Śle
dztwo w toku.
WYLEWY.—Z Krościenka pod Ohyro
weui donoszą, że rzeka Strwiaż, wezbra
wszy wskutek deszczów, wylała. Woda,
wznosząca się na 2A metra ponad zwykły
poziom, zerwała most. W pobliskiej wsi
Berechy most kolejowy uległ uszkodzeniu
tak, że musiano wstrzymać pociągi.
Z Gromnik donoszą nam: Wylewem rze
ki Biały jesteśmy ogromnie zniszczeni. Po
daliśmy natychmiast o likwidacyę szkód
do inspektorów podatkowych.
OSPA.—W Krakowie od pewnego czasu
grasuje ospa, zwłaszcza w okolicach ul.
Lubicz. Rakowickiej i Topolowej. W tych
dniach zmarło na nią w tej dzielnicy dwo
je dzieci.
Zabór Niemiecki
ODWAŻNA POLKA.—Jedna z Arty
stek-Polek, o nazwisku zaszczytnie zna
nem w malarstwie naszem, oburzona osta
tnim reskryptem ministra Studia, przesłała
na jego ręce list, który zamieszczamy po
niżej w tlómaczeniu polskiem, jako nader
charakterystyczny przyczynę* do wrażenia,
jakie wywarła w społeczeństwie polskiem
polityka niemiecka doby ostatniej. List
jest o tyle ciekawym dokumentem, że wy
szedł z pod pióra osoby stojącej zupełnie
na uboczu od ruchu politycznego i że trze
ba było naprawdę "polityki pozbawionej
zmysłu politycznego i uczciwości polity
cznej", aby protest podobny w społeczeń
stwie polskiem wywołać.
List poniżej przytoczony—został przez
autorkę, zamieszkałą w granicach państwa
niemieckiego, opatrzony podpisem i adre
sem i przesłany p. Studtowi. Pisma w za
borze pruskim, którym list ten został za
komunikowany, oczywiście nie mogły go
umieścić.
J. Wielmożny Panie!
Ponieważ moi ziomkowie w pruskiej
Izbie Deputowanych występują zbyt grze
cznie, natomiast za mało energicznie, po
nieważnie dali Panu należnej odprawy za
Jego sromotną działalność względem Pola
ków, pozwalam sobie na tej drodze wyrę
czyć moich współziomków w wykonaniu
tego, ciążącego na nich, obowiązku.
Przedewszystkiem zaznaczyć muszę, źe
stanowisko, jakie Pan w kwetsyi polskiej
zająłeś, dowodzi, iż nie posiadasz tych za
let., jakiemi Minister Oświaty wyróżniać
się powinien. Brak Ci zmysłu politycznego
i uczciwości politycznej, brak poczucia
sprawiedliwości. Niedorosłeś, Panie, do
stanowiska Ministra Oświaty.
Zdanie to jest powszechnie uznane, mi
mo to postaram się je udowodnić.
Gdybyś był uczciwy, sprawiedliwy i mą
dry, Jaśnie Wielmożny Panie, nie zdobył
byś się na ten czyn zuchwały pozbawienia
języka ojczystego dzieci Narodu, któremu
odebrano kraj i swobodę. Tego rodzaju bez
prawne i ciężkie przekroczenie konstytucyi
jest bez kwestyi nieuczciwością polityczną
tego rodzaju cyniczne pogwałcenie najele
mentarniejszych zasad etyki ludzkiej jest
niedającą się niczem skreślić niesprawie
dliwością ale jest to równocześnie czyn
dowodzący w najszerszem słowa tego zna
czeniu jest niedocenianiem interesów wła
snego narodu jest czynem niemą
drym.
Naród prowadzący tak nieludzką i bru
talną politykę względem drugiego narodu,
traci wszelkie prawa, aby uważać się i być
uważanym przez innych za naród cywilizo
wany takim barbarzyńskim postępkiem
staje się on podobny do prymitywnej hor
dy. Toteż myślę, że gdyby pański cesarz
był prawdziwym chrześciańskim monar
chą, gdyby obowiązki swe względem naro
du, jako obowiązki ojca względem rodziny
pojmował, niezawodnie byłby Ci W. Pa
nie, w dniu, w którym wydałeś owo sromo
tne rozporządzenie, udzielił dymisyę. Po
nieważ jednak nie miało to miejsca, jest to
dowodem, źe cesarz pański, zarówno jak
i Pan. siłę stawia przed prawem, chrze
ściaństwo zaś jego jest tylko pozornem, a
nie głęboko wkorzenionem.
Przyjdzie jednak dzień, w którym Prusa
cy przekonają się, że tego rodzaju nieludz-