Ameryka., January 25, 1890, Image 2

About Ameryka. (Toledo, Ohio) 1889-1891

Image provided by: Ohio History Connection, Columbus, OH

                
Wychodzi w każ S o o
EDYTA .T. SAMlIKWi, WŁAŚCICIELKA.
ANTONI A. 1'AKYSKI, REDAKTOR.
418 Madison st., cor. Superior
(LAW BUILDING, ROOM 40.)
TOŁErO. OHIO.
Premumcrata wynosi 10 centów
miesięcznie, albo $ 1. rocznie, opła
cając z góry- Należność można prze
syłać w znaczkach pocztowych, przez
Money Order,
Śuilding,
Express lub Bank Note,
ni ailrosem: E. J. Samberg, Law
Toledo, Ohio.
AGENCI "AMERYKI."
AITLETON, Minn.—A. I). Rudnik.
AMSTERDAM, N. Y.—Frank Sanchta.
BKKEA ,0.—.Fan dziko wsk i.
BRIGHTON, 1A.—A. Szelągowski.
BUFFALO, N. Y. Józef Lipczyński.
CINCINNATI, O.—Ed. Czerwiński.
DENVER, COL. Henryk Narody.
DUNKIKK, N. Y.— And. Wicanowski.
DAYTON, O.—J. Baczenas.
DURYEA, PA. .1. ))ombkowski.
ELLIS, Wis.— Antoni Omernik.
FREMONT, O. V. Chudziński.
ftouTZDALK,
PA.—Kaź. Świtała.
MANSFIELD, O.—A. Andres.
MT. PLEASANT,
PA.---.Tan W. Nowak.
NANTICOKE, PA.—Jan Osmański.
PASSA IO, N. J.—Fr. Gron kowsk i.
PITTSHULIII, PA. Wł. Szewczuga.
POLONIA, Wis. Ant. Omernik.
PRINCETON, Wis. Marcin (Jwitt.
ST HELENS, MICH. M. Porafski.
WAYNE, MICH.,—B. Walczak.
WYANDOTTE, MICII.- Boi. Kapcia.
TOLEDO, 25 STYCZNIA, 1890.
MULA RS TWO W POLSCE.
Liczny zastęp pracowników mu
larski cli składa się przeważnie z
ludności zamiejscowe j, najiły wające
do Warszawy tylko na czas sezonu
budowlanego od miesiąca kwietnia
do listopada z miejscowości mniej
więcej znacznie oddalonych jak np.
z okolic Radomia, Częstochowy, Bił
goraja, z nadgranicznych osad gub.
Kieleckiej, gdzie znajdują się całe
wsi, (up. Zaklików) zaludnione od
wieków mularzami, właścicielami dro
bnych posiadłości rolnych, z Galicvi
i Szląska Pruskiego.
Mularze warszawscy stanowią bar
dzo nieliczną cząstkę tego zastępu i
mieszkają w najgorszych dzielnicach
miasta, w okolicach ulicy Browarnej,
nad Wisłą, na przedmieściu Szmulo
wiźnie, oddalonem o 2 godziny dro
gi od miasta, za Wolskiemi rogatka
mi i w okolicach ulicy Smoczej, osła
wionego siedliska warszawskiego
lumpen-proletaryatu i uważani są za
wyższą, jego warstwę, co jest zupeł
nie słuszuem, zważywszy na ciężką,
prawdziwie bydlęcą pracę, niskie
wynagrodzenie, spowodowane przez
konkurencyję mularzy zagrani
cznych, napływ których jest pra
widłowo zorganizowany przez zmowę
majstrów i przedsiębiorców wpływa
na to równocześnie brak zupełny
oświaty, gdyż posyłanie terminato
rów do niedzielnych szkół rzemieśl
niczych obowiązujące w innych
rzemiosłach- majstrów mularskich
nie obowiązuje wcale i praktykowa
ne nigdy nie bywa. Szczególnie
zaś przyczyna tego okropnego poło
żenia mularzy jest zimowe bezrobo
cie, spychające ich rok rocznie w
objęcia nędzy.
Robota na fabryce trwa 14 godzin:
Od 5 tej rano do godziny niby 7-mej
wieczorem, z pół godzinną przerwą
na śniadanie i jednogodzinną na
obiad. Mówię niby, gdyż pierwszo
rzędni nawet majstrowie przetrzy
mują robotników po pół godziny
dziennie. Przy budowie np. kościo
ła na Pradze pan Czosnowski, staszy
Zgromadzenia Majstrów Mularskich,
W roku zeszłym, gdy przy zakłada
niu fundamentów pracowało u niego
więcej niż 400 ludzi, przetrzymywał
robotników regularnie po 20 minut
dziennie. A więc "zarabiał" 8000
minut dziennie albo z górą 10^ dni
roboczych, innymi słowy miał on co
dziennie 10 przeszło robotników "za
darmo," okradając w taki spo?ób
ludzi. Urywanie po kilka minut od
czasu, przeznaczonego na śniadanie
i obiad, jest zawsze na porządku
dziennym.
Ile zyskuje majster na pracy mu
larza, można mieć pojęcie z faktu
następującego. Kanał na ulicy Trę
backiej oddany był nie majstrowi,
jak to zwyczajnie bywa, ale spółce
złożonej z czterech mularzy po tej
samej cenie za łokieć, jaką brali
przedsiębiorcy Mularze ci zarabiali
przy tej robocie do 28 rs. na tyd/.ień,
to znaczy tyle, ile u majstra zarobić
mogą za miesiąc pracy. Roboty mu
larskie na kolei Terespolkiej odda
wane są majstrom bez materyałów,
tak że dostarczają oni tylko robotni
ków i biorą od zarządu" kolejowego
po 3 rs. za każdego mularza płacą
aaś mu najwyżej 1 rs. 30 kop. dzien
nie, zyskują więc na każdym po 1 rs.
70 kop.
Oprócz zwykłego wyzysku mula
Tze okradani są w ten sposób, że
majster jako dodatek do pensyi pod
majstrzego daje mu "kredyt." Urzą
dza się to tak: robotnicy, potrzebują
cy pożyczyć na życie, otrzymują od
podmajstrzego marki blasane, za
które mogą w pobliskim szynku do
stać truuków i jedzenia. Szynkarz
daje za to podmajstzeinu procent i
odbija go sobie w dwójnasób na ce
nach produktów albo też podmajst
rzy pożycza robotnikom pieniądze
wprost gotówką i strąca je przy wy
płacie z zarobku z procentem 10 kop
od rubla, czyli że przez rok zyskuje
na każdym rublu 5 rs. 20 kop. i ma
z tego źródła nieraz bardzo znaczny
dochód.
Robotą całą na fabryce kieruje
podmajstrzy pod nadzorem budowni
czego myliłby się jednak ten, ktoby
sądził, że w wyborze, podmajstrzego
decyduje jego wykształcenie techni
czne, znajomość roboty itp. majster
ceni w nim przedewszystkiem zdol
ność poganiania robotników. Maj
ster zajmuje się tylko zawieraniem
kontraktów z klientami, właścielami
placów i procesowaniem ich o wy
płatę umówionej sumy za wykonaną
robotę w razie ich niewypłacalności,
a w wolnych chwilach, które pozosta
ją mu od tej "pracy," objeżdża powo
zem swoje fabryki i przechadza się
po nich po kilka godzin dzienn
Wizyty takie przysparzają mu co
tydzień kilkanaście rubli więcej
gdyż podmajstrzy, pobudzony jogo
obecnością, gorliwiej ludzi pogania.
Robotnicy zo zgiętymi do ziemi
grzbietami, pod palącymi promienia
mi letniego słońca, lub chłostani
drobnym a gęstym deszczem, pędzo
nym przez przejmujący, zimny wiatr
jesienny, pracują ze zwiększoną
szybkością, oglądając słę ukradkiem
na majstra, który, osłonięty jedwa
bnym parasolem, z powagą przecha
dza się po fabryce, upominając ludzi,
aby prędzej robili, z miną dobrego
ojca i tonem zazwyczaj protekeyo
nalnie grzecznym. Wymyślanie ro
botnikom jest obowiązkiem podmaj
strzych, spełniają go toż zwykle z
wielkiem zamiłowaniem. Sposobów
poganiania jest wiele są one wszyst
kie wypróbowane praktycznie i ujęte
w osobne systemy, które zastosowują
się na fabryce odpowiednio do oko
liczności. Zastosowanie ich zależy
od osobistości majstra i podma jstrze
go, od składu robotników, który oh
z e a n o o o o y o u oś i u
rów i stopnia żądanej dokładności
roboty.
Zwykle kilku zdolniejszym mula
rzom, takim, którzy o szacunek ko
legów nie dbają i wolą z ich krzy
wdą nieco więcej zarobić, a panu
majstowi wygodić, daje on o zło
tówkę np. więcej od innych, za co
obowiązani są przędzej pracować,
zmuszając tym sposobem wszystkich
kolegów do szybszej roboty, ponie
waż mur musi się podnosić równo
miernie na całej linii. Niektórzy z
mularzy, zazdroszcząc lepiej płatnym,
lub też chcąc, w oczach majstra po
niżyć i zdyskredytować, gdy się oni
już pomęczą i zwolnią robotę, zaczy
nają ich "sztrabować" tj. wznosić
mur prędzej, przez co ze swojej zno
wu strony zmuszaią ich do powięk
szenia szybkości roboty i pędzenia
reszty pracujących. Takjm sposo
bem panowie majstrowie, demorali
zując robotników, zrywając wszelką
między nimi solidarność, wytwarza
jąc w tak nikczemny sposób współu
bieganie się wzajemne, wyciskają z
nich możliwie największą ilość pracy.
Inny sposób jest następujący: na
fabrykach, gdzie robota jest prostsza
a mury grube, biorą do roboty chłop
ców kilkunastoletnich,którzy przed
tem przez lat kilka nosząc wapno,
przypatrywali się i poznali trochę
robotę mularską. Chfopey ci, prócz
tego że współubiegają się między so
bą w sposób wyżej wskazany, stara
ją się jeszcze w szybkości roboty do
dorównać starszym, lub nawet ich
prześcignąć, ażeby majster, zobaczy
wszy ich gorliwość, podwyższył im
płacę i uznał za dobrych mularzy.
Stary mularz nie może pozwolić na
to, aby go chłopak wystrabował, i
musi koniecznie, niechcąc narazić
się na wyrzuty majstra, górować nad
chłopcami, a duma nie pozwała mu
upomnieć ich, żeby wolniej robili.
Chłopcy ci, użyci do stosownej robo
ty t. j. wymagającej mniejszej do
kładności i czystości w wykonaniu,
pomimo, że robią tyleż co i starsi mu
larze, otrzymują zapłatę o połowę
mniejszą, a nie korzystają wcale ani
z praw terminatora, z opieki zgro
madzeń cechowych, ani z opieki in
speckyi fabrycznej. Dzieci 10-letnie
pracują na fabrykach mularskich
przy noszeniu wapna, a przedstawi
ciefe rządu, do których należy zasto
sowanie prawa fabrycznego, zabra
niającego dzieciom niżej lat 14 pra
cować na fabrykach, skłonieni ła
pówkami majstrów, udają, że o tem
nic nie wiedzą.
Jeżeli mularze, nie mówiąc, na
turalnie, o zimię, kiedy to z powodu
braku pracy często głód cierpią, ży
j'1 nie gorzej od robotników innych
fachów, to o życiu ich pomocników:
chłopców i kobiet z Warsawy i przed
mieść i kobiet, przybywających z
okolic Biłgoraja, zwanych przez lu
dność warszawską "czarnoszyjkami,"
ten tylko pojęcie mieć może, kto ży
cie to widział na własne oczy. Po
mocnice te otrzymują najwyżej pół
trzecia złotego dziennie, żywią się
Eawałkiem
odezas roboty suchym chlebem z
czarnego salcesonu, zwa
nego "kadrylem" lub "hyclem."
Widziałem nieraz, jak pit-s majstra,
znalazłszy w kącie pod rusztowaniem
kawałek takiego saloesonu, obwąchi
A E Y K A O E O O I O 2 5 S Y Z N I A 1 8 9 0
wał go tylko i odchodził z pogardą.
Kobiety te, wróciwszy wieczorem
po robocie około godziny 9-tej do
domu, gdzie mieszkają w ciemnych,
wilgotnych suterenach po kilkana
ście osób w jednej izbie, mężczyźni
razem z kobietami, zjadają kolacyę,
złożoną z zupy z jarzyną i podzięko
wawszy pauu Bogu za wszystkie
dobrodziejstwa, jakie im przez in
nych panów, majstrów i nieinajstrów
zesłać raczył, kładą się zaraz spać,
aby nazajutrz przed czwartą rano
zerwać się i spieszyć do roboty. Całe
ich życie składa się z pracy i snu.
Rozrywek, nawet tak niewymyślnych
jak pogawędka przy kufelku piwa
Izb taniec na sali w niedzielę,—wcale
nie używają. Wszystkie pieniądze,
po opłaceniu jadła i mieszkania po
zostałe, odkładają i tym sposobem,
odmawiając sobie wszystkiego, zbie
rają kilkanaście rubli, aby na zimę
z pustemi rękami do wsi nie wracać.
W niedzielę, napracowawszy się cięż
ko przez tydzień cały, piorą swoje
płócienne ubrania i nie wychodzą
nigdzie chyba do kościoła. Męż
czyźni, przybywający z niemi z tych
samych okolic, którzy zajmują się
przy budowach grabarką i lasowa
niem wapna, chociaż zarabiają więcej
od nich t. j. 4 złote dziennie, jak
każdy wogóle prosty wyrobnik w
Warszawie, żyją nielepiej. Odzie
wają się, taksamo jak i kobiety, w płó
cienne białe ubranie, w którem chodzą
nawet w święta. Mimo że wskutek
swojej nędzy godni są najżywszego
współczucia, nie są jednak lubieni w
Warszawie, gdzie z powodu swoich
nadzwyczaj ograniczonych potrzeb
życiowych, uważani są za plagę wyro
bników warszawskich, gdyż przez
swoją konkurencyę obniżają płacę
wyrobniczą do ceny kosztu możliwie
najniższych środków utrzymania.
Wszyscy robotnicy, pracujący na
fabrykach mularskich, otrzymują pła
.'.ę na dniówkę, jedni tylko koźlarze,
donoszący mularzom cegłę, robią na
akord od kozła (200 sztuk cegły) i
zarabiają tygodniowo około 6 rs.
Obrywanie zarobku, jeżeli majster
po obrachunku uzna, że zarobili za
dużo, praktykuje się bardzo często.
Podczas pamiętnej w Warszawie sza
lonej spekulacyi budowlanej, między
rokiem 1877 a 1883, kiedy zapotrze
bowanie ich pracy było olbrzymie i
znaczniej przewyższało jej podaż, bo
do noszenia cegły potrzeba oprócz
znaczne siły mięśniowej, jeszcze wiel
kiej wytrwałości, jaką nie wielu
ludzi posiada, zarabiali koźlarze do
15 i 18 rs. na tydzień. Płaca innych
robotników była także wyższą od
dzisiejszej, chociaż nie w takim sto
sunku. Spekulacya ta na budowę
domów prowadziła się na łeb na
szyję. Właściciel placu brał na je
go hypotekę pożyczkę w Towarzy
stwie Kredytowein Miejskiem i dając
majstrowi z tych pieniędzy zaliczkę,
zawierał z nim kontraet o postawie
nie domu, a po skończeniu domu za
ciągał znowu na hypotekę stojącego
już domu nową pożyczkę i wypłacał
majstrowi umówioną sumę. Dom
jednak stał w dzielnicy pustej pra
wie zupełnie i mało dawał zysków,
mimo to gospodarz nie martwił się
tem, wiedział bowiem dobrze, iż
wkrótce społeczna praca robotników
nada domowi, bez żadnych ze strony
właściciela zachodów, więcej warto
ści. 1 oto teraz dom, z początku
osamotniony, znalazł się na pierwszo
rzędnej ulicy, puste w około niego
place zabudowały się pięknymi gma
chami, przez ulice przeprowadzono
linie kolei konnej, zaprowadzono
wodociągi i urządzenia gazowe, po
budowano kanały, przeciągnięto ca
łą sieć drutów telefonicznych, i dom,
który zaraz po skończeniu mógłby
być sprzedany za sumę, nie O wiele
•enę kosztu przewyższającą, zaczy
na przynosić wielkie dochody, lub
sprzedaje się z zyskiem 15 procent
lub 20 procent. Więksśość posta
wionych w tym okresie domów zbu
dowaną jest w sposób partacki, po
nieważ gospodarz, będąc zwykle
dłużnikiem majstra, przez szpary mu
siał na fuszerkę jego patrzeć, a bu
downiczemu, który z urzędu obo
wiązany jest dokładnego wykony
wania robót doglądać, łapówka maj
stra zamykała gębę. Fuszerowano
więc "na o, la boga," jak powiadają
mularze Jeden z panów majstrów,
niejaki Gerlach, który teraz już z
rozpusty i pijaństwa dostał paraliżu
mózgu, w fuszerce do takiej docho
dził bezczelności, że nie pozwalał
mularzom wody do roboty używać,
aby mniej wychodziło wapna, co gro
zi niebezpieczeństem zaw?alenia się
budowy. Gerlachów takich było
bardzo wiele. Mury domów, nie
nakrytych jeszcze dachem, rysowały
się, dopiero co wykończone gzymsy
i kupile okienne, spadają, głowy
przechodniom rozbijały, aż wreszcie,
kiedy niedokończony jeszcze 4-o
piętrowy dom na Wspólnej ulicy
runął, zabijając i raniąc robotników*,
sekeya budowlan rządu guberniał
nego zmuszona była, wskutek na
cisku opinii publicznej, obostrzyć
trochę nadzór nad prowadzeniem
robót. Okazało się wtedy, że wiele
nowo pobudowanych domów grozi
zawaleniem i zmuszono właścicieli
do zrobienia koniecznych poprawek.
Z pod nowego domu hrabiego Kra
sińskiego przy zlicy Niecałej, obok
ogrodu Saskiego, trzeba było wyj
mować kawałkami cały fundament
i wymurować nowy. Wreszcie w
roku 1883 nastąpiło przesilenie w
tej dzikiej spekulacyi. Została za
budowaną cała ogromna część miasta
w granicach mniej więcej cyrkułów:
Wolskiego, Jerozolimskiego, i Po
wązkowskiego mieszkania większe
dla ludzi zamożnych, jakie po więk
szej części w nowych domach pou
rządzano, staniały, ludność zaś ro
bocza musi się jak dawniej w norach
przedmieść i za rogatkami miast
gnieździć. Domy spadły znacznie
w cenie, budowy nowych zaprzesta
no prawie zupełnie. Całe masy lu
dzi, których dobre przy budowie do
mów zarobki, do osiedlenia się w
Warszawie skłoniły, znalazły się bez
zarobku i chleba. Nastąpiła mroźna
zima 1890 roku z zawiejami śnieżne
mi. Zarządy kopalń podwyższyły
cenę węgla, a kupcy warszawscy za
częli go sprzedawać po cenic dwa
razy wyższej. Wszystkie artykuły
spożywcze, z powodu utrudnionego
przez zaspy śnieżne dowozu, podro
żały ogromnie, nędza zapanowała
wśród pracującej ludności Warsza
wy, robotnicy budowlani przymierali
z głodu. Dnia 6-go marca 1885 ro
ku trzytysięczny tłum, złożony prze
ważnie z grabarzy i mularzy, zebrał
się na placu Zamkowym, przed rezy
dencyą generał gubernatora Ilurki,
prosząc go o pracę. Nędznik ten,
powiesiwszy dopiero co 4 ludzi, któ
rzy o wyzwolenie pracy, o lepszą do
lę dla ludu walczyli, zajęty był
wysyłką na Sybir ich towarzyszy,
kazał więc kozakom nahajkami tłum
głodnych robotników rozpęddzić,
przywódców ich powsadzał do wię
zienia i kilkuset robotników, niesta
łych mieszkańców Warszawy, pozba
wionych zajęcia, aresztował i wysłał
etapem do miejsc urodzenia
Przekonali się wtedy namacalnie
robotnicy, że nie z prośbami przy
chodzić należy do przedstawicieli
rządu, że trzeba, zmówiwszy -się,
zorganizowawszy się w silną rewolu
cyjną partyę robotniczą, z orężem w
ręku wystąpić do walki z ciemięzca
mi i zginąć w boju, albo lepszą do
lę sobie i dzieciom swoim wywal
czyć.
Polacy w St. Louis ogłosili bojkot
przeciwko Wiarusowi.
Tow polskie w Bryan, Tex., urzą
dza wspaniały bal na dzień Igo lu
tego.
PAWEŁ KNOP Z MONTROSE
Opisuje rozmaite narodowości w A
tne.ii/ce eamieszkałe.
(Napisane dla AMERYKI).
O CHARAKTERZE SZKOTÓW.
Szkotlandya jest pod panowaniem
królowej angielskiej Wiktoryi, to też
z tego samego już wypada, że jest
krajem bardzo biednym. Jest to kraj
bardzo zaludniony i wiele ubogiego
ludu posiadający. Robotnicy tam tak
samo są wyzyskiwani przez szlachtę i
protestanckich pastorów jak i w in
nych krajach. Pieniądz i grzech pa
nuje tam nad wszystkiem,toteż bied
ny lud ucieka z tamtąd do Ameryki
lub Kanady. Najwięcej młodych
Szkotów kraj swój opuszcza. Żyją
oni od młodu w przygnębieniu, to też
pozbawieni są ambicyi i są leniwi do
pracy. W Kanadzie zaciągają się do
wojska i jak przesłużą 5 lat to z za
robionemi pieniedzini powracają do
swego kraju, a nie wielu osiedla się
na stałe w Ameryce. Pracują oni
także w kamieniołamach lub przy
mularstwie we wschodnich stanach
ale pracują tylko latem i z zarobkiem
powracają na zimę do Szkocyi, bo
tam życie ich bardzo tanio kosztuje,
tak że nawet opłaca im się opłacać
podróż w obie śtrony. Byłem dwa
razy w Kanadzie i przypatrywałem
się dobrze życiu tego nan du. Zawsze
znalazłem ich leniwemi do pracy i
nie posiadającymi energii. Pracy w
polu nie lubią, trudnią się tylko cho
dowlą bydła i owiec. Do handlu nie
są zdatni, bo oświaty lin brak.
NIEMCY Z KAŻDYM SIĘ GODZĄ.
Z niemcem łatwo się można pogo
dzić dobrze go mieć za sąsiada, nie
kłócą się oni ani po sądach nie włó
czą, w pożyciu domowem są bardzo
łagodni i najlepszy wzór życia fami
lijnego dają. Rodzice wychowują
dzieci dobrze i moralnie, a nie szczę
dzą wydatków na ich oświatę, dzieci
też swych rodziców bardzo szanują
i staranie o starych mają dobre.
Niemiec rzetelnie długi swe płaci.
Wszyscy sobie pomagają przez za
kładanie towarzystw wzajemnej po
mocy.
Wiarą swą nie są wielce skrępo
wani, ich obowiązki religijne są bar
dzo małe. ale wykonywają je dobrze
i są bardzo pobożnymi. Protestanci
w religii nie są tak dalece oświeceni
jak katolicy.
JAK SIĘ SZWEDZI RZĄDZĄ.
Szwecya jest małym krajem w Eu
ropie, a gęsto zaludnionym. Jest to
kraj obfiity, ale kiedy gospodarkę
prowadzi król nie na korzyść ludu
jeno swą właśną. Każdy mężczyzna
musi służyć w wojsku. Jak służy w
wojsku (do 40 lat wieku), to dostaje
kilka morgów gruntu i skromne po
mieszkanie, a jak się lata jego służby
wojennej skończą, to wypędzony
jest z gruntu... na postawę lasu,
gdyż w to miejsce osadzony jestinny
żołnierz. Jeżeli więc chcą żyć dłużej
niż 40 lat to muszą szukać sposobu
zarobkowania po za granicami swego
kraju. Emigrują więc do Ameryki.
Jest to naród pracowity i łagodny.
Najwięcej z nich pracuje przy kole
j'ach żelaznych lub na farmach. Wy
jeżdżają często na rządowe farmy,
które darmo dostają (homestead),
karczują lasy, pracują ciężko, znoszą
przykrości cierpliwie... i dorabiają
się wielkich majątków. Rządzą się ze
swymi sąsiadami bardzo rozsądnie i
sprawiedliwie, kłótni się wystrzegają.
Nie są oni tacy nie rozsądni jak my,
żeby płacić wielkie sumy pieniędzy
za farmy agentom, a potem je ciężko
karćować, oni wolą homesteady, bo
wcale ciężej na nich niepotrzeba
pracować, jak na "farmach" sprzeda
wanych przez agentów.
PRZEBIEGŁOŚĆ RODOWITYCH AMERY­
KANÓW.
Amerykanie czyli "yankee'sy" to
najprzebieglejsi farmerzy. Oni sprze
dają swe farmy uprawne we wschod
nich i południowych stanach za wy
sokie ceny, a wyprowadzają się w
pustynie i zakładają nowe gospodar
stwa na darowanych przez rząd grun
tach (homestead). Dzieciom swym
dają oni wysokie wykształcenie.
Według nowego prawa każdy o
sadnik może tylko 60 akrów gruntu
rządowego dostać darmo, to Yan
kee'sy to prawo oszukują tak: Ojciec
jedzie z kilkoma synami i zięciami i
wszyscy przy kupie zabierają po 00
akrów a tak dla jednej familii dostają
się obszary nieraz z kilku tysięcy
akrów. Yankee'sy, mając pieniądze
za farmy sprzedane na wschodzie, naj
mują robotników do karczowania la
sów i za rok to już mają dobre farmv.
Potem zakładają miasLeczko, wydają
swą gazetę i ludzi ściągają tam na
osiedlenie, a sami w kilka lat bogacą
się.
Yankee pracować sam na farmie
nie będzie, tylko używa gruntu dla
zbogacenia się. Woli on nająć ro
botników a sam prowadzi adwokatu
rę łub jest doktorem, albo handla
rzem i zdziera pieniądze z ludu
któremu brak oświaty.
JAK SIĘ ŻYDZI BOGACĄ.
Żydzi posiadają talenta swe własne
i używają ich, a nie zakopują. Przy
jeżdżają oni do Ameryki ze wszyst
kich części świata. Do pracy fizycz
nej nie biorą się wcale. Jeżeli żyd
ma jednego dolara to mu wystarcza
na rozpoczęcie handlu. Kupuje sobie
trochę tasiemek i igieł lub szkła i
chodzi po domach, aby swój towar
zbyć i wyprzedzić kupca, który
utrzymuje sklep. Jego miejsce za
mieszkania nie jest nikomu znane, o
reputacyę on nie dba bo nie jest
znany indywidualnie, to też oszuku
je każdego jak może. Jak żyd kogo
oszuka to potrzeba mu tylko tyle cza
su, aby za drzwi wyjść to już po
wszystkiemu. Jeżeli się później prze
konasz, że
cię taki pedler żydowski o
szukał,to zemścić się na nim nie mo
żesz, gdyż go nie znasz ani nie wiesz
gdzie szukać. Żadne oszustwo dla
nich zgroźnem nie jest. W taki spcs5b
oni sięt bogacą. Potem wyjeżdżają
do miast, w którym nie są znani i
prowadzą handel na wielką skalę i
żyją zbytkownie po królewsku, "de
moralizując spółeczeństwo.
Kalendarz Historyczny.
Styczeń.
25. So.—Bitwa pod Byczyną 1588.
ur. 1759. Pożar
Robert Burns
pałacu Quebec 1834.
26. N.—Dr. Jenner um. 1823.
27. P. Leszczyński zrzeka się
raw do tronu polskiego 1736.
"ymordowanie w Fischau bezbron
nych Polaków 1832r. Spisek Bur
r'a 18U7.—Mozart um. 1756.
28. W.—Kapitulacya Paryża1871.
29. S.—Jerzy III, król angielski,
um. 1820.—Kansas przyjęte do Unii
S. Z. 1801.
30. C.—Karol I ścięty 1649.
31. P.—Poselstwomoskiewskiepod
Smoleńsk wzywa na tron królewicza
Władysława, 1610. Wszczepianie
ospy wynaleziono (we Francyi) 1798.
prt
W
XIII dodatek do konstytucyi St.
Zjed. pray jęto 1865.
Luty.
1. Sob. Pokój z Krzyża kamy w
Toruniu 1411 r. Washington wy
brany Prezydentem St. Zjed. Dr.
Canagnac um. 1880.
2. NIEDZIELA. JPOSFOWNE
czescy za
praszają na tron Władysława Ja
giełłą 1421.— Koronacya Jana So
bieskiego 1676. Traktat pokoju S.
Z. z Meksykiem 1878. Lorenzo
Dow um 1834.
3. pon. Protestacya przeciw wkro
czenie Prusaków do Polski 1793.
Sejm uchwala for macy legionów
liteicsko-ruskich 1831. Zniesienie
inkwizycyiw Hiszpanii 1820. Grecya
ogłoszona wolną 1830. Bolesław
Wielki zawiera pokój z Niemcami w
Budyszynie, na mocy którego aż po
salę posunęły się granice Polski 1180
r.
4. wt. Prusacy oddają się pod o
piekę Polski przeciw uciemiężeniom
krzyżaków 1454. r. Jan Rogers
spalony 1555. Koniec wojny re
wolucyjnej w St. Z. 1783.
5. śr. Tomasz Carlyle um. 1881.—
Ole Burn ur. 1810
6. czw. Karol II w Anglii um 1685.
Francy a uznaje rząd Stanów
Zjednoczonych 1778.
7. piątek. Karol Dickens ur. 1812.
Fenelonum. 1715.
ziemi w Londynie 1760. Ścięcie
Maryi Stuart 1586
9. NIEDZELA. Gen. Hancoek um.
1886. Gen. Harrison ur. 1773.
10. p. Carnley zamordowany 1567.
Ślub kr. Wiktoryi 1840.
11. w. Bund irlandczyków w Cork
1868. Koronacya Wilhelma i
Maryi 1689.
12. ś. Astley Cooper um. 1841.
13. c. Kapitan Cook zabity 1779.
Mather um. 1728.
14. p. Św. WALENTYNA. Chrzest
Jagiełły i zaślubiny Jadwigi 1386.
Zaprzysiężenie Konstytucyi na
Sejmikach 3 maja 1792.—Pobicie
moskali'pod Stoczkiem 1831 pieśń'.
Grzmią pod Stoczkiem armaty."
15. s. Zebranie się Fancuskiej As
sembli 1871. Blackstone um. 1780.
16. NIEDZIELA. Rosya ogłoszona
cesarstwem 1727. Forteca Denel
son wzięta 1862.
Wieści z Polski.
o z i a a i y i O a n
frakcji świętojurskiej, Czenoonaja
Rłtś, domaga śię administracyjnego
podziału Galicji na połowę zachodnią,
polską, i wschodnią, rusińska.
a u o i Z K a k o w a o
nosi nasz korespondent: Rada miej
ska udzieliła subsydjum wr kwocie
600 złr. dla komitetł kuchni bezpła
tnej, rozdającej obiady dzieciom ubo
gich rodziców bez różnicy wyznania,
i uczęszczającym do szkół ludowych
na Kazimierzu.
S z k o i w e a y W e u
zebranych przed rząd gubernjalny
płocki wiadomości, okazuje się, iż
grady poczyniły w zbożu w r. b. na
stępujące szkody: w po w. płockim
na rs. 9,100, lipnowskim—rs. 6,500,
mławskim—rs. 27,400, sierpeckim—
rs. 23,730 i ciechanowskim—rs. 3,730.
Ogółem straty wynoszą rs. 70,460.
o s k i e i s o w e i n e
Z dniem 1-go Stycznia poczęło w
Berlinie wychodzić polskie pismo
pod nazwą "Prawda," które wycho
dziw każdą środę i sobotę. Kosztu
je 1 markę i 60 fenigów za dopłace
niem portoryum w pozagramcznych
krajach. Ekspedycya znajduje się
przy Wielkiej Hamburskiej ulicy
No. 20 ^Berlin N. Grosse Hamburger
Strasse 20.)
N o w y o s z e a z z e z
rzekę Wieprz pod wsią Koźminem,
nieopodal Iwangrodu, był w chwili
puszczania lodów zawsze utrudniony,
pomimo że istnieje tam most drewnia
ny. Kra most ów zawsze uszka
dzała, zrządzając znaczne straty.
Wskutek tego warszawski zarząd ko
munikacyj polecił inżenierowi dy
stansu lubelskiego, aby sporządził
plan mostu żelaznego. Nowy most
kosztować będzie przeszło 200,000rs.
Z o n i e W e w s i u a n e
w pow. humańskim, młody włościa
nin zamordował w kłótni o sprawę
familijną rodzonego brata.—W Jan
kówce banda rabusiów zamordowała
całą rodzinę zamożnego włościana w
celu rabunku, pastwiąc się poprzed
nio w okropny sposób nad ofiarami,
dla wybadania miejsca przechowa
nia pieniędzy. Pomimo to ofiary nie
zdradziły schowania, gdyż około ty
siąca rubli władze znalazły zaszyte
w starym kożuchu.
o e y a i o n i k Z
Berlina donoszą: "Cesarz podpisał
projekt urządzenia loterji publicznej,
celem za kupienie placu "Schlossfrei
heit" pod budowę pomnika dla ce
sarza Wilhelma I-go." To więc aby
mieć pieniądze na budowę pomnika,
trzeba było aż ucie się do takie
go humbugu jak loterya jest! Wil
helm I nic dobrego dla ludu nie zro
bił więc by mu ludnie chciał pomni
ka zbudować... a szlachła nie głupia
pieniądze na to wydawać. Do oszu
stwa więc musiano się uciec.
Ofiary emigracji. Nowa ilustracja
n i e s z z śl i w e o i e i a n w
amerykańskich. W tych dniach po
wrócił Szymon K., zamożny przed
niespełna siedmiu laty właściciel
dwcóh posesyj na Pradze i aż trzech
warsztatów rzeźniczych. K. nieza
dawalając się dobrobytem w Warsza
wie, został dotknięty manją emigra
cyjną i, spieniężywszy co posiadał,
wyjechał z żoną oraz czworgiem
dzieci za ocean. Przy wyjeźdie K.
zabrał około 30,000. Wszystko to
stracił w Bostonie i doznał strasznej
nędzy. Pochował dwoje młodszych
dzieci a żona /.ostała przy córce za
ślubionej w Chicago. Obecnie K.,
dzięki pożyczce zięci^i, dostał się do
kraju i przyjmuje obowiązki subje
kta tam, gdzie niedawno był pryn
cypałem.
Sztuki piekne.
W r. b. ma się w Krakowie rozpó
cząć budowa w gmachu muzeum
techniczno-przemysłowego, oraz po
stanowiono obmyśleć lepsze umie
szczenie dla szkoły sztuk pięknych.
Zdaje się, że budynek tej szkoły da
się użyć na muzeum, szkoła zaś do
czeka się wygodniejszego gmachu.
Do kozy za prawdę
Sąd bytomski skazał b. naczelnika
redaktora Schles- Volksztg., dr. Gart
hausa, na 2 miesiące więzienia, z&
artykuł wymierzony przeciwko urzę
dnikom kopalń w Królewskiej Hu
cie.
•riwm
8. Sob. Stefan Batory zaprzysięga
upacta
coawnta^ 1516.— Trzęsienie \n\n Entered at the Postojfice at Toledo
as Second Clous Matter.