Ameryka. [volume], November 16, 1901, Image 3

About Ameryka. [volume] (Toledo, Ohio) 1893-1902

Image provided by: Ohio History Connection, Columbus, OH

                
1
16 Listopada 1901.
41
JO Obecnie Potrzebnym Kie
runku Pracy Społecznej.
.11 Wj''Kuryerze Poznańskim" z d. 2
Wziernika pisze p. Palatinides:
Od lat wielu rozbrzmiewają u nas hasła
uczcie dzieci po polsku" i "kupujcie u
awoich." I słusznie, gdyż jedynie zacho
"Wując poczucie narodowe, a zarazem sku
piając się solidarnie w pracy tnateryalnej,
możemy dojść do owego korzystnego poło
-żenią politycznego, na które kiedyś w ska- i
aywał francuski mąż stanu, gdy w czasach
burzliwych dawał nam radę, by być samym
Sobą, porzucić złudne nadzieje na pomoc
•dobrych przyjaciół, pośród których psy
zwykle zająca zjadają, a dbać o rzetelną
podstawę materyalną. "Bogaćcie się,"
rzekł on wtedy, a wytrawny myśliciel, któ
remu ówczesne pokolenie idealogów za złe i
brało to prozaiczne zdanie, lepszą dał nam i
radę, niż się do dziś dnia marzy wielu fi
łozofom.
W chwili, gdy zdanie to p«dło, ziemia
była główną podstawą naszego dobrobytu.!
Lecz to nie wystarczało. Żadne społeczeń-1
stwo nie może się bezkarnie opóźniać na!
•drodze postępu cywilizacyi, z której po
wstało. Myśmy czerpali cywilizacyę z za- i
••chodu, a aczkolwiek pokrewieństwo rasy i
•wspólność niebezpieczeństwa mogą oczy
nasze niekiedy kierować na wschód, to i
"wobec tego wschodu jedynie się możemy u
trzymać, jako przedmurze cywilizacyi za
chodniej.
Przyczyną upadku naszego bytu polity
cznego była niemoc wewnętrzna, spowodo
wana tem, żeśmy w czas nie umieli dopro
wadzić do równowagi stanów, która urato
wała narody zachodnie. Mieliśmy jak wszy
stkie społeczeństwa zachodnie dwa stany,
t, zw. wyższe, ale nie mieliśmy stanu zwa
nego wówczas trzecim, a dzisiaj średnim.
Stany średniowieczne oparte były na odrę
bności przywilejów dziś stosunki się zmie
niły zupełnie i owa dawna klasyfikacya nie
ma już znaczenia.
Obecnie różnica stanów polega na od
mienności warunków ekonomicznych.
Przyzwyczajenie długich czasów sprawia
jednak, że się w języku potocznym przypi
suje wyrażeniom znaczenie dawne, nie od
powiadające obecnemu stanowi rzeczy. Mó
wimy dziś jeszcze o duchowieństwie, Bzla
chcie, mieszczaństwie i ludzie jako o sta
nach odrębnych, aczkolwiek stanowe różni
ce dziś zupełnie innego wymagają określe
nia. Powyższe cztery pojęcia od dawna już
nie oznaczają stanów, ani nawet kast, a w
ustroju państwa polskiego również niedo
kładnie odpowiadały odnośnym pojęciom
•społeczeństw zachodnich. Duchowieństwo
przestało być w Europie odrębny di stanem,
•od czasu, gdy utraciło przywileje i dobra
kościelne. Szlachta w Polsce nie była sta
nem, ale rasą, odrębną od niemieckiego
mieszczaństwa, a wedle teoryi Szajnochy
również odrębną od poddanych. Odpowia
dało to ustrojowi społeczeństw zachodnich,
gdzie się stan rycerski, tak samo, jak u
nas, wywodzi od odrębnej rasy zaborców.
Mieszczaństwo wprawdzie było stanem, ale
jako przeważnie obce pochodzeniem, nie
należało do narodu. O ludzie, jako stanie,
wówczas nigdy jeszcze mowy nie było.
"Właśnie w dawnej Polsce jedynie szlachta
4yła narodem, a duchowieństwo się prze
ważnie z jej szeregów rekrutowało. Szla
chta polska daleką była od ekskluzywności
•szlachty zachodniej i chętnie w grono swo
je przyjmowała plebejuszów, dobrze zasłu
•żonych ojczyźnie, stąd się z czasem zatarła
rasowa odrębność.
Dopiero po upadku politycznym doszli
śmy do owej tak społecznie potrzebnej ró
wnowagi. Siła asymilacyjna naszego szcze
pu, która i dziś potężnych władców tego
iwiata grozą przejmuje, wyrobiła z niemie
ckich mieszczan, pełen poczucia własnej
wartości, patryotyzny średni stan polski, a
wreszcie i lud dojrzał, razem z wolnością,
•do narodowego poczucia.
Tak i u nas powstała pewna odrębność
stanów, która wszelako po dziś dzień prze
stała istnieć w dawnym kształcie na wszel
kich bowiem szczeblach drabiny społecznej
spotykamy potomków tak szlachty, jak
mieszczaństwa i ludu.
Dziś różnica stanów nie wynika z przy
wileju, ani pochodzenia, ale z odmiennych
warunków ekonomicznych. Chcąc konie
cznie zachować dawną klasyfikacyę, można
dziś mówić co najwięcej o ziemianach, sta
nie średnim i proletaryacie, choć i te poję
cia nie zupełnie odpowiadają stosunkom.
Za ziemian uważam' wszystkich, którzy
produkują materyał surowy, a konsumują
|Jpnateryał przerobiony, a zatem zarówno po-
,i$iedzicieli
paz-
majątków ziemskich, jak dzier­
żawców, oficyalistów i włościan. Do stanu
średniego zaliczam wszystkich, którzy się
zajmują przerabianiem, lub wymianą towa
jru, oraz pracą czysto umysłową, jednem
iłowem tych, którzy materyał surowy kon
sumują, a produkują towar przerobiony tak
Ha polu materyalnem, jak umysłowem.
Proletaryatem wreszcie nazywam tych,
którzy nie mają własnego warsztatu, ani
juarzędzi pracy, ani widoku na zdobycie so
bie takowych, i jedynie są skazani na wy
najmowanie swej pracy dla zaspokojenia
nieodzownych wymagań życia.
Oczywiście, że i ta definicya nie zupełnie
Wyczerpuje przedmiot, lecz temu winna
powolność ducha ludzkiego, który nie jest
V stanie zmieniać równie prędko określe
nie swych wrażeń, jak prędko zmiana sto
Bunków tego wymaga.
''f" W każdym z wymienionych trzech sta
nów rozróżnić jeszcze należy klasę wyższą
V i niższą, a podział ten opiera się na różni-
cy zasobów materyalnych i umysłowych.
Wśród ziemian zatem wypadnie rozróżnić
.większych i mniejszych właścicieli lub ich
jpastępców, wśród stanu średniego tak zw.
Inteligencyę miejską i drobnych rzemie
ślników, wreszcie wśród proletaryatu, gdzie
Już mało różnic materyalnych, wykształco
\Bych pracowników i prostych robotników.
SJtwjy te i ich klasy, istniejące na mocy
-m
obecnych stosunków ekonomicznych, nie
przedstawiają żadnych społecznych przeci
wieństw. owszem uzupełniają się wzajem
nie i jedynie wspólne a zgodne ich działa
nie zdrowy rozwój społeczny utrwalić mo-
ze.
Nam nie było danem doczekać równowa
gi stanów we własnym państwowym orga
nizmie, a z wyjątkiem Galicyi brakuje nam
owego stanu pośredniczącego w zachodnich
społeczeiistwach pomiędzy innymi i stano
wiącego ich naturalną łącznię, t. j. stanu
urzędniczego. Dla przeważnej części społe
czeństwa polskiego jest przeto praca
społeczna trudniejszą niż gdziekolwiek.
Wszystkim ludziom dobrej woli chodzić
musi przede wszy stkiem o to, aby do pracy
społecznej pociągnąć wszystkie stany i
wszystkie klasy, aby każdy w swym za
kresie pracował jak najwięcej i jak najle
piej.
U nas stan ziemiański zwycięsko wyszedł
z ciężkiej próby, na jaką go zupełna zmia
na warunków ekonomii wiejskiej wystawiła
przed może trzema dziesiątkami lat. Dziś
przeważna ilość ziemian, tak większych jak
n i e s z y n a u z y a s i a o w a u i e
lnie i rachować dokładnie. To samo można I
powiedzieć o wyższej klasie stanu średnie
go przemysł, handel i nauka polska śmia
ło dziś każde współzawodnictwo wytrzymać
m°gą-
Natomiast niższy stan miejski i przewa
żna część proletaryatu bardzo wiele pozo
stawiają do życzenia. Przyjrzyjmy im się
bliżej, a zacznijmy od dołu. Robotnik pol
ski, tak miejski jak wiejski, posiada, w po
równaniu do robotników innych krajów,
nieocenioną zaletę łatwego pojmowania i
zgrabności w wykonaniu, brak mu nato
miast wytrwałości i precyzyi wrodzone le
nistwo sprawia, że pracuje tylko tyle, ile
koniecznie potrzeba, żeby nie umrzeć z gło
du żyje on jedynie teraźniejszością, a pra
wie nigdy nie myśli o przyszłości. Stąd się
wyradza brak poszanowania dla cudzej pra
cy i cudzej własności. Proletaryusz polski
spuszcza się na to, że mu w kraju z biedy
umrzeć nie dadzą to też przeważnie pracu
je jak najmniej i jak najgorzej.
Skromność jego wymagań nie jest ze sta
nowiska społecznego zaletą, ale raczej wa
dą, która nie dopuszcza ambieyi wzbicia
się na wyższy szczebel, a przeto nie daje
pobudki do pracy. Kogo zupełna nędza
zmusza do szukania chleba na obczyźnie,
ten tam najczęściej odrazu marnieje.
Wprawdzie setki robotników naszych po
wraca z oszczędzonym groszem, ale są to
jednostki, dla których przymus ciężkiej
pracy był szkołą życia.
Gdyby równie usilnie w domu pracowa
li, mogliby również dużo zarobić, a nie
ukrzywdziliby społeczeństwa o pewną i
lość siły roboczej. A jaki to zresztą mały
procent powraca, w porównaniu do tłumów
wychodźców, którzy rok rocznie przepada
ją bez wieści.
Mniej jaskrawo, lecz także niekorzystnie
przedstawia się praca niższych klas stanu
średniego. Drobny rzemieślnik polski jest
przedewszystkiem leniwym i niedokła
dnym. Chlubne wyjątki, jakich, Bogudzię
ki, dużo, wnet dochodzą do stosunkowego
dobrobytu i postępują wyżej w hierarchii
społecznej, lecz iluż to spuszcza się na
przytoczone hasło: kupujcie u swoich, i za
możniejszych rodaków uważa za dojne kro
wy, których obowiązkiem ma być dostar
czyć im mleka.
Tu pole działania dla społeczeństwa.
Wspólnemi siłami utworzyliśmy stan śre
dni, zgodnem działaniem doprowadziliśmy
klasy niższe do poczucia narodowego, po
dajmyż sobie ręce, by tymże niższym kla
som wpoić poczucie obowiązku społeczne
go. Niech nikt nie mówi, że u nas nie go
rzej, jak gdzieindziej, gdyż u nas powinno
być lepiej, jak gdzieindziej, jeżeli kiedy je
szczena szali dziejów zaważyć pragniemy.
Sekta Tołstojowcó w w Kosy i.
"Polityk" praska donosi: W Pawłowsku
koło Charkowa utworzyła się w ostatnich
czasach sekta religijna, która żyje według
nauk Tołstoja. Nowa sekta zdobywa coraz
więcej zwolenników, co wywołało niechęć
duchownych prawosławnych. Na skutek
denuncyacyi popów prawosławnych, are
sztowano przywódców ruchu Tołstojow
ców. Rozgoryczeni skutkiem tego, wtar
gnęli zwolennicy sekty do cerkwi w Pa
włowsku i to w chwili, gdy pop wygłaszał
kazanie. Pomiędzy Tołstojowcami a resztą
obecnych w cerkwi rozpoczęła się bitka.
Zwolennicy nowej sekty, uzbrojeni byli w
rewolwery, sztylety i strzelali z rewolwe
rów. Napadnięci bronili się nożami. Gdy
usunięto Tołstojowców z cerkwi, przedsta
wił się obecnym w cerkwi straszny widok.
Ze ściany zdarto obrazy świętych, ołtarze
zniszczono, a pod ławkami znaleziono 80
trupów. Skutkiem tego aresztowano 500
osób, przeważnie studentów. Si nonevero.
Wojna i obłęd.
Z wielkim naciskiem konstatuje prasa
angielska, iż według najnowszych statystyk
wzrosła znacznie ilość obłąkanych w An
glii. W samym tylko Londynie i okolicy
zwiększenie to wynosi w roku bieżącym
5000 osób, dotkniętych obłędem. Podczas
gdy ilość obłąkanych wynosiła dawniej w
całem hrabstwie londyńskiem 16,000 osób
(liczba i tak ogromna), obecnie dochodzi
do 21,000. Jako powód tego niepokojącego
zjawiska podają lekarze jednozgodnie woj
nę transwaalską. Statystykę bowiem pogar
szają najbardziej powracający z Transwaa
lu żołnierze. Wojna ta niesłychanie ucią
żliwa, narażająca żołnierza na ogromne
niewygody i znoje, a wymagająca od niego
ustawicznego napięcia nerwów, wskutek
ciągłych i niespodzianych napadów ruchli
wych oddziałów burskich, wyczerpuje nie
zmiernie system nerwowy—i stwarza w ten
sposób podkład dla chorób uiąyejawyęh.
»sr
-j
A E Y K A
Kolej z Petersburga do No
wego Yorku.
Amerykanie postanowili utworzyć lądo
wą komunikacyę pomiędzy Petersburgiem
a Nowym Yorkiem. W tym celu, jak dono
szą "Russk. Wied.", udał się na Syberyą
znany geograf Harry de Windt, któremu
jakoby dopomaga w tej podróży rząd rosyj
ski i amerykański.
P. Windtowi już dawniej udało się z
Nowego Yorku dotrzeć do azyatyckiego
brzegu przez cieśninę Berynga, ale tam do
stał się do niewoli czukockiego wójta (star
szyny) Koari.. w której przecierpiał niema
ło nieprzyjemności i zaledwie zdołał ujść z
życiem. W roku zeszłym chciał on próbo
wać nowej podróży ku brzegom azytayekim,
ale liie otrzymał pozwolenia z powodu nie
porozumień z Chinami. Obecnie, uzyska
wszy poparcie ministra marynarki Stanów
Zjednoczonych, Longa, po raz trzeci zdą
ża do zamierzonego celu. Pomocnikiem je
go jest p. Harding, który w pierwszych
dniach listopada zamierza udać się do Ja
kucka, gdzie ma przygotować odpowiednią
ilość psów i jeleni pociągowych. W gru
dniu wyjeżdża z Paryża sam p. Windt, u
dając się do Irkucka i liczy, że w grudniu
spotka się z p. Hardingiem w Jakucku.
Stąd zamierzają ruszyć razem do Niżnie
Kołymska. Tu p. Windt ma nadzieję przy
łączyć się do jakiej karawany, udającej się
w celach handlowych do Czukczów i do
trzeć od cieśniny Berynga. Stąd zamyśla
on przejść po lodzie na stronę amerykań
ską, do przylądka ks. Walii, a jeśli nad ro
dzę swojej nie znajdzie stałego lądu, to bę
dzie korzystał ze szkuny "Bear", którą na
ten czas ma tam nadesłać amerykański
minister marynarki. Począwszy od daku
cka, p. W. będzie prowadził studya nad
możliwością przeprowadzenia w tym kie
runku kolei żelaznej. Inżynierowie amery
kańscy przypuszczają, że przerzucenie mo
stu przez cieśninę Berynga nie byłoby bar
dzo uciążliwe, lecz z powodu niebezpie
czeństwa, na jakie taki most byłby narażo
ny z powodu lodów i gór lodowych, prze
pły wajćjcych w tem miejscu, uważają za
więcej celowe połączenie Azyi z Ameryką
z» pomocą tunelu, tembardziej, że niezna
czna głębokość cieśniny (nie więcej nad 25
sążni morskich) winna ułatwić urzeczywi
stnienie tego projektu.
Pomysł to iście amerykański i jakkol
wiek "Russk. Wied." nie biorą na siebie
odpowiedzialności za zupełną dokładność
podanych szczegółów, to wobec już utwo
rzonego Towarzystwa budowy kolei z Ala
ski do cieśniny Berynga, projekt powyższy
nie jest nieprawdopodobny.
Hipolit Wawelberg.
Zmarł w Wieśbadenie Hipolit Wawel
berg, przedstawiciel znanego banku, istnie
jącego przeszło pół wieku w Warszawie i
Petersburgu. Pod sterem wytrawnego i by
strego handlowca instytucya ta rozwinęła
się i doszła do wielkiej potęgi, przynosząc
właścicielom jej olbrzymie zyski. Poważną
część tych zysków Wawelberg obracał na
cele użyteczności publicznej.
Szkoła średnia techniczna przy ul. Mo
kotowskiej, domy dla ludności ubogiej przy
ulicy Górczewskiej, liczne wydawnictwa
naukowe—oto ważniejsze czyny, dokonane
przez Wawelberga w Warszawie.
Będąc Żydem, starał się też usilnie o
podniesienie proletaryatu żydowskiego i w
tym celu tworzył zakłady naukowe, przy
tułki, szkoły, kolonie i t. p.
W operacyach handlowych zyskiwał kro
cie a nawet i miliony, ale, przyznać też
trzeba, iż krocie także wydawał na cele do
broczynne. Tem właśnie zasłużył sobie na
chlubne wspomnienie.
Zmarł mając lat 59 wada sercowa przed
wcześnie przecięła pasmo jego życia.
Eunnowie Pruscy—złodzie
jami!
Donosiliśmy w swoim czasie, że wojska
pruskie zrabowały w Pekinie cały zbiór na
rzędzi astronomicznych z 16 wieku, bardzo
cenną stanowiących pamiątkę. Obecnie po
zawarciu pokoju rząd niemiecki oświad
czył gotowość zwrotu ich, ale Chińczycy
nie przyjęli tego zwrotu ze względu na wy
sokie koszta przewozu, gdyż instrumenta
te znajdują się już w Berlinie! Tak więc
Niemcy, którzy przecież z rządem chiń
skiem nie prowadzili właśiciwe wojny, tyl
ko z powstańcami, tem samem przyznali
się, że nie zabrali ich prawem wojennem,
tylko poprostu—ukradli!
Tureckie "robienie" histo
ryi.
Podobno, jak Aleksander II, jak Carnot,
Canovas del Castillo, cesarzowa Elżbieta,
król Humbert i wogóle kierownicy państw,
tak i McKinłey umarł dla Turków natu
ralną śmiercią. Wszystkie dzienniki na ca
łym obszarze tureckiego imperyum otrzy
mały surowy zakaz wspominania choćby
słówkiem o tem, jakoby McKinłey został
zamordowany. Owszem, zmuszone były po
dać, że prezydent Stanów Zjednoczonych
zapadł na niebezpieczną chorobę, z której
po kilku dniach umarł. Snać sułtan pra
wowiernych nie chce, aby Turcy wiedzieli,
że gdzieś na świecie mordują panujących.
SZŁUSZNY POWOD.
—Wyobraź sobie, mój mężu, moja mo
dniarka, zamiast spacerowego kostyumu,
zrobiła mi podróżny!
—Co ja na to poradzę?
—Musisz mi dać pieniędzy na wyjazd
dokądkolwiek, bo przecież nowy kostyum
ule może leżeć bez użytku i
v v£*
4
•.l
DROBNE WIADOMOŚCI
Co rok ginie około tysiąo okrętów różne
go gatunku.
Silne trzęsienie ziemi dało się odczuć na
wyspie św. Tomasza.
W Rio de Janeiro choruje 54 osób na
dżumę azyatycką.
Buraki dostarczają obecnie około 60 pro
cent cukru, używanego na całym świecie.
Unia podróżujących balwierzy zadecydo
wała przyjmować kobiety w poczet swoich
członkótr.
W Petersburgu poruszono sprawę zamia
ny drobnej monety miedzianej na alumi
niową.
Prof. Virchow, SOletni uczony niemie
cki, otrzymał od cara Mikołaja order Orła
Białego.
Cegła w Kijowie spadła w cenie do 8 do
larów za tysiąc i niema nadziei na podwyż
szenie ceny.
Na placu wystawy Wszechamerykań
skiej w Buffalo spalił się gmach stanów
Nowej Anglii.
Z pomiędzy 26 lekarzy francuskich orze
kło 19, że wino działa korzystnie na orga
nizm ludzki.
Pewien Chińczyk w Filadelfii został od
stawiony do szpitala jako zarażony trądem.
W sąsiedztwie pralni panuje panika.
Książki Tołstoja zostały przetłómaczone i
na język chiński i żydowski. W Niemczech i
jest 2l!S tłumaczeń książek tego autora, we
Francyi 159, a w Anglii 175.
W Kuszewie, gub. Pormskiej, gaz rozer
wał ogromny piec górniczy. Dwadzieścia
osób jest ciężko rannych. Ośm osób zmarło
w kilka godzin po wypadku.
Murzyn James B. Parker, który ubez
władnił Czołgosza, gdy tenże zamierzał
strzelić trzeci raz do McKinley'a, wybiera
się W podróż po Stanach Zjednoczonych z
odczytami.
Pięćdziesięciu trzech powstańców z ko
lonii Przylądka, skazanych na powiesze
nie. zyskało ułaskawienie Kitchenera: za
mienił on im karę śmierci na dożywotnie
więzienie.
W Rewlu policya schwytała na gorącym
uczynku fałszerzy rubli srebrnych, Johana
Kassel i jego żonę. Wypuszczali oni w o
bieg długi czas monety fałszywe i obecnie
dopiero udało się ich schwytać.
Biskup Potter wykazał niedorzeczność
gazet z południowych stanów, które potę
piają prezydenta Roosevel'ta iż ten przyjął
w białym domu na obiedzie Murzyna Wa
shingtona.
Ministeryum wojny wprowadza do armii
angielskiej w Afryce południowej gruntow
ną reformę poczty polowej. Reforma jest
ściśle wzorowaną na przepisach poczty po
lowej niemieckiej.
Zarząd kolei moskiewsko-brzeskiej roz
począł w Moskwie budowę ogromnego
dworca kolejowego, który miał być zbudo
wany w roku zeszłym, ale wstrzymane były
roboty z powodu wojny chińskiej.
Wywóz druków do Rosyi. Według oznaj
mienia biura międzynarodowego Związku
pocztowego, nie wolno pocztą listową wy
syłać do Rosyi druków zagranicznych,
sporządzonych bądź to w całości, bądź to
częściowo w języku polskim.
W ciągu ubiegłego roku komisya filipiń
ska powiesiła za morderstwa 101 krajow
ców, oprócz tego wydano wyroki na śmierć
na 242 osoDy, lecz z pomiędzy tych 114 o
sób uzyskało ułaskawienie, z zamianą na
różne rodzaje więzienia.
Gazety w Toledo, wyrażając swoją opi
nię o Polakach, zebranych na Sejmie XIV,
zaznaczyły, że przedstawiciele polskiego
ludu są bardzo sympatyczni i wyglądają
na ludzi inteligentnych. Z powodu ofiaro
wania $1.00 na pomnik McKinley'a, nazy
wają ich dobrymi patryotami.
Słynny nasz powieściopisarz Henryk
Sienkiewicz pracuje nad nową powieścią
historyczną: "Sobieski pod Wiedniem."
Znowu imię polskie, sława świetnych czy
nów narodu polskiego, rozniesie się po ca
łym świecie dzięki geniuszowi Polaka.
Do Mohilewa w tych dniach przywiezio
no skarb, znaleziony przez jednego z wło
ścian w powiecie Grójeckim, a składający
się z 1,210, monet srebrnych, pochodzenia
wschodniego. Archeolodzy przypuszczają,
że pieniądze te były tu przywiezione w
wieku lub XI przez kupców arabskich.
3 V
i Znany rosyjski magik Kozłow ogłosił o
becnie w Kiszyniewie, że żywemu człowie
kowi szablą utnie głowę wobec widzów, a
następnie zaprosi lekarzy i chirurgów, aby
zbadali, że głowa jest rzeczywiście ludzka,
ciało obumarłe, choć świeże i krew mogą
chemicznie rozebrać.
NIEPOJĘTNE DZIECKO nie można o~
sądzić z wejrzenia. Wiele dzieci, które wy
glądają na pierwszy rzut oka jako mądre,
często w szkole są tępe i niepojętne, a pole
ga to na tem, że ich krew i system są w
nieporządku. Klucz od osiągnięcia tego le
ży w zastosowaniu Dra Piotra Gotuozo. Je
go miły smak i nadto skuteczne własności
są specyalnie zastosowane dla dzieci i osób
o słabej konstytucyi. Nie jest, to lekarstwo
apteczne. Sprzedają je specyalni agenci al
bo właściciel Dr. Peter Fahrney, 112—114
So. Hoyne ave., Chicago, 111.
dziennie
i w .11.1 n i. my k»
Memil, kto weźmie enc\t n in/ych obra
zów patryo'x r/uvcU i religijnych." Me oba
w m.icie Mtj ftadnej straty.
0. & S.Silberman, A. 8. St. Paul, Minn.
K A N Y Z K A
czyli
PASTORAŁKI I KOLĘDY,
Obejmuje prxpRzIo 700
stronic.
Jest to cala Kant.vc.zka, jeszc-e rn- prawie t:\' i-niba juk po«
przeduia, U UoHZtiijo tik i-amu tvlko
75 CENTÓW.
Kantrc/.ka ta czyi! Pastorałki 1 Kolędy, zawiera piosnki wwio
łć ludu w czasie swi.'vt Hofct'uo Narodzenia po damach
ńpiewanp, a pr/.c/, kH^y iii syonitrzy zebrim- nr.i
do uflytku kościt'ltifi o, juko i Hzopkti d!a malyi-li
Wierny przedruk z Kaiityrzki Krakowakicj, wydanej
pry.ex kfiU^.v liiisvonar/.y w Krakowie,
W Kantycxce znajdują tdtj p/onki 1 1'aetoralkl do pr?edstft
JASEŁEK.
Sprzedaje się pojedyi'ir/o po 75
A. A. PARYSKI,
310 Jackson ave., Toledo. Ohio.
^Napiszcie da Dra Ham. Porada nic nie kosztuje.
^Doświadczony znany na cały
posiadający dyplom najlepszej szkoły
Piekarskiej "Bollvue Hospital Medical
JColl ego1' w New Yorku, po odbyciu po
)dróży i wizytacyi różnych szpitali w Eu
)ropie, rozpoczjjł nanowo3WJj wieloletnią
^praktyky i przyjmuje chorych u siebie1
'oraz udziela rady listownie.
l.erzy wrf/.yHtk.u cliomby zuh(armatę, jako to: iMisznoćć,
ispazmy, paraliż, dyeliaw icq, wodną pin blint ri mnuiv/m,
łliól litowy, nuż, (ii /, i nona choroby 7.ol:)dka, gardłu, pier
.si, kanałów oddechowych febnj, wyrzuty ua nlnu ie i sU6r-\
tfrio choroby kobiece, zboi ziiiia i*i 11 i 'i noścl, krwotok,#
\hinl» upf.iwy, nleplodnońć, bolemi polotowe, puchlinę., rsi-^
Pnv, o: wory na ciele, różtj, choroby ki.^/.ek, boi krzv/» i w#
»plecach, katar, ncuraliiiQ, bronchitin, poda :rq, ńwier/.lt,^
zapiibMiie mózgu, otylonc, choroby herza, raka, kolki,
wysychanie mlecza, ofilnhienio n% Hiicliotv, choroby my
ptroby i nerek, tyfus, odrę, ulistv, robactwo, liszujej par
k diy, kołtuny, choroby jelit 1 prywatno i t. d.
Leczy niewiasty, dzieci i mężczyzn.
Jeżeli cierpisz, a straciłeś ii!idzi"j(t wyleczeniu, tułaj eią1
jzaraz, do Dra llam po radt l)r. Il ui\ wylecz* juz tvniin'.e
ludzi, którzy dłujjo cierpieli a prze/, iuinch iek irzy'ani w
^szpitalach lilo inouli być wyleczeni. Ludzie ci wszędzie
rozgłaszają imii Dr. llam I znajomym go polecają.
Acie sili do nio^o, to wau wj loc/.y.
'f)r fi IIił ni
Każd chofobę
Si
któfó żaden"
inny lekarz wyleczyć nlezdolai
NIECHYBNIE wriECZY
PROFESSOR COLLINS Uniwersytetu Nowolotekiego
adres N.Y. INSTYTUT MEDYCZNY.
140 W 34^ulica NEW YORK.
Tysiące listów dziękczynnych otrzymano od ludzi
wyleczonych,dzięki głębokiej wiedzy i umiejętnemu
leczeniu prołessora Collins.
Jeżeli was nadzieja opuściła i żaden lekarz wam
niepomógt piszcie natychmiast pod wskazanym
adresem,opisując stan wasz,a odpowiedź i radę
otrzymacie w swoim języku natychmiast i zdrowie
odzyskacie po krótkim leczeniu.
irślhibŁl
r»
I
świat!
DR. HAM.
Z«!
Ul
duj-
CHOROBY ZARAŹLIWE
.obojga płci (czy to nabyte hib z rodziców przekazane) le
^czy skutecznie, prtjdko,
trzeba sii wstydzić, tyli.
^chorób sprowadza złe skutki lia przyszłośi'
P0RA0A D\RW0!
popiszcie ctiol ob(J,
tuk że sio Iliady 11 ii• odnowią,
o leczyć, bo zaniedbywanie takich^
e) le
Nied
Dr. llam każdemu tidzieli rady darmo,
podajcie wiek chorego, przyślijcie w U
^Hi'le takZeS-centową inarkępocz-'
ptową. to dostaniecie odpowiedź natychmiast, czy choroha(
jest do wyleczenia. Można pisać w jakimkolwiek jeżyka, i
9 A
.ros taki: 0
508 National
I'nlon Bldg.,#
a Ul. v, U. 11(1111, TOLEDO, OHIO.
^Napiszcie do Dra Ham. Porada nic nie kosztuje.