Ameryka., September 21, 1889, Image 1

About Ameryka. (Toledo, Ohio) 1889-1891

Image provided by: Ohio History Connection, Columbus, OH

                
*4-
OD WYDAWCY.
AMERYKA
we
Toledoscy Polacy, którzy
•wszystkiem są, wzorem dla innych, bo
żyją zgodnie, a o oświatę dbają, raz
już dali dowód, że gazetę utrzymać
potrafią. Wydawnictwo "Gwiazdy"
bowiem opłacało się dobrze, jeno
wskutek niewytłomaczonych powo
dów publikacya została przerwaną.
Hańby tej polacy znieść nie mogą i
nową gazetę chcą mieć. Niżej pod
pisany podjąłem się wydawnictwa,
bo obiecane mam silne poparcie ze
wszech stron. Mam dwa własne do
my na własnych lotach, a majątek
mój wynosi w każdym razie przeszło
dziesięć tysięcy dolarów, to nie po
trzebuje się nikt obawiać, że
AMEKY-
KA upadnie. Wydawnictwo gazety
jest jedynem memideałeu) i życie
poświęcę tylko ha to, aby ludzi za
dowolnić mą pracą nad oświatą ogó
łu.
będzie zawsze nieza­
leżną, a w kłótliwe polemiki wda
wać się nie będzie,
EDWARD P. SAMBERG.
PRZEMYSŁ I PRACA.
Wiadomości ekonomiczne- Nowe
wynalazki /Stosunki pomiędzy
kapitałem i pracą.
Zarząd jednej z kolei angielskich
wprowadził oryginalną nowość w
pociągach osobowych. Oto za poci
śnięciem guzika i wrzuceniem w od
powiedni otwór monety, zabłyska
światełko elektryczne, tak silne,
można przy niem czytać druk naj
drobniejszy. Po pół godz ny świa
tło gaśnie, jeżeli zatem pasażer ży
czy sobie ciągnąć dalej lekturę,
wrzuca znowu w otwór monetę i w
ciągu następnej pół godziny korzy
sta z elektryczności. W razie, jeżeli
przyrząd z jakiejkolwiek przyczyny
działać nie może, aparat sarn wyrzu
ca nionotę na zewnątrz. Dowcipny
ten przyrząd daje już podobno swe
mu wynalazcy znakomite dochody.
Biblioteka Uniwersytetu warsza
wskiego posiada 207,058 dzieł róż
nej treści, składających się z 285,
528 tomów, map, a.tlasów, różnych
nót, rysunków i t.p. (5,587 egzem
plarzy, oraz rękopisów starożytnych
1,310 egzemplarzy. Wartość wszy
stkich dzieł wynosi rs. 276.695. Czy
telnia dla studentów posiada odziel
ną bibliotykę, zawierającą 8,498
książek, wartości rs. 14,948.
Nauce poświęcone pismo angiel
skie Iron podaje wiadomość, zako
munikowaną mu przez Edisona, jako
ten ostatni piacuje nad przyrządem,
za pomocą którego oglądać będzie
my rzeczy, setki mil od nas odległe.
Praca nad nowym wynalazkiem zaj
mie Edisonowi jeszcze lat parę, spo
dziewa się on, iż w r. 1892-im przy
rząd będzie gotowym.
W tych dniach zatwierdzony zo
stał projekt urządzenia w Kazaniu
w r. 1890-ym wystawy przemysłowo
naukowej. Wystawa składać się bę
dzie z ośmiu oddziałów: naukowego,
szkolnego, medyczno sanitarnego,
fabrycznego, rękodzielniczego, prze
mysłowo-wiejski ego rolniczego, dru
karskiego, oraz oddziałów: syberyj
skiego, środkowo- azyatyckiego i
kaukaskiego.
Wedle sprawozdań urzędowych w
r. 1887-ym w gub. radomskiej było
czynnych 16 kopalń żelaza, które
przetopiły 7,705,812 pudów rudy i
żużli, i wyprodukowały 2,113,340
pudów surowcu, a wtem 227,775
pudów odlewów. Kopalnie te, znaj
dujące się wyłącznie w pow. iłżec
kim i koneckim, zatrudniały 1,715
górników, 312 pomocników.
Z Paryża donoszą, że pan Szen
feld, warszawianin, wynalazł mody
fikacyę systemu Braille'a, polegają
cą aa ulepszeniu specyalnego pisma
służącego do porozumiewania się
między widzącemi a ociemniałemi.
Wynalazca swój projekt przedstawił
rządowi francuskiemu, za którą zy
skał uznanie i zachętę do dalszej
pracy w tym kierunku.
Według urzędowych danych, w
całej Rosyi znajduje się 6,000 die
siatin ziemi, przeznaczonej pod u
prawę tytuniu. Powierzchnia ta daje
plon 5 milionów pudów tytuniu,
wartości mniej więcej 20 milionów
rubli. Kulturą tytuniu zajmuje się
w różnym stopniu ludność 46 guber
nij i okręgów.
Na kolei New York Central w
Buffalo strajkuje 150 tragarzy, po
nieważ kompania nie chce płacić ex
tra za niedzielę. Dostają oni teraz
$1.40, a dopominają się za niedzielę
płacy jako za półtora dnia.
Rosya chce nałożyć cło na wszy
stkie towary przywożone do Rosyi
przez granicę afgańską.
W Rosyi jest 171,674 wiorst dróg
pocztowych lądowych i wodnych.
W Warszawie ma powstać nowa
fabryka stalówek.
ROK I. NO TOLEDO, OHIO, SOBOTA, DNIA
SPRAWY KRAJOWE.
NIE SZCZĘŚCI SIĘ RZĄDOM
REPUBLIKAŃSKIEM.
Nowy Komisarz gruntowy p.
Lewis Groff.
Wiele pieniędzy potrzeba na uporząd
kotoanie rzek i kanałów—Rząd
się sam zajmię budową o
krętów wojennych.
WASHINGTON,
20 wrześ., 1889.
Kongres na ostatniej sesyi zezwolił
na zbudowanie dwóch 3000-tono
wych statków wojennych. Na publi
cznej aukcyi, która już dwa razy od
bywała, się nikt się nie chciał podjąć
budowy tych okrętów, wskutek cze
go minister Tracy łamie sobie gło
wę, czyby nie można tych okrętów
zbudować taniej w warsztatach rzą
dowych. Rządowy budowniczy, p.
Hichborne, oblicza, że rząd dużo za
oszczędzi nawet, gdy sam będzie
najmować robotników i doglądać ro
boty przez kompetnentnego nadzor
cę. Po co bogacić prywatnych kon
trak torów?
Rządy repulikańskie, choć kiero
wane przez wytrawnego adwokata,
nie mają dobrego powodzenia zaraz
od początku. Pan Harrison nazna
czył na Komisarza Emerytalnego ex
żołnierza pana Tannera, który w
kilku miesiącach swej gospodarki
wypróżnił aż nadto skarbiec narodo
wy, płacąc emeryturę ludziom, któ
rzy sobie na nią wcale nie zasłużyli.
Wydało się to dosyć wcześnie i pan
Tanner musiał zrezygnować. .. Po
dobno Tanner wypłacał emeryturę,
tak jak, mu wyższa władza (Harri
son) nakazywała. Na miejsce pana
Tannera naznaczony został major
Warner, ale jest. to człowiek uczci
wy i pod rządami republikańskiemi
służyć nie chce. Obecnie kandyda
tem na urząd komisarza Emerytal
nego, jest Maj. Geo. S. Merrill z Bo
stonu, lecz chodzi pogłoska, że i ten
pozycyi nie chce przyjąć.
Naczelny Inżynier Stan. Zjed.
przedstawił Ministrowi wojny przy
puszczalne obliczenie wiele pienię
dzy potrzeba na uporządkowanie
portów i rzek w następnym roku fi
skalnym, rozpoczynającym się na
stępnego roku 30go czerwca. W
zwyczaju oddawna było, że minister
przedstawia taki budżet jak jest spi
sany, ale od siebie dodaje, że tylko
czwarta część tego co jest żądane,
jest niezbędnie potrzebną. Ponieważ
kongres nie wyznaczył nic na prace
portowe i mosty na rzekach na rok
bieżący, więc minister Prector bę
dzie się dopominać o wyasygnowa
nie bardzo znacznych sum na ten cel
na rok następny. Jeden tylko Stan
Michigan żąda około $3,000,000 na
mosty i kanały.
Lewis
A.
Groff z Omalvy, nazna­
czony został Naczelnym Komisarzem
Gruntowym, na miejsce S. M. Stock
slagera, który zrezygnował.—Sędzia
Groff urodził się w Wooster, O., 31
grud. 1841. W r. 1867 został adwo
katem i praktywał w Toledo, gdzie
stał się bardzo czynnym w polityce.
W r. 1870 przeprowadził się do Lin
coln, Neb., a w 1877 do Omahy,
gdzi wzrósł w sławę jako prawdo
mówczy polityk. "W r. 1887 na ty
kiecie niezależnym wybrany został
okręgowym sędzią.
KWESTTA CHIŃSKA.
Metodyski biskup Karol Fowler z
San Francisco, który objechał całą
kulę ziemską dokoła, był w Chicago
w ubiegłym tygodniu i na zebraniu
księży jego wyznania, obszernie mó
wił o prawie zabraniającem chińczy
kom emigrować do Stan. Zjed. Po
wiada on, że chińczycy się kiedyś
zemszczą stokrotnie na Ameryce za
to prawo i przepowiada, że me dalej
jak za 10 lat strugami będzie się
przelewać za to krew amerykańska.
"Chińczycy," mówił dalej biskup,
"nie mówią dużo, ale działają wiele.
Nietylko w głównych aloi w pro
wincyonalnych miastach spotykasz
ludzi wielu wykształconych i mą
drych. I oni potrafią się zemścić za
tak nieludzkie prawo, jak ekspulsya
chińczyków. Spotykałem nieraz
ludzi, którzy mi wymawiali, dla cze
go amerykanie nie pozwalają chiń
czykom emigrować do Stan. Zjed.
kiedy Chiny wpuszczają do siebie
amerykanów. Chińczycy postęp ro
bią wielki. A za 10 lat ta nacya. któ
ra ma ludności ziemskiej, będzie w
stanie dopomnieć się, co znaczyło ła
manie jej traktatów."
W Moskwie zatwierdzone zostało
towarzystwo akcyjne, mające na ce
lu popieranie handlu i kultury
chmielu. Towarzystwo rozporządza
kapitałem 300,000 rs.
W
Chinach zbudowana została
pierwsza linija telegraficzna z Peki
nu aż do granicy rosyjskiej przez
Kiachtę.
NO W INY AMEB YKAŃSKIE
W Sandusky, O., farmer Leopold
Dolgelman, 71 lat stary, wpadł do
studni i utopił się, gdy poszedł poić
bydło.
Na stacyi Tioga Junction w Penn
sylvani, zderzyły się pociągi, przy
czem dwie osoby zostały zabite, a 2o
poranionych.
Na wystawie w St. Joseph, Mo.,
powstał pożar, z powodu złego przy
rządzenia elektryczności, i poczynił
szkody na $259,000.
W Sioux City, Iowa, odbyła się
demokratyczna konwencya 18 wrze
śnia. Horace Boies, adwokat, został
nominowany na gubernatora.
Do New Yorku przybyło 100 ara
bów z Syryi, którzy zostali zamknię
ci, aż do czasu wydania przez rząd
deeyzyi, czy im wolno będzie wylą
dować.
W Louisville, Ky.$ wybuchł wielki
pożar w centrum miasta we środę i
narobił szkody na $ 1,263,000. 3-ch
strażaków zostało zabitych przy ga
szeniu płomieni.
Na jeziorze Erie, niedaleko Cleve
landu, rozbił się yacht "Leo," w któ
rym wyjechało dziewięciu bogatych
obywateli z Lorain na spacer. Wszy
scy się potopili.
Niedaleko Wabash, Ind., pośpie
szny pociąg pocztowy koleji Wabash
spadł z toi u w rów, z powodu złama
nia się jednej osi. Szkody są znaczne,
ale nikt nie zabity.
Ośmnasta roczna konwencya Mię
dzynarodowej Unii cygarników od
była się w poniedziałek w New Yor
ku. Obecnych było 135 delegatów
ze wszystkich stanów i Kanady.
Pociąg idący z Chicago do Pitts
burga w pobliżu Colliers, Va., spadł
z szyn, z powodu odkręconego zwrot
nika, i w jechał do stawu. Nikt nie
został rabity, jeno maszynista i palacz
lekie rany odnieśli.
Bracia Nicely, którzy zamordowali
farmera Umber&fcra i ukradli $16000,
wyłamali się z więzienia w Somerset,
Pa., i zastrzelili pomocnika szeryfa.
Uciekli do lasu, ale następnego dnia
zostali pojmani. Ludność zbiera się,
aby ich linczować.
Z powodu wielkich deszczy rozer
wała się grobla stawu w Springton
Forge, niedaleko Reading, Pa. Wo
da pokryła około 100 akrów poi a,
i na
robiła dużo szkody. Rzeki w okolicy
wezbrały znacznie i występują z ko-
ryt'
W Lawrenceville, Illinois, powsta
ła krwawa walka pomiędzy białymi i
murzynami. Przyjechał tam jakiś
murzyn z St. Louis i w kłóthi z pe
wnym białym zadał mu dwie rany no
żem. Murzyna aresztowano i z tego
powodu czarna ludność się wzburzyła
aby więźnia uwolnić. Powstała krwa
wa bitwa, w której kilku czarnuchów
zostało niebezpiecznie pokaleczonych
a dwóch zabitych. Z białych postrze
leni zostali niebezpiecznie: sędzia
Barnes, Dr. Johnson i trzech innych.
W Wilkesbarre, Pa., rozpoczął się
wczoraj ciekawy proces przeciwko
Maryi Glynn, która wspólnie z mę
żem swym, Edwardem, otruła swą
matkę, ojca swego męża i swą ciocię
(kilka miesięcy temu), w celu wy
ciągnięcia pieniędzy asekuracyjnych
za życie tych trzech osób.— Takiej
samej natury proces będzie rozstrzy
gany w poniedziałek w Springfield,
Mass., przeciwko Lizzie Brennan,
która otruła swego syna, w celu ode
brania asekuracyi. Przy śledstwie są
dowem wydało się, że takobietakilka
lat temu już dwie osoby otruła ze swej
familii, w takimż celu.
Kilka tygodni temu pożar zniszczył
większą połowę miasta Spokane Falls
w Washington terytoryum. Na nie
szczęśliwych pogorzelców urządzono
dobrowolne składki i ze wszech stron
nadsyłano obficie żywność i zapomogi
pieniężne, któremi zawiadywali Rad
cy miejscy: S. D. Waters i P. Dueber
i Urzędnik policyjny Wm. Gillespie.
Panowie ci potajemnie sprzedawali
nadsyłaną na pogorzelców prowizyę i
pieniędzmi się dzielili. W taki sposób
ukradzono kilka tysięcy dolarów.
Sprawa byłaby się nigdy nie wydała,
gdyby nie to, że powiernik tych pa
nów, Robert Inglis, okradał jeszcze
na swą rękę i pogorzelców i Radców.
Sprawki jego się wydały i gdy został
aresztowany wydał wszystkich urzę
dników.
CHYTROŚĆ I MĄDROŚĆ.
Fabrykanci cukru mają także
trust w ciągu ostatnich 4cli miesię
cy tak podnieśli ceny, że 50 milio
nów dolarów ludzie musieli zapła
cić więcej za jednakową ilość cukru.
To nie zły podatek.
Trusty popłacają. Dwanaście lat
temu "Standard Oil Kompania" za
częła interesa z kapitałem $1,000,
000, a przez zorganizowanie sekret
nego monopolu kapitał ten teraz wy
nosi 100 milionów dolarów co daje
rocsftiego zysku 25 milionów dola
rów.
21GO
WRZEŚNIA,
POLACY W AMERYCE.
W Filadelfii jest sześć polskich
towarzystw, które razem liczą 727
członków.
W Avon, Steam Co., Minn., jest
około 400 familij polskich i jest tam
polski kościół od roku 1S87.
W St. Claud, Minn., jest około
100 familij polskich i zamyślają wy
budować dla swyeh dzieci szkołę.
Z Montany donoszą, iż prawie
wszyscy polacy z Gloster i Empire
wyprowadzili się dla braku roboty.
Ks. Idzi Terasiewicz powrócił z
Rzymu do Chicago. Podobno ks. T.
wystąpił ze zgromadzenia Zmar
twychwstańców.
Nawet w Chicago nie ma odpo
wiedniej liczby inteligentnych pola
ków, aby przeszkodzić czynnym
bunton i kość i cl
ny in.
1889.
W Chicago założono nowe towa-
ii
rzystwo narodowe imienia ks. Kor
deckiego.
W Baltimore ma zacząć wycho
dzić nowe pismo polskie p. t. Przy
jaciel liallymorski.
Nowa Polska kolonia stanie w
Wasertown, w południowej Dakocie.
Zakłada ją p. Niemojewski
W Buffalo przy parafii Św. Stani
sława Kostki jest 11 towarzystw,
które razem liczą przeszło 3,000
członków. Do szkoły parafialnej u
częszcza 1,500.
Sejm Zjednoczenia Polskiego
Rzyinsko-Katolickiego odbędzie się
wpoczątku października w Bay City.
W łonie Zjednoczeniarobią się już
przygotowania do niego.
W Manistee, Mich., polacy oddają
więcej głosów podczas wszystkich
wyborów, niż którakolwiek narodo
wość, ,— a pomimo to nic piastuje
tam żaden polak znaczniejszego u
rzędu. Czemu V
W z. nied. w Chicago w parafji Św.
Wojciecha znów przyszło do zabu
rzenia. Miało się odbyć poświęcenie
chorągwi Tow. św. Grzegorza. Za
proszono na takowe Tow. św. Woj
ciecha poszło po swą chorągiew, ale
ks. proboszcz Radziejowski zamknął
kościół i nie chciał ją w.ydać. Roz
gniewany lud usiłował wyłamać
drzwi kościoła, ale przybyła policy a
i 'pokoiła zebranych skłonił.", do
odejścia. Towarzystwo pomaszerowa
ło bez chorągwi.—[Kur. Pol.
W roku .1881 kasa Związku wy
nosiła gotówką $162.30 a w zaległo
ściach $92.49 et.,czyli razem $255.79,
na Sejm do Chicago
zaledwie 15 delegatów i
wykaz kasowy przedstawił tylko
$707.29, (zaległości $84.58), już
w r. 1886 na Sejmie w Bay City
znalazło się 65 delegatów, a kasa
wynosiła $2272.68. W roku 1887
na Sejm w St. Poul z jechało 87 de-
a w r. 1882
zjechało
legatów, a wykaz kasowy przedsta
wiał $3973.68.— Członków w r.
1882
było 455, w r. 1886 do 1803 wresz
cie w r. 1887 do 3210, Jak więc
widzimy rozwój Związku jest. bar
dzo znaczny. [Echo.
O polakach w Brazylii podaje cie
kawe szczegóły nasz rodak Mueldner,
oficer marynarki austryackiej. Mówi
on: Kolon je polskie znajdują się głó
wnie w południowej części Brazylii
gdzie klimat najbardziej przypomina
Europę. Koloniści uprawiają tam
trzcinę cukrową, tytoń, kawę, her
batę zwaną matę, i różne zboża oraz
zajmują sięehodowlą bydła. Władze
miejscowe tamtejsze wyrażają się
pochlebnie o polakach: chwalą ich
dobroć, braterstwo, łagodne usposo
bienie, pilność i energiją w pracy.
Ludność sprzyja im bardzo. Główne
kolonje znajdują się wprowincyi Pa
namy i tworzą grupę, zwaną Nova
Polonia. Mueldner wy
mieniaszcze
gółowo niektóre z tych kolonij.
Wogóle liczy w jedenastu miejsco
wościach 500 polskich osad. Niektó
re kolonje są zamieszkałe wyłącznie
przez polaków i tych jest najwięcej,
w innych stanowią większość. Naj
znaczniejszą osadą jest Thomas
Coelho, która liczy 1280 domów pol
skich. Wartość gruntów posiadanych
przez kolonistów polskich, wynosi
pokaźną cyfrę S72,0C)() ini 1 reisó w,czy 1 i
mniej więcej 40,000 tysięcy dolarów.
Oprócz polaków, osiadłych na roli,
znaleść można i także zamieszkują
cych i po miastach, jak np. w Curty
bie, gdzie najpoważniejszym kupcem
jest p. Bendaszewski z orlic osiadły
w Brazylji od lat dwudziestu. [E
cho,
ANDRZEJ CARNEGGIE.
Operator kopalń węgla w Penn
sylvanii, Andrzej Carnegie, jeżeli
kiedy tylko chce robotnikom płacę
obniżyć, to wybiera się do dużych
miast i gazeciarzom wszystkim u
skarża się na złe czasy, a zapija z ni
mi dobre wino. Kiedy "złe czasy" są
już rozgłoszone wszędzie, to robotni
kom odczytywa gazety i zmniejsza
płacę.
W
taki to sposób zarabia on
rocznie do $8,000,000.
POLITYKA WEllUHMK
BfSMARK MA KŁOPOTY
SWYMI WROGAMI.
ZE
K ewolucja na wyspie Oeta
z Turkami.
Niemieckie kłopoty kolonialne i za
targi z anglikami Hoffman,
płata Jigle Jiismarkowi z
zemsty. Wiadomości.
liauuN, 20go września. Ks. Bis
mark ma nieszczęście wygrzewa
nia sobie na wlasnem łonie wrogów.
W ciągu dwudziesto-pięcio-letniego
z górą władania Prusami i Rzeszą
niemiecką wyrósł mu cały legion ta
kich "cieniów Banka,"które go tra
pią w bezsennych nocach. Wpraw
dzie żelazny kanclerz nie boi się tych
mar w sposób równie nerwowy, jak
szekspirowski Makbet swojego
skrzy
wdzonego towarzysza broni, ale z ró
wną siłą ich nienawidzi, a to wystar
cza, aby porównanie było trafnem
.lednym z takich upadłych gwiazd
widnokręgu pruskiego, dokuczają
cych obecnie
KS.
Bismarkowi za, ze­
pchnięcie go z niebieskiego stropu,
jest. były sekretarz stanu dla Alzaeyi
i Lotaryngii, a potem minister spraw
wewnętrznych, p. Hoffman. Stanął
on na czele komitetu wyprawy nie
mieckiej do Emilia Baszy i płata
figle do żywego dojmujące księciu
Bismarkowi.
Wyprawa eminowska, z chwila, za
warcia przez Niemcy sojuszu z An
glią, zaczęła być wysoce niedogodną
dla polityki kanclerskiej, krzyżuje
się bowiem z interesami i ścieżkami
kolonialnemi Anglii. Wynikłe ztąd
dysonanse ujawniły się na mityngu
niemieckiego Towarzystwa kolonial
nego, na którym zawożono protest
przeciw postępowaniu Anglii na tery
toryum afrykańskiem i zażądano po
mocy ramienia kanclerskiego prze
ciw krzywdzeniu przez nią kolonis
tów niemieckich.
Obecnie Nordd. Allg. Zt,g. karla
czuje komitet wyprawy do Emina:
Baszy z dnia na dzień. Onegdaj wy
stąpiła znowu z artykułem, w którym
wyprowadza przeciw p. Hoffmanowi
i narodowo-liberalnym apologistom
kolonizacji afrykańskiej działa, po
zycyjne najcięższego kalibru. Organ
p. Pindtera uważa utożsamienie wy
prawy eminowskiej z polityką kolo
ni jahią państwa za błąd zasadniczy
obie stanowią raczej wzajemną anti
tezę. Wyprawą do, czy po Emilia
baszę (jak wiadomo, on sam się od
niej wymawia!) współzawodniczy z
wyprawą państwową kapitana Wiss
mana i może interesom kolonjalnym
Niemiec raczej zaszkodzić, aniżeli
pomódz rospra^zn bowiem siły, pod
czas gdy chodziłoby snadnie o skon
centrowanie ich, celem odzyskania,
ubezpieczenia i zagospodarowania
dotychczasowych zdobyczy kolonjal
nych. Patrjotyzm i rozsądek na
kazuje trzymać się zasad postępowa
nia, wytkniętych przez rząd i parla
ment potrzeba, aby polityką zewnę
trzną państwa kierował kanclerz pań
stwa, nie zaś przewodniczący komite
tu eminowskiego.
Artykuły owe pozwalają wniosko
wać, że niebawem ukaże się dekret
rozwiązujący stowarzyszenie wypra
wy, skutkiem czego wytworzy się po
ważny rozdźwięk pomiędzy kancle
rzem, a sferami fanatycznie uprawia
jącemi ideał skolonizowania świata,
przez Niemcy.
Zaburzenia, w Krecie.
Londyn, 21 września, 1889. Na
baczną uwagę zasługują wiadomości,
dochodząc z nad liosforu do dzienni
ków londyńskich. Mają one dźwięk
hiobowy dla W. Porty. Wiadomo już,
że sprawa powstania ludności chrze
ścjańskiej na Krecie nie wchodzi
w pornyślniejszy okres fakta złoże
nia broni wydarzyły się wprawdzie,
lecz sporadycznie. Oczekują powa
żniejszych starć pomiędzy wojskiem
tureckiem a powstańcami. Tymcza
sem ferment kreteński staje się zara
źliwym dla innych wysp archipelagu
tureckiego. Stwierdzono w Konstan
tynopolu, że agitację prowadzi jeden
i ten sam komitet rewolucyjny. Na
wyspach Rodus i Lemnos wrzenie
przy biorą rozmiary bardzo niepo
kojące, stosunek pomiędzy miejsco
wymi chrześcijanami i muzułami stał
się wprost nieznośnym. Zauważono
również groźne objawy na wyspie
Samos, która tworzy osobne księstwo
pod zwierzchnictwem lennodawczem
sułtana.
To jasne, że dalszy wzrost i kie
runek tego wrzenia zależy od spo
sobu, w jaki W. Porta zdoła poradzić
sobie z nie zadowoleniem kreteńskiem
i jego rewolucyjnemi objawami.
Zwiększa onawciąż siły Szakira baszy
wszystkie większe miasta i ważniej
sze pulcta strategiczne są w rękach
tureckich, v. powstańcy tułają się po
bezdrożach, w górskich czeluściach
gęstwinach lasów. Nowa proklamacja
Szakira grozi pochodem wojsk do
wnętrza kraju. Od tego pochodu za­
CENA: TRZY CENTY.
leżą losy panowania tureckiego nie
tylko już na Krecie, ale na całym
irchypelagu Egejskiego morza.
I położenie Armenji nie pozwala
dłużej W. Porcie zasypiać gruszek vf.
popiele. Według Standarda, przed
stawiciele Włoch i Anglji poczynili
sułtanowi natarczywe przedstawienia'''
o naglącej potrzebie zadowolenia
sprawiedliwych i słusznych życzeń'
arineńczyków. Angielski podsekre
tarz stanu do spraw zewnętrznych,
James Fergusson, w odpowiedzi na
interpelację Channing'a oświadczył,
iż rząd sądzi mieć wielkie podstawy
do przypuszczenia, że sułtan i jego
doradcy zdecydowani są przyłożyć
się szczerze do ulżenia losu chrześ
jan armeńskich. W Porta wysłała do
upośledzonej prowincji nowego gu
bernatora jeneralnego, który
już świetne dowody swojej bezston
ności, energji i sprawiedliwości.
Rząd angielski nie zaniedbał żadne
go kroku, aby zachęcić Turcję do
ukrócenia gwałtów i nadużyć popeł
nianych przed kurdów.
HISZPANIA I MO ROK KO.
Oficer z majtkami do niewoli
oddany.
Hiszpania dojtarnina się o wydanie
ich i wynagrodzenie strat.
MADRYT, 21
wrześ.
1889.—-Morok*
końezyey zaaresztowali hiszpański
statek na wybrzeżach i Jiff, a kapitan
wraz z załogą, jak przypuszczają, zo
stali sprzedani do niewoli. Rząd hi
szpański upomniał się o wydanie ich,
ale ponieważ sułtan z żądania tego
nic sobie nie robi, wysłane zostały
okręty wojenne do Tangieru i dzie
sięć tysięcy żołnierzy jest w pogoto
wiu by wyruszyć na wojnę do Mo
rokko.
Konsul hiszpański na rozkaz rządu
zażądał konferencyi z sułtanem na
niedzielę (jutro) i dopomni się o wy
nagrodzenie strat i surowe ukaranie
tych co aresztowali okręt.
Najprawdopodobniej sułtan wypu
ści załogę na wolność jeszcze dziś.
Gabinet hiszpański zadecydował,
aby wzmocnić siacy o hiszpańskie na
w y brzozach morokkońsk i oh.
LSK /,' I' TE LEG HA FICZNE.
Królowa wysep Tonga umarła.
Reichstag niemiecki otwarty bę
dzie 22 października.
Wybory powszechne we Francy i
LA V
odbędą się 29 września.
W Bułgaryi
niepodległość.
wczoraj ogłoszono'
Z Konstantynopola wysłano sześd
bataliom')w wojska na Kretę.
Król Malietoa w spokojny sposób
ob jął nazad ster rządu w Samoa.
Dwudziestu studentów aresztowa
no w Kiciu, podejrzanych o nihilism.
W Persy i pojawiła się cholera W
okolicach Bagdad i zabiera dużo o
fiar.
W Czarnogórze 25,000 farnilijom
grozi śmierć głodowa, z powodu nie
urodzaju.
Król Menelek z Shoais robi przy*
gotowania, aby być koronowanym na
cesarza Abisy ńsklego.
Zjazd literatów niemieckich odbę
dzie się w 1. 21,22 i 23im września
w Frankfurcie nad Menem.
W Tygrze,prowincyi Abisyńskiej*,
panuje okropny głód pomiędzy lud
nością.: Bandy zgłodniałego ludu na
padają na przechodniów na drogach
publicznych.
Papież odmówił hrabiemu Paryża i
księciu Wiktorowi żądanego prze*
nich wmięszania się do wyborów
francuskich pragnie on pozostać zu
pełnie neutralnym.
Z powodu pojawienia się dżumy w
Arabii, około Mekki, polecono, aby
wszystkie okręty, przypływające
SŁ
Port Saidu, odbywały na brzegach,
morza Czarnego kwarantannę.
Papież wystosował protest do rzą
du francuskiego, z powodu że mini
ster sprawiedliwości, p. Tevenet, w
urzędowym cyrkularzu napomniał ka
tolickich księży, iż prawo im zabra
nia mięszać się do polityki podczas
wyborów.
Wydalony z Szwajcaryi anarchista
Franciszek Troppman, który utrzy
mywał związki z anarchistami w Chi
cago, pragnął znowu przestąpić
wzbroniony sobie próg ziemi szwaj
carskiej w Porto de Siex poznany je
dnak przez żandarmów, poszedł pro
sto do więzienia.
Wielka powódź w Japonii, w dniu
20 sierpnia, zatopiła 10,000 osób, a
przyprowadziła do nędzy 20,424. Ka
tastrofa spowodowaną została w na
stępujący sposób: Rano 19go sierpn.
z góry Tennokawaoberwałosię wiele
ziemi, która wpadła w rzekę Kinoku
ni i zatamowała spływ, co spowodo
wało okropnę powódź w nocy. Wo
da wzniosła się o 20 stóp ponad gro
ble koryta rzeki, a wylewając nis*«
czyła wsie i miasta.
H.